Расмий маалыматтар боюнча, 2011-жылы Орусияда иштеп жүргөн кыргызстандыктар мекенине 1 млрд. 600 млн. доллар которуп, бюджетке көзгө көрүнөөлүк салым кошушкан.
“Азаттыктын” “Арай көз чарай” талкуусунда мигранттардын каражаты өнүгүүгө жумшалып жатабы, же аш-тойго чачылуудабы деген маселе ортого салынды.
Талкууга Каржы министри Акылбек Жапаров менен экономика илимдеринин доктору Айылчы Сарыбаев катышты.
“Азаттык”: Акылбек мырза, салыштыруу үчүн айта кетсеңиз, Кыргызстандын мамлекеттик бюджетинин быйылкы өлчөмү канча?
Жапаров: Быйыл биздики 95 млрд. сом болуп атат, муну долларга айландырсак 2 миллиарддан бир аз ашат. Сыртта жүргөн кыргызстандыктардын мекенине кайтарган акчасы мамлекеттик бюджеттен ашып түштү, анткени өткөн жылы расмий жолдор, банктар аркылуу гана которулган акчанын суммасы 1 млрд. 600 млн. доллар деп айтылып атат.
Орто эсеп менен Орусиядан ай сайын бир кишиден 270 доллардан 360 долларга чейин которуп турат. Ал эми алар өздөрү келе жатканда да накталай акчаларды чөнтөгүнө салып келишет, анын эсеби жок болгондуктан сыртта жүргөн мекендештер аркылуу Кыргызстанга келип жаткан акча өлкөнүн бир жылдык бюджетинен ашып түшөт деп айта алабыз.
“Азаттык”: Ошол келип жаткан акча аш-тойго чачылып эле жок болуп аткансыйт. Ошол акчаны андан ары дагы иштетип, пайдасын табуунун жолдору барбы?
Сарыбаев: Сыртта иштеп жүргөн балдарыбыз жиберип жаткан акча күнүмдүк керектөөгө, бул жактагы тууган-туушкандарын багууга, окутууга кетип калып, азыраак өлчөмү гана жер иштетип, мал сатып алууга жумшалып атат. Ошондуктан бул бизде баалардын кымбаттап, инфляциянын өсүшүнө да шарт түзүп берип жатат.
Акчаны үнөмдөө, аны кайра акча алып келе турган жакка жумшоо деген маданият бизде анча өнүкпөй жатат. Сырттан келип жаткан эле эмес, бул жакта тапкан акчаларын деле аш-той, куда-сөөккө жумшап салышууда. Же болбосо эки-үч кабаттуу үйлөрдү куруп коюп, анын баары пайдасыз туруп калууда. Муну “өлүк капитал” деп койот, бул биздин экономикабызга өтө зор зыян алып келет.
Талкууну толугу менен бул жерден угуңуз:
“Азаттык”: Сыртта жүргөн мигранттар өмүрү кыл учунда туруп иштеп таап жиберип жаткан акчаны пайдалуу жактарга жумшоого өкмөт кандай көрсөтмө, кеңеш бере алат?
Жапаров: Биз элге балдары кыйынчылык менен тапкан акчаны сарамжалдык менен сарптоо боюнча кеңеш берип, ошол жактан акчаны пайдалуу иштетүүгө шарт түзүп беришибиз керек. Аш-тойго чыгымдарды азайтып, кыйынчылык менен табылган акчаны артынан дагы акча алып келе тургандай кылып сарптоо керек.
