Чарговы грамадзкі рэдактар тыдня замовіў журналістам “Свабоды” падрыхтаваць перадачу на тэму “Кампраміс як сродак выйсьця з палітычнага крызісу ў дэмакратычным лягеры”. Яна прагучыць у пятніцу, 27 чэрвеня. А цягам тыдня ў ранішнім эфіры Юры Хадыка будзе разважаць пра ролю кампрамісаў у жыцьці сучаснай Беларусі. Сёньня ён распавядае пра вытокі беларускай парадыгмы кампрамісу.
Хадыка: “Чаму гісторыя Беларусі і беларускага народу была такой пакутлівай і супярэчлівай? Я прыйшоў да высновы, што прычына ў наступным: знойдзеная яшчэ ў XIII стагодзьдзі вялікім князем Войшалкам парадыгма была страчана.
Нагадаю: Войшалк, старэйшы сын вялікага князя Міндоўга, заснавальніка і творцы дзяржавы нашай, пасьля сьмерці бацькі ўзначаліў хрысьціянскую партыю, якая змагалася з партыяй паганскай. Больш ваенізаванай, больш здольнай да ўзброенай барацьбы.
Атрымаўшы ў цяжкім змаганьні перамогу, Войшалк тым ня менш склаў свае княскія абавязкі і сышоў у манастыр, які пабудаваў пад Наваградкам. Там зараз вёска Лаўрышава.
Гэтым самым ён захаваў адзінства дзяржавы, у якой былі дзьве магутныя партыі. Аддаўшы вайсковую і вышэйшую ўладу паганцам, ён захаваў цывілізацыйную форму гэтай краіны. Бо ўвесь адукаваны народ на той час быў ахрышчаны.
Гэтая вось парадыгма пошуку кампрамісу была зламаная ў канцы XVIII стагодзьдзя падчас падзелу Рэчы Паспалітай і навязваньня зусім іншага стэрэатыпу, мэнталітэту. Заснаванага на змаганьні да перамогі. “Мы за ценой не постоим”, як нас навучылі.
І гэта вяло да таго, што то адну партыю, то іншую ў нас вынішчалі да канца, але так і не маглі знайсьці выйсьця да цывілізаванага разьвіцьця, да эканамічнага росквіту, да свабоды ў краіне.
Падсумоўваючы, можна сказаць, што імкненьне да кампрамісу — адлюстраваньне глыбокай філязофскай нормы. Дыялектычнай нормы. Бо, як вядома, усё ў сьвеце разьвіваецца ў барацьбе супярэчнасьцяў. Але гэтыя супярэчнасьці павінны знайсьці кампраміс — сынтэз, які аб’ядноўвае самыя галоўныя ідэі абодвух бакоў.
Толькі ў гэтым выпадку адбываецца паступовае і прагрэсіўнае разьвіцьцё грамадзтва”.
Хадыка: “Чаму гісторыя Беларусі і беларускага народу была такой пакутлівай і супярэчлівай? Я прыйшоў да высновы, што прычына ў наступным: знойдзеная яшчэ ў XIII стагодзьдзі вялікім князем Войшалкам парадыгма была страчана.
Нагадаю: Войшалк, старэйшы сын вялікага князя Міндоўга, заснавальніка і творцы дзяржавы нашай, пасьля сьмерці бацькі ўзначаліў хрысьціянскую партыю, якая змагалася з партыяй паганскай. Больш ваенізаванай, больш здольнай да ўзброенай барацьбы.
Атрымаўшы ў цяжкім змаганьні перамогу, Войшалк тым ня менш склаў свае княскія абавязкі і сышоў у манастыр, які пабудаваў пад Наваградкам. Там зараз вёска Лаўрышава.
Гэтым самым ён захаваў адзінства дзяржавы, у якой былі дзьве магутныя партыі. Аддаўшы вайсковую і вышэйшую ўладу паганцам, ён захаваў цывілізацыйную форму гэтай краіны. Бо ўвесь адукаваны народ на той час быў ахрышчаны.
Гэтая вось парадыгма пошуку кампрамісу была зламаная ў канцы XVIII стагодзьдзя падчас падзелу Рэчы Паспалітай і навязваньня зусім іншага стэрэатыпу, мэнталітэту. Заснаванага на змаганьні да перамогі. “Мы за ценой не постоим”, як нас навучылі.
І гэта вяло да таго, што то адну партыю, то іншую ў нас вынішчалі да канца, але так і не маглі знайсьці выйсьця да цывілізаванага разьвіцьця, да эканамічнага росквіту, да свабоды ў краіне.
Падсумоўваючы, можна сказаць, што імкненьне да кампрамісу — адлюстраваньне глыбокай філязофскай нормы. Дыялектычнай нормы. Бо, як вядома, усё ў сьвеце разьвіваецца ў барацьбе супярэчнасьцяў. Але гэтыя супярэчнасьці павінны знайсьці кампраміс — сынтэз, які аб’ядноўвае самыя галоўныя ідэі абодвух бакоў.
Толькі ў гэтым выпадку адбываецца паступовае і прагрэсіўнае разьвіцьцё грамадзтва”.
