Старшыня расейскай Дзярждумы Грызлоў заявіў, што Расея чакае прызнаньня Беларусьсю самаабвешчаных каўкаскіх рэспублік. Пра што сьведчыць візыт кіраўніка адміністрацыі прэзыдэнта Беларусі Макея ў Абхазію? Чаму Беларусь адцягвае вырашэньне гэтага пытаньня? Як Масква рэагуе на нявыкананыя абяцаньні Менску?
Удзельнікі: журналіст газэты “Белорусы и рынок” Паўлюк Быкоўскі зь Менску і загадчык аддзелу Беларусі Інстытуту краін СНД Аляксандар Фадзееў з Масквы.
Візыт Макея ў Абхазію
Валер Карбалевіч: “Паводле заявы старшыні Дзярждумы Расеі Грызлова, беларускі бок абяцаў прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі ў красавіку. Але шмат экспэртаў прагназавалі, што да ўстаноўчага саміту праграмы Эўразьвязу ”Ўсходняе партнэрства” ў Празе вырашэньне гэтага пытаньня Менскам мала верагоднае. Вось прайшоў праскі саміт. Чаго можна чакаць цяпер?
Адбыўся візыт кіраўніка адміністрацыі прэзыдэнта Беларусі Ўладзіміра Макея ў Абхазію. Гэта азначае хуткае прызнаньне — ці, наадварот, выглядае як адкупная за непрызнаньне?
Узгадваецца, як падчас каўкаскай вайны ў жніўні мінулага году Беларусь афіцыйна не падтрымала Расею, захоўвала нэўтралітэт. А каб залагодзіць Маскву, Менск адправіў у Паўднёвую Асэтыю гуманітарную дапамогу. Дык, можа, місія Макея — гэта новая форма гуманітарнай дапамогі, каб, з аднаго боку, не прызнаваць гэтыя тэрыторыі, а зь іншага боку, адкупіцца ад Расеі?”
Паўлюк Быкоўскі: “Падаецца, што мэта гэтай місіі крыху іншая. Пытаньне палітыкі на постсавецкай прасторы ў Беларусі звычайна вырашаецца не на узроўні МЗС, а на ўзроўні адміністрацыі прэзыдэнта.
Місія Макея ў Абхазію павінна паказаць, што пытаньне пра прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі ня зьнятае. Але ў беларускіх мэдыях гэты візыт ніяк не афішаваўся. Таму, падобна, бліжэйшым часам гэтае пытаньне ня будзе вырашанае. Інфармацыі пра тое, што гэтае пытаньне будзе абмяркоўвацца ў Палаце прадстаўнікоў, няма”.
Аляксандар Фадзееў: “Падаецца, гэты візыт ня тычыцца пытаньня прызнаньня гэтых рэспублік. Ён цалкам адбываецца ў рамках міжрэгіянальнага супрацоўніцтва. Такое супрацоўніцтва не парушае заяўленага Беларусьсю сувэрэнітэту і непадзельнасьці Грузіі. Менск, напрыклад, актыўна праводзіць міжрэгіянальнае супрацоўніцтва на тэрыторыі Расеі, але гэта ні ў кога не выклікае адмоўных эмоцый. Таму гэты візыт ня можа быць раздражняльнікам для Грузіі. Акрамя таго, гаворка ідзе пра разьвіцьцё эканамічнага супрацоўніцтва Беларусі і Абхазіі”.
Чаму Беларусь адцягвае вырашэньне гэтага пытаньня?
Карбалевіч: “Чаму Беларусь не прызнае незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі? Краіну ўключылі ў праграму Эўразьвязу “Ўсходняе партнэрства”. Кіраўнік прадстаўніцтва Эўракамісіі ў Беларусі і Ўкраіне сп. Тэйшэйра адзначыў, што па гэтым пытаньні ЭЗ ня ставіць ніякіх умоваў. Таму Менск цяпер мог бы зрабіць жэст у бок Расеі, прызнаць гэтыя самаабвешчаныя рэспублікі і так аднавіць балянс. Але Беларусь чамусьці цягне з вырашэньнем гэтага пытаньня. Чаму?”
Быкоўскі: “Пытаньне ня толькі ў пазыцыі ЭЗ ці Расеі. З аднаго боку, было б добра залагодзіць Маскву і прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Але пасьля гэтага яны папросяцца ў саюзную дзяржаву Беларусі і Расеі. Калі гэтыя рэспублікі там апынуцца, то статус і ўплыў Беларусі ў саюзнай дзяржаве панізіцца да ўзроўню Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Беларусь, незалежнасьць якой агульнапрызнаная ў сьвеце, апынецца на ўзроўні рэспублік, якія прызналі толькі дзьве дзяржавы”.
Фадзееў: “З гледзішча выкананьня саюзніцкага абавязку перад Расеяй, Беларусь павінна была б прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Але Менск яшчэ ў жніўні 2008 году атрымаў сыгналы з Брусэлю і Вашынгтону, што непажадана падтрымліваць Расею ў гэтым канфлікце. А ў Беларусі апошнія гады прыярытэтным стаў курс на паляпшэньне дачыненьняў з ЭЗ і ЗША. Зыходзячы з гэтага, Беларусь і вырашыла пачакаць, пакуль не прызнаваць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі.
Дарэчы, прызнаць гэтыя рэспублікі мог прэзыдэнт. Канстытуцыя Беларусі наўпрост гэта прадпісвае. Гэта ня функцыя парлямэнту”.
Карбалевіч: “На мой погляд, у беларускім заканадаўстве ўвогуле не адрэгулявана пытаньне аб тым, хто і паводле якой працэдуры павінен прызнаваць новаствораныя дзяржавы”.
Прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі — і крэдыты
Карбалевіч: “Цяпер ідуць перамовы паміж Беларусьсю і МВФ пра атрыманьне краінай новага траншу крэдыту. А ў палітыцы Міжнароднага валютнага фонду палітычны чыньнік адыгрывае пэўную ролю. Магчыма, нежаданьне Менску прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі выклікана і імкненьнем падгуляць Захаду і атрымаць крэдыт?”
Быкоўскі: “Думаю, што якраз Расея можа ўвязваць гэтае пытаньне з выдзяленьнем крэдыту. Апошні транш расейскага крэдыту ў памеры 500 млн. даляраў павінен быць выдзелены пасьля перагляду расейскага бюджэту. Старшыня праўленьня Нацбанку Беларусі Пракаповіч кажа, што гэтыя грошы будуць атрыманыя ў траўні, але Расея пакуль не пацьвярджае гэтага. Думаю, гэтае пытаньне будзе абмяркоўвацца на паседжаньні Саўміну саюзнай дзяржавы, які адбудзецца хутка ў Менску з удзелам Уладзімера Пуціна”.
Карбалевіч: “А якая рэакцыя Расеі на гэтае пытаньне? Ні прэзыдэнт, ні прэм’ер РФ пакуль ня выказаліся публічна на гэтую тэму. Заявы робіць то расейскі амбасадар у Беларусі, то вось сьпікер Дзярждумы. Увогуле, наколькі важная гэтая праблема для Расеі?”
Фадзееў: “Ня трэба перабольшваць важнасьць гэтай праблемы для Расеі. Тым ня менш, Масква давала зразумець Менску праз свайго амбасадара, чаго яна чакае ад Беларусі.
Але хоць фармальна Беларусь і застаецца саюзьнікам Расеі, у жніўні 2008 году яна спачатку ніяк не рэагавала на каўкаскія падзеі, потым рэакцыя ў расейскую падтрымку была запозьненай і мінімальнай. Масква ўлічвае такую пазыцыю Менску. І, магчыма, гэта прывядзе да рэвізіі стаўленьня Расеі да Беларусі. Удзел Беларусі ва “Ўсходнім партнэрстве” яшчэ больш ускладняе сытуацыю”.
Псыхалягічны чыньнік
Карбалевіч: “Магчыма, акрамя геапалітычных, эканамічных разьлікаў у гэтым пытаньні існуе і псыхалягічны чыньнік. Пакуль Паўднёвую Асэтыю і Абхазію прызнала толькі Расея. Што тычыцца Нікарагуа, дык тут супярэчлівая інфармацыя: ці то яна прызнала, ці не. І калі б у такой сытуацыі Менск прызнаў бы гэтыя рэспублікі, то ў сьвеце стваралася б уражаньне, што Беларусь — марыянэтка, сатэліт Расеі. І Лукашэнка баіцца такога іміджу. Думаю, што калі б незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі прызналі яшчэ пара дзяржаў, асабліва зь ліку краін СНД, то Лукашэнка зь лёгкасьцю вырашыў бы гэтае пытаньне”.
Быкоўскі: “Сапраўды, калі б быў хор прызнаньня, то Беларусі можна было б схавацца ў гэтым хоры. І, дарэчы, у такім выпадку пазыцыя Беларусі ўжо не была б такой важнай для Расеі”.
Фадзееў: “Пазыцыя Беларусі на міжнароднай арэне заўсёды была незалежнай. Таму думаю, што псыхалягічнага ціску на Лукашэнку не было. Да таго ж беларускі прэзыдэнт паказвае сябе як незалежны, у шмат якіх пытаньнях сьмелы палітык. Таму справа не ў псыхалёгіі, а ў прагматызьме.
Справа ў тым, што прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі не супадае з курсам Беларусі на паляпшэньне дачыненьняў з Брусэлем і Вашынгтонам, на шматвэктарную палітыку”.
Які прагноз?
Карбалевіч: “Які ваш прагноз? Ці прызнае Беларусь незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі?”
Быкоўскі: “Гэта няўдзячнае пытаньне. Думаю, верагоднасьць прызнаньня невысокая, ва ўсялякім разе ў бліжэйшай пэрспэктыве. А далей — як складзецца карта. Калі Паўднёвая Асэтыя і Абхазія дакажуць, што яны самастойныя дзяржавы, то пытаньне адпадзе само.
На пытаньне прызнаньня Беларусьсю гэтых рэспублік будзе ўплываць праблема, ці дадуць крэдытаў, хто дасьць больш”.
Фадзееў: “Складанасьць такіх прагнозаў ў тым, што ў Беларусі адзін цэнтар улады, адзін чалавек. Думаю, у сярэднетэрміновай пэрспэктыве чакаць прызнаньня гэтых рэспублік нельга”.
Удзельнікі: журналіст газэты “Белорусы и рынок” Паўлюк Быкоўскі зь Менску і загадчык аддзелу Беларусі Інстытуту краін СНД Аляксандар Фадзееў з Масквы.
Візыт Макея ў Абхазію
Адбыўся візыт кіраўніка адміністрацыі прэзыдэнта Беларусі Ўладзіміра Макея ў Абхазію. Гэта азначае хуткае прызнаньне — ці, наадварот, выглядае як адкупная за непрызнаньне?
Узгадваецца, як падчас каўкаскай вайны ў жніўні мінулага году Беларусь афіцыйна не падтрымала Расею, захоўвала нэўтралітэт. А каб залагодзіць Маскву, Менск адправіў у Паўднёвую Асэтыю гуманітарную дапамогу. Дык, можа, місія Макея — гэта новая форма гуманітарнай дапамогі, каб, з аднаго боку, не прызнаваць гэтыя тэрыторыі, а зь іншага боку, адкупіцца ад Расеі?”
Місія Макея ў Абхазію павінна паказаць, што пытаньне пра прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі ня зьнятае
Місія Макея ў Абхазію павінна паказаць, што пытаньне пра прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі ня зьнятае. Але ў беларускіх мэдыях гэты візыт ніяк не афішаваўся. Таму, падобна, бліжэйшым часам гэтае пытаньне ня будзе вырашанае. Інфармацыі пра тое, што гэтае пытаньне будзе абмяркоўвацца ў Палаце прадстаўнікоў, няма”.
Аляксандар Фадзееў: “Падаецца, гэты візыт ня тычыцца пытаньня прызнаньня гэтых рэспублік. Ён цалкам адбываецца ў рамках міжрэгіянальнага супрацоўніцтва. Такое супрацоўніцтва не парушае заяўленага Беларусьсю сувэрэнітэту і непадзельнасьці Грузіі. Менск, напрыклад, актыўна праводзіць міжрэгіянальнае супрацоўніцтва на тэрыторыі Расеі, але гэта ні ў кога не выклікае адмоўных эмоцый. Таму гэты візыт ня можа быць раздражняльнікам для Грузіі. Акрамя таго, гаворка ідзе пра разьвіцьцё эканамічнага супрацоўніцтва Беларусі і Абхазіі”.
Чаму Беларусь адцягвае вырашэньне гэтага пытаньня?
Карбалевіч: “Чаму Беларусь не прызнае незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі? Краіну ўключылі ў праграму Эўразьвязу “Ўсходняе партнэрства”. Кіраўнік прадстаўніцтва Эўракамісіі ў Беларусі і Ўкраіне сп. Тэйшэйра адзначыў, што па гэтым пытаньні ЭЗ ня ставіць ніякіх умоваў. Таму Менск цяпер мог бы зрабіць жэст у бок Расеі, прызнаць гэтыя самаабвешчаныя рэспублікі і так аднавіць балянс. Але Беларусь чамусьці цягне з вырашэньнем гэтага пытаньня. Чаму?”
Быкоўскі: “Пытаньне ня толькі ў пазыцыі ЭЗ ці Расеі. З аднаго боку, было б добра залагодзіць Маскву і прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Але пасьля гэтага яны папросяцца ў саюзную дзяржаву Беларусі і Расеі. Калі гэтыя рэспублікі там апынуцца, то статус і ўплыў Беларусі ў саюзнай дзяржаве панізіцца да ўзроўню Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі. Беларусь, незалежнасьць якой агульнапрызнаная ў сьвеце, апынецца на ўзроўні рэспублік, якія прызналі толькі дзьве дзяржавы”.
Прызнаць гэтыя рэспублікі мог прэзыдэнт. Канстытуцыя Беларусі наўпрост гэта прадпісвае
Дарэчы, прызнаць гэтыя рэспублікі мог прэзыдэнт. Канстытуцыя Беларусі наўпрост гэта прадпісвае. Гэта ня функцыя парлямэнту”.
Карбалевіч: “На мой погляд, у беларускім заканадаўстве ўвогуле не адрэгулявана пытаньне аб тым, хто і паводле якой працэдуры павінен прызнаваць новаствораныя дзяржавы”.
Прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі — і крэдыты
Карбалевіч: “Цяпер ідуць перамовы паміж Беларусьсю і МВФ пра атрыманьне краінай новага траншу крэдыту. А ў палітыцы Міжнароднага валютнага фонду палітычны чыньнік адыгрывае пэўную ролю. Магчыма, нежаданьне Менску прызнаць незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі выклікана і імкненьнем падгуляць Захаду і атрымаць крэдыт?”
Якраз Расея можа ўвязваць гэтае пытаньне з выдзяленьнем крэдыту
Карбалевіч: “А якая рэакцыя Расеі на гэтае пытаньне? Ні прэзыдэнт, ні прэм’ер РФ пакуль ня выказаліся публічна на гэтую тэму. Заявы робіць то расейскі амбасадар у Беларусі, то вось сьпікер Дзярждумы. Увогуле, наколькі важная гэтая праблема для Расеі?”
Фадзееў: “Ня трэба перабольшваць важнасьць гэтай праблемы для Расеі. Тым ня менш, Масква давала зразумець Менску праз свайго амбасадара, чаго яна чакае ад Беларусі.
Але хоць фармальна Беларусь і застаецца саюзьнікам Расеі, у жніўні 2008 году яна спачатку ніяк не рэагавала на каўкаскія падзеі, потым рэакцыя ў расейскую падтрымку была запозьненай і мінімальнай. Масква ўлічвае такую пазыцыю Менску. І, магчыма, гэта прывядзе да рэвізіі стаўленьня Расеі да Беларусі. Удзел Беларусі ва “Ўсходнім партнэрстве” яшчэ больш ускладняе сытуацыю”.
Псыхалягічны чыньнік
Карбалевіч: “Магчыма, акрамя геапалітычных, эканамічных разьлікаў у гэтым пытаньні існуе і псыхалягічны чыньнік. Пакуль Паўднёвую Асэтыю і Абхазію прызнала толькі Расея. Што тычыцца Нікарагуа, дык тут супярэчлівая інфармацыя: ці то яна прызнала, ці не. І калі б у такой сытуацыі Менск прызнаў бы гэтыя рэспублікі, то ў сьвеце стваралася б уражаньне, што Беларусь — марыянэтка, сатэліт Расеі. І Лукашэнка баіцца такога іміджу. Думаю, што калі б незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі прызналі яшчэ пара дзяржаў, асабліва зь ліку краін СНД, то Лукашэнка зь лёгкасьцю вырашыў бы гэтае пытаньне”.
Быкоўскі: “Сапраўды, калі б быў хор прызнаньня, то Беларусі можна было б схавацца ў гэтым хоры. І, дарэчы, у такім выпадку пазыцыя Беларусі ўжо не была б такой важнай для Расеі”.
Справа не ў псыхалёгіі, а ў прагматызьме
Справа ў тым, што прызнаньне незалежнасьці Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі не супадае з курсам Беларусі на паляпшэньне дачыненьняў з Брусэлем і Вашынгтонам, на шматвэктарную палітыку”.
Які прагноз?
Карбалевіч: “Які ваш прагноз? Ці прызнае Беларусь незалежнасьць Паўднёвай Асэтыі і Абхазіі?”
Быкоўскі: “Гэта няўдзячнае пытаньне. Думаю, верагоднасьць прызнаньня невысокая, ва ўсялякім разе ў бліжэйшай пэрспэктыве. А далей — як складзецца карта. Калі Паўднёвая Асэтыя і Абхазія дакажуць, што яны самастойныя дзяржавы, то пытаньне адпадзе само.
На пытаньне прызнаньня Беларусьсю гэтых рэспублік будзе ўплываць праблема, ці дадуць крэдытаў, хто дасьць больш”.
Фадзееў: “Складанасьць такіх прагнозаў ў тым, што ў Беларусі адзін цэнтар улады, адзін чалавек. Думаю, у сярэднетэрміновай пэрспэктыве чакаць прызнаньня гэтых рэспублік нельга”.
