اکپس «ACAPS» سازمان وايي، د امریکا د بهرنیو مرستو بندیدل، چې تر دې وړاندې یې د افغانستان د بشري مرستو لپاره د مالي سرچینو لویه برخه برابروله، د دې هېواد د خلکو لپاره د حیاتي خدمتونو د دوام جدي ګواښ بلل کېږي.
دغه سازمان د اپرېل په لومړۍ نېټه ( په افغانستان کې پر بشرپاله فعالیتونو د امریکا د بهرنیو مرستو د بندېدو اغېزې) په نوم د یوه راپور په خپرولو سره خبرداری ورکړی چې که د افغانستان د بشري اړتیاوو د پوره کولو لپاره بدیلې مالي سرچینې پیدا نه شي، نو دا هېواد به له لا ډېرو ناورینونو سره مخ شي.
راپور زیاتوي چې امریکا، چې تر دې وړاندې یې د افغانستان ۴۳.۹ سلنه بشري مرستې برابرولې، اوس د دغو مرستو له ۳۶ سلنه کموالي سره مخ شوې ده.
اکپس په خپل راپور کې، چې د ارزونې د یوې ګډې ناستې د نظرپوښتنې پر بنسټ چمتو شوی، ویلي چې د امریکا د مرستو درول او کمېدل د همغږۍ، د معلوماتو مدیریت، او د بشردوستانه معلوماتو راټولولو بهیر ګډوډ کړی، او ۶۵ سلنه همغږي کوونکي موقعیتونه یې تر اغېز لاندې راوستي دي.
سربېره پر دې، د مرستو د بېرته پیل کېدو د نامعلوم برخلیک له امله د خلکو اندېښنې زیاتې شوي، او دې وضعیت د بشرپاله سازمانونو پر وړاندې د ځایي ټولنو بېاعتمادي نوره هم پیاوړې کړې ده.
د دغه سازمان د معلوماتو له مخې، چې یوه غیر دولتي اداره ده او د ناوریینونو د ارزونې او بشري اړتیاوو د تحلیل په برخه کې کار کوي، دا ناڅاپي پرېکړې او د مرستو بندیدل، په ځانګړي ډول د روغتیا، او د خوړو د خوندیتوب په برخو کې، د افغانستان د بشري اړتیاوو په پوره کولو کې ژورې تشې رامنځته کوي.
په ورته وخت کې، د افغانستان په بېلابېلو ولایتونو کې یو شمېر خلک د بېکارۍ او د خپل اقتصادي وضعیت د خرابېدو له امله شکایت کوي.
د کابل ښار یوه اوسیدونکي، چې نه یې غوښتل نوم یې په راپور کې واخیستل شي، ازادي راډیو ته وویل:
«په ټوله کې د افغانستان وضعیت اوس خراب دی. دلته کار و بار نشته، بېسرنوشتۍ ده، خلک ناچاره دي، بدبخته دي، او په سرگردانۍ کې ژوند کوي. د نن غرمې لپاره مو یوازې وچه ډوډۍ درلوده، نور هیڅ نه و.»د کابل یو اوسیدونکی
دغه شان، د بغلان ولایت یوې اوسېدونکې مېرمنې، چې دې هم ونهغوښتل نوم یې په راپور کې یاد شي، وویل:
«تېرېږي نو، څوک پوهېږي چې پر موږ څه تېرېږي؟ مېړه مې ناروغ دی، د جنګونو پر مهال ماین پرې چاودلی او اوس هېڅ کار نهشي کولی. د خپلو شپږو اولادونو پالنه یوازې زه کوم.»
د یادونې ده چې د امریکا نوي ولسمشر، ډونالډ ټرمپ، د یو اجرائیوي فرمان له لارې د جنورۍ په میاشت کې د ۹۰ ورځو لپاره ټولې بهرنۍ مرستې وځنډولې او ویلي یې دي چې د امریکا بهرنۍ مرستې او د هغې بیروکراسي د امریکا له ملي ګټو سره سمون نه لري.
دا په داسې حال کې ده چې د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ اداره اوچا وايي، سږ کال (۲۰۲۵)، شاوخوا ۲۳ میلیونه افغانان بشري مرستو ته اړتیا لري.
یوه اوونۍ وړاندې، د ناروې د کډوالو شورا هم خبرداری ورکړی و چې د بشري مرستو کمښت به د افغانستان خلک له جدي بحرانونو سره مخ کړي او د بشري سازمانونو فعالیتونه به سخت محدود کړي.
د ناروې د کډوالو شورا ویلي چې دا ستونزه به د خلکو، په ځانګړي ډول ښځو او ماشومانو، پر ژوند خورا ناوړه اغېز ولري.
