Зьяўляецца супярэчлівая інфармацыя адносна дамоўленасьцяў паміж Беларусьсю і Расеяй па нафтаваму пытаньню. У чым прычыны непаразуменьня паміж бакамі? На якой аснове можа быць кампраміс?
Удзельнікі: журналістка газэты «Белорусы и рынок» Тацьцяна Манёнак і дацэнт Маскоўскага дзяржаўнага інстытуту міжнародных дачыненьняў Кірыл Коктыш.
У чым прычыны супярэчнасьцяў?
Валер Карбалевіч
Валер Карбалевіч: «Ужо цягам амаль двух месяцаў адбываюцца перамовы паміж кіраўніцтвам Беларусі і Расеі наконт умоваў паставак расейскай нафты наступным годам. Але праблему не маглі вырашыць не на ўзроўні віце-прэм’ераў, не на ўзроўні прэм’ераў. Былі вялікія спадзяваньні на сустрэчу прэзыдэнтаў. Зьмястоўнай інфармацыі па выніках перамоваў практычна не было.
Аляксандр Лукашэнка ў пятніцу, 21 сьнежня, выступаючы перад студэнтамі БДУІР, заявіў адносна дамоваў аб пастаўках нафты: „Нам трэба 23 мільёна тон, яны давалі 19 мільёнаў паводле балянсу. Праўда, дамовіліся пра 23 мільёны. Нафту мы атрымаем без праблем“.
Аднак Мінэнэрга Расеі абвергла Лукашэнку. На сайце міністэрства паведамляецца: „На сёньняшні дзень дамова аб аб’ёмах пастаўкі ў Рэспубліку Беларусь расейскай нафты ў 2013 годзе не падпісана“. Аднак праз нейкі час гэта інфармацыя з сайта зьнікла У чым сутнасьць супярэчнасьцяў паміж бакамі?»
Тацяна Манёнак
Тацьцяна Манёнак: «Беларусь хоча атрымаць 23 млн т нафты, а Расея гатовая паставіць толькі 18,5 млн. т. Але супярэчнасьці існуюць ня толькі па аб’ёму паставак расейскай нафты. Узьніклі супярэчнасьці па ўмовах паставак нафтапрадуктаў з Беларусі ў Расею.
РФ пераходзіць у паліве на стандарты Эўра-3. Таму наступным годам У Расеі будзе дэфіцыт высокаякаснага паліва ў 1 млн т. Паводле расейскіх крыніц, РФ хоча атрымаць з Беларусі 2,1 млн т. Беларусь ня супраць паставак такога аб’ёму. Супярэчнасьці узьніклі па кошту нафтапрадуктаў. Расея хоча, каб беларусы прадавалі гэтае паліва праз Санкт-пецярбургскую біржу. Беларускі бок супраць. Бо гэтая біржа не разьвітая. Там прадаюцца невялікія аб’ёмы нафтапрадуктаў. Цана на такія нафтапрадукты ў краінах ЭЗ і ва Украіне значна вышэйшыя. Таму беларусам выгадней пастаўляць нафтапрадукты туды, а не ў Расею».
Кірыл Коктыш
Кірыл Коктыш: «Гэтым годам пытаньне аб умовах паставак расейскай нафты у Беларусь зьяўляецца пытаньнем не палітычным, а дзелавым. То бок гэта супярэчнасьці паміж гаспадарчымі суб’ектамі. Таму яны ня могуць закончыцца нейкай нафтавай вайной ці блякадай.
Бо сёлета для Расеі адносіны з Беларусьсю разглядаюцца ў межах праекту стварэньня Эўразійскага зьвязу. Па гэтай прычыне ў 2012 годзе Беларусь атрымала энэргарэсурсы па льготных умовах. Тое ж самае будзе і наступным годам. Таму што, па меркаваньню Масквы, у 2013 годзе Эўразійскі саюз павінен спраўдзіцца
Таму, хоць нафтавае пытаньне і вельмі важнае для абодвух бакоў, але яно ня можа ў сёньняшніх умовах выклікаць нейкую бойку, біцьцё гаршчкоў ці фільмы на расейскіх тэлеканалах пра «бацьку».
Карбалевіч: «Але скарачэньне Расеяй паставак нафты ў Беларусь у чацьвёртым квартале — гэта такі мяккі ўдар пад дых».
Палітычнае ці тэхнічнае пытаньне?
Коктыш: «Так, але прэсінг быў не на палітычным узроўні, а на ўзроўні карпарацый. Пуцін спусьціў пытаньне на тэхнічны узровень. Расея ўпэўнена, што Беларусь нікуды ня дзенецца з Эўразійскага зьвязу, яна моцна залежыць ад Расеі. Таму Масква імкнецца да таго, каб беларуская прамысловасьць працавала, але не атрымоўвала звышпрыбыткі».
Карбалевіч: «Сп Манёнак, вы сказалі, што галоўная супярэчнасьць палягае ў пытаньні цаны нафтапрадуктаў, якія Беларусь павінна паставіць на расейскі рынак. Але вонкава выглядае, што галоўнае пытаньне — гэта аб’ём паставак нафты ў Беларусь: 23 млн т ці 18,5 млн. т.»
Манёнак: «Усё узаемазьвязана. Калі Расея пастаўляе 23 млн. т., то і нафтапрадуктаў на Расейскі рынак Беларусь павінна паставіць больш, чым пры лічбе 18,5 млн т. Расейская кампанія „Транснефть“ аб’явіла, што ў першым квартале наступнага году плянуе паставіць у Беларусь нафты, зыходзячы з гадавога аб’ёму 18,5 млн т. Для ўнутрана рынка Беларусі патрэбна 7-8 млн т нафты.
Акрамя праблемы з аб’ёмам і цаной нафтапрадуктаў, якія Беларусь павінна паставіць на расейскі рынак, застаецца балючая тэма растваральнікаў і разбаўляльнікаў. Аб гэтым нядаўна казаў амбасадар Расеі ў Беларусі Сурыкаў
Я ня згодная з тым, што нафтавае пытаньне не палітычнае, а тэхнічнае. Думаю, нафтавыя супярэчнасьці зьвязаныя з тым, што, па меркаваньню Масквы, Беларусь не выконвае абавязацельствы, якія яна на сябе публічна ўзяла. Гэта пытаньне стварэньня холдынгу на базе МАЗу і КамАЗу, стварэньня кампаніі „Саюзкалій“. Дарэчы, паводле афіцыйнай інфармацыі, апошняе пытаньне абмяркоўвалі прэзыдэнты.
Думаю, бакі могуць працягнуць перамовы па ўмовах паставак нафты і пасьля Новага году. Магчыма. Расея пакінула дзьверы адчыненымі па гэтаму пытаньню дзеля таго, каб Беларусь прадэманстравала гатоўнасьць домовіцца па іншых інтэграцыйных праектах».
Коктыш: «Безумоўна, нафтавае пытаньне разглядаецца як частка пакету. Нафтавае пытаньне зьяўляецца тэхнічным пры умове, што разьвіваецца працэс стварэньне Эўразійскага саюзу. Праблемы пачнуцца праз год, калі Беларусі давядзецца, адпрацоўваць авансы».
