Жогорку Кеңештин депутаты Дастан Бекешев “Президентти жана Жогорку Кеңештин депутаттарын шайлоо жөнүндө” конституциялык мыйзамга сунушталып жаткан өзгөртүүлөр кабыл алынса шайлоого байлар гана катыша аларын билдирди. Бул тууралуу ал 4-апрелде мыйзам долбоору боюнча парламенттик угуу учурунда айтты.
“Өзүн өзү көрсөткөн талапкерлерге 100 миң сом күрөөнү 300 миң сомго көтөрүү сунушталууда. Демек, кимге 300 миң сом көп акча эмес болсо, ошол шайлоого катыша алат. Мугалим, өрт өчүрүүчү, дарыгер шайлоого бара албайт. Кедей болсоң шайлоого катыша албайсың деген сөз. Бул байлардын гана шайлоосу болот”, - деди ал.
Жогорку Кеңеш 20-мартта сөз болуп жаткан мыйзам долбоорун биринчи окууда кабыл алган. Ага ылайык, өлкө боюнча 30 шайлоо округу түзүлүп, анын ар биринде үчтөн депутат шайланат. Алардын ичинен эки мандат эркектерге, бир мандат аял кишиге берилет. Ошондо жок эле дегенде 90 мандаттын 30ун аялдар алат. Эгерде өз округунда көп добуш алып биринчи, экинчи орунга чыкса, анда аял депутаттардын саны дагы көбөйөт. Бир шайлоочу бир эле талапкерге добуш берет.
Ушул тапта иштеп жаткан мыйзам боюнча өзүн өзү көрсөткөн талапкер 100 миң сом күрөө төлөшү керек, жаңы сунушта бул сумма 300 миң сомго көбөйүп жатат. Ал эми саясий партиялар үчүн күрөө 1 миллион сомдон 9 миллионго көтөрүлөт. Жаран өзү же партия Борбордук шайлоо комиссиясына (БШК) күрөөнү төккөндөн кийин гана шайлоого катталат. Күрөөдөгү каражат саясий партияларга да, өзүн өзү көрсөткөн талапкерлерге да кайтарылбайт.
Өзүн өзү көрсөткөн талапкердин шайлоо фонду 20 млн сомго, саясий партиялардыкы 300 млн сомго чейин көтөрүлөт. Ошондой эле талапкердин үгүтчүлөрүн 500дөн 1000 адамга чейин көбөйтүү сунушталууда.
Депутат мандатын тапшырган учурда кайра шайлоо өткөрүлбөйт. Мандат ошол округдан көп добуш алган кийинки талапкерге берилет.
Мыйзам долбоорунун демилгечилери – Жогорку Кеңештин төрагасы Нурланбек Тургунбек уулу, төраганын орун басары Нурбек Сыдыгалиев, депутаттар Акылбек Түмөнбаев, Кундузбек Сулайманов, Марлен Маматалиев, Улан Примов, Данияр Төлөнов, Жумабек Салымбеков, Чыңгыз Ажибаев, Советбек Рустамбек уулу жана Жайлообай Нышанов. Авторлор мыйзам долбоору кабыл алынса саясий коррупцияны азайтат деп эсептешет.
Бир катар депутаттар Жогорку Кеңештин 20-марттагы отурумунда документ, тескерисинче, саясий коррупцияны гүлдөтүп, карапайым адамдардын шайлоодо талапкер болуу укугун чектей турганын айтышкан. (BTo)
Шерине