د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
سه شنبه ۶ لیندۍ ۱۴۰۳ کابل ۱۰:۴۶

ځانګړی راپور

د بامیان ولایت بند امیر
د بامیان ولایت بند امیر

په افغانستان کې د نسبي امنیت وروسته اوس هغه خلک چې لسیزې یې د ځینو ولایتونو او سيمو د لیدو ارمان درلود ښايي دغه ارمان یې په واقعیت بدل شي.

هغه خلک چې وروسته له زیاتو کلونو یو شمېر ولایتونو ته په سفر تللي وايي، افغانستان د رنګارنګ ښکلاګانو وطن دی.

د دوی په خبره، له پخوا اوس خلک ډېر لېواله دي چې په سفر لاړ شي.

له کابله جوزجان ته تللی روح الله تلاش وايي، په لومړي ځل يې دغه ولايت وليد: "د چکر انګېزه او دغه ولايت ته سفر له هغې وروسته را پيدا شوه چې کله افغانستان کې سياسي بدلون رامنځته شو، موږ يو څه د نسبي امنيت احساس وکړ او له ملګرو سره مو مشوره وکړه چې ځينو ولايتونو ته په سفر لاړ شو، ځينو ځايونو کې چې بلد نه و د ګوګل مېپ څخه په استفادې مو لاره ځان ته پيدا کوله."

د جوزجان یوه څنډه
د جوزجان یوه څنډه

د ښاغلي تلاش په وينا، که څه هم اقتصادي ستونزو خلک سخت ناهیلي کړي، خو بيا هم نسبي امنيت د چکر او سفر زمينه زياته مساعده کړې.

له بلې بيا خوا سباوون مومند چې خپله يو شخصي يوټيوب چينل هم لري وايي، د سياسي بدلون وروسته یې تر دا مهاله ۱۲ ولايتونو ته سفر کړی.

هغه وايي، که څه هم داعش ګواښ دی، خو بيا هم د سفر لپاره له بل هر وخت څخه اوس زیاته زمينه برابره ده: "تر دا مهاله مې د سياسي بدلون وروسته هغه ولايتونو ته چې تک له خطر ډک وی سفر کړی، دغه ولايتونه لوګر، کاپيسا او بغلان دي، زه په لومړي ځل هغه ولسوالۍ ته لاړم چې تر اوسه ورته کومه رسنۍ په ازاده نه شو ورتلای، د کاپيسا ولايت تکاب ولسوالۍ و، هلته خلکو ويل چې له تېرو دوو مياشتو په ژوند پوه شوی د ارامښت احساس کوي."

په داسې حال کې چې طالبان داعش د ځان پر وړاندې ګواښ نه بولي، خو دغې ډلې له تېرو څو مياشتو د افغانستان په يو شمېر ولايتونو کې خونړي بريدونه ترسره کړي.

سره له دې چې ډېری خلک اوس د سفر لپاره چاپيريال تر هر بل وخت ښه ګڼي، خو د لارو خرابوالی، د کرايو لوړ قيمت بيا هغه ستونزې يادوي چې ځينې کسان نه شي کولای په سفر لاړ شي.

خو يو شمېر ټرانسپورټي شرکتونه دغو ستونزو ته په کتو د خلکو د سفر لپاره ځينې اسانتياوې رامنځته کړي.

د دوی له ډلې يو یې هم( ‌‌بُبر) دی.

دغه ټرانسپورټي شرکت چې د خپلو ټکسيو له امله مشهور دی، له تېرو څلورو کلونو راهیسې په افغانستان کې فعالیت کوي.

دغه ټرانسپورټي شرکت د هغه کورنيو او يا کسانو لپاره چې غواړي د افغانستان ګوټ ګوټ ته په سفر لاړ شي د سفر امکانات برابروي.

د نورستان یوه څنډه
د نورستان یوه څنډه

د دې شرکت اجرایيوي مشر حفيظ الله شجاعي له ازادي راډيو سره په خبرو کې وويل، بُبر اوس مهال د افغانستان هر ځای ته کولای شي سفر وکړي:​ "زموږ قيمتونه د بازار په نرخ دي، زموږ يو شمېر خلکو چې ځينو ولايتونو ته سفر کړي، کومې کرايې چې ورکړي همغه کرايه موږ هم ترې اخلو، خو زموږ فرق دا دی چې موږ د يو ولايت ښکلې سيمې په نښه کوو بيا د همغې په اندازې له خپل مشتري پېسې یو څه ډېرې اخلو."

د ښاغلي شجاعي په وینا، په هېواد کې نسبي ارامتیا د دې لامل شوې چې ډېر خلک سفر وکړي او شرکت د دې فرصت په لاس کې لري چې د سیاحت د ودې لپاره نوې لارې لټوي.

خو په افغانستان کې يوازې دغه چاره په غوړېدا ده، له بلې خوا د ښوونځیو دروازې لا هم د یو شمېر نجونو پر مخ تړلې دي، یو شمېر ښځو ته د کار کولو اجازه نه ورکول کېږي، بشري حقونه د نړیوالې ټولنې له پوښتنو سره مخ دي او مرسته ورکوونکي په پرله پسې ډول په افغانستان کې د بې وزلۍ د زیاتیدو خبرداری ورکوي.

هرات کې یو شمېر مېرمنې د زعفرانو له ګلانو د زعفرانو د ترلاسه کولو پر مهال
هرات کې یو شمېر مېرمنې د زعفرانو له ګلانو د زعفرانو د ترلاسه کولو پر مهال

په افغانستان کې د زعفرانو د حاصلاتو په کچه کې ۶۰ سلنه کمښت، خو د هېواد په بازارونو کې يې د بیو لوړوالی.

په افغانستان کې د زعفرانو د کښت ملي ټولنه وايي روان کال د وچکالۍ له امله د زعفرانو په حاصلاتو کې ۶۰ سلنه کموالی راغلی دی.

د دې ټولنې مسؤلین وايي چې په روان کال کې تر دې دمه زعفرانو ۱۰ ټنه حاصل ورکړی په داسې حال کې چې تېر کال‌يې حاصل ۲۲ ټنه وو.

شکور ایثار چې په افغانستان کې د زعفرانو د لومړنیو کروندګرو له ډلې دی ۲۰ کاله وړاندې يې له خپل پلار سره یوځای په هرات کې زعفران وکرل او نور کروندګر يې هم دغه کښت ته وهڅول.

نوموړی چې د زعفرانو د کښت او حاصل په برخه کې پوره تجربه لري وايي وروستیو وچکالیو د زعفرانو کښت سخت ځپلی دی.

هرات کې د زعفرانو یو سوداګر
هرات کې د زعفرانو یو سوداګر

د ښاغلي ایثار په وینا د زعفرانو د حاصل کمښت لامل شوی چې په هېواد کې يې بیې خورا لوړې شي، خو بهر ته د پروازونو د نه‌موجودیت له امله نه‌شي کولای بهرنیو سوداګرو ته د افغانستان زعفران ورسوي.

دی زياتوي: "موږ په بهر کې ډېر پېرېدونکي لرو، خو اوس نه‌شو کولای چې زعفران ورته واستوو، هغه لاملونه چې بهر ته‌يې د زعفرانو د صادراتو مخه نیولې له نورې نړۍ افغانستان ته د پیسو انتقال دی چې نه‌شي ترسره کېدای په همدې خاطر موږ ځیني پېرېدونکي له لاسه ورکړل او قراردادونه مو وځنډېدل."

په تېرو کلونو کې د زعفرانو کرندوګرو د ټيتو بیو له امله شکایت کاوه، خو سږ کال د دغه حاصل د یو کیلو بیه له ۳۰ زرو نه تر ۱۰۰ زره افغانیو لوړه شوې ده.

د سرې طلا د شرکت او د زعفرانو د صادراتو د ملي ټولنې رئیس عبدالشکور احراري که څه هم د زعفرانو د بیو په لوړېدو خوښ دی، خو د زعفرانو د صادروونکو په وړاندې د هوايي دهلېزونو تړل لویه ستونزه یادوي.

امریکا د افغانستان د زعفرانو د پلور له عمده بازارونو ګڼل کېږي، د دې ترڅنګ، استرالیا، سویس، هند او ترکیه نور هغه هېوادونه دي چې د افغانستان زعفران په‌کې پېرېدونکي لري.

د افغانستان د هرات ولایت د زعفرانو حاصل
د افغانستان د هرات ولایت د زعفرانو حاصل

د ښاغلي احراري په خبره د افغانستان زعفران معمولاً د هوايي دهلېزونو له لارې صادرېدل، خو له تېرو څلورو میاشتو له کله چې طالبان په افغانستان کې واک ته رسېدلي او نړیوال پروازونه محدود شوي د زعفرانو صادرات نه‌لري.

ښاغلی احراري وايي: "له بده مرغه تر اوسه هم د زعفرانو د صادراتو په برخه کې ستونزه لرو، ځکه تاسې پوهېږئ چې زعفران د سرې طلا په توګه له یو تر ۵۰، ۱۰۰ سل کیلو صادرېږي چې دا د ځمکې له لارې نه‌وړل کېږي، باید د هوا له لارې یوړل شي، خو دا چې تر اوسه بهرني پروازونه نه‌شته، نو دا یوه لویه ستونزه ده، موږ هیله لرو چې ژر تر ژره بهرني پروازونه خلاص شي چې موږ خپل دا صادرات بهر ته ورسوو."

هڅه مو وکړه د هوايي دهلېزونو د خلاصېدو په اړه د طالبانو حکومت نظر ولرو، خو له ډېرو هڅو سره سره‌يې ویاندویان په دې اړه خبرو کولو ته چمتو نه‌شول.

د زعفرانو د تولید، پروسس او بسته‌بندۍ زیاته برخه مېرمنې پر مخ وړي چې د زعفرانو د ګل کېدو پر مهال په کارونو مشغولې وي.

هرات کې یو شمېر مېرمنې د زعفرانو له ګلانو د زعفرانو د ترلاسه کولو پر مهال
هرات کې یو شمېر مېرمنې د زعفرانو له ګلانو د زعفرانو د ترلاسه کولو پر مهال

جمیله عزیز وايي خوښه ده چې په اوسنیو شرایطو کې چې فقر او بې‌کاري اوج ته رسېدلې د کار کولو فرصت ورته شته.

دا زیاتوي: "فکر کوم د افغانستان اقتصادي وضعیت ډېر ښه نه‌دی، خو د تېرې مودې په خلاف اوس کار کوم او کومې پیسې چې ترلاسه کوم د کورنۍ د نفقې ګوزاره مې پرې کېږي."

سحر بله هغه مېرمن ده چې په هرات ولایت کې د زعفرانو د پروسس په برخه کې کار کوي، وايي دومره پیسې ترلاسه کوي چې د کورنۍ ګوزاره‌يې پرې کېږي.

سحر وايي: "کومې پیسې چې دلته ګټم کور مې پرې چلوم، خوښه یم چې دلته راځم او زعفران پاکوم، دا یو ښه کار دی، دلته نورې ډېرې مېرمنې هم په کار اخته دي او په وړاندې يې هېڅ خنډ نه‌شته."

د افغانستان د کرنې او مالدارۍ وزارت د وروستیو شمېر پر بنسټ د دې هېواد د ۳۴ ولایتونو په ۸ زره هکتاره ځمکه کې زعفران کرل کېږي.

هرات کې یو شمېر افغان مېرمنې د زعفرانو د ګلانو د ټولولو پر مهال
هرات کې یو شمېر افغان مېرمنې د زعفرانو د ګلانو د ټولولو پر مهال

له دې ډلې د هرات زعفران په افغانستان کې لومړی مقام لري او د ښه کیفیت له امله د مینه‌والو په منځ کې مشهور دي.

تېر کال د افغانستان زعفرانو په نړیواله کچه د خوند له مخې څلورم مقام خپل کړی و، خو سږ کال چې په دې هېواد کې د وچکالۍ له امله د زعفرانو حاصلات کم شوي او د بهرنیو پروازونو د نه‌موجودیت له امله‌يې بهر ته صادرات هم صفر دي، معلومه نه‌ده چې نړیوال به د افغانستان د زعفرانو له ذایقې برخه‌من شي کنه.

نور راوښيه

XS
SM
MD
LG