Бұрын СССР құрамында болған мемлекеттер Екінші дүниежүзілік соғыстағы Жеңіс күнін әртүрлі деңгейде атап өтпек. Кешегі одақтас республикалардың көбі соңғы кездері Ресейдің әскери агрессиясының, сепаратизм мен соғыс нышанына айналған қара және сарғылт жолақты Георгий лентасынан бас тартып жатыр.
Балтық елдері
Латвия, Литва мен Эстония Жеңіс күнін атап өтуден мүлде бас тартқан. Бұл елдердің ұлттық мерекелерінің ішінде мұндай мейрам жоқ. Дегенмен бұл күнді ел ішінде Батыс Еуропадағыдай мамырдың 8-і атап өтетіндер көп.
Балтық мемлекеттері Ресей империясына, советтік коммунизмге және национал-социализмге қатысты символдардың бәріне тыйым салған. Алайда бұл «қара тізімге» Ресей патшайымы Екінші Екатерина заманында пайда болған Георгий лентасы енгізілмеген. Ресей бұл лентаны тек 2000 жылдан бері жеңістің символы ретінде насихаттай бастады.
Қара-сарғылт жолақты Георгий лентасын тағып жүргені үшін әлі ешкім жазалана қойған жоқ. Дегенмен сепаратизмді қоздырып жібереді деп қорқатындықтан, жұрт оны тағып жүргендерді жақтыра бермейді.
Беларусь
Бұл елдің құбылмалы президенті Александр Лукашенко жақында мемлекет идеологтарына Георгий лентасы орнына жаңа символ ойлап табуды тапсырды. Олар Беларусьтің мемлекеттік туы түстес қызыл-жасыл лентаның үстіне тігілген алма ағашы гүлін жеңіс белгісі ретінде ұсынды.
«Беларусь матасынан тігілген Георгий лентасын тағуға тыйым салмаймыз» деген Лукашенко жаңа символ Жеңіс күніне «ұлттық бірегейлік тұрғысынан жаңа мән-мағына беруі тиіс» деп мәлімдеді. Бұған наразы болған ресейлік блогшылар «әңгіме ұлттық бірегейлік туралы болса, онда бұл ленталарды картоптың түсіне бояу керек еді» деп келемеждеп жатты.
Жаңа символ жұртты жаппай еліктіре қойған жоқ. «Кәсіби мамандарға жүгінудің орнына үкімет тағы сол советтік әдіспен шешім қабылдады. Олар өнердің жаңа бағыттарына сене бермейді. Белорус жазушысы әрі суретшісі Артур Клинов «Дегенмен Георгий ленталарына балама ойлап табудың өзі - жақсылықтың нышаны» дейді.
Молдова
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде әртүрлі тараптарды қолдаған Молдова «Жеңіс күні» деген мерекені алып тастаған. Батысшыл депутаттар елге Ресейдің идеологиялық ықпалын азайту үшін қолдан келгеннің бәрін істеді.
Либералдық партия мүшелері, тіпті Георгий лентасын таққаны үшін жеке тұлғаларға 120 доллар, ал ұйымдарға 250 доллар көлемінде айыппұл салуды көздейтін заң жобасын да ұсынды. Іс жүзінде Молдовадан бөлініп кеткен Приднестровье аймағындағы Ресейдің ықпалын көріп отырған депутаттар қара-сарғылт жолақты Георгий лентасын сепаратизмнің, заңсыздық пен хаостың және қасірет символы санайды.
Украина
Украина өткен аптада ғана Екінші дүниежүзілік соғыстың советтік «мұрасынан» бас тартып, «Ұлы Отан соғысы» деген тіркесті алып тастады. Сөйтіп, олар большевизм мен нацизмнің жасаған қылмыстарын тең дәрежеде бағалайтын болды. Бұған қоса, олар Ресейдегі Жеңіс күні белгісі қалампыр гүлінен бас тартып, оның орнына ту түстес көгілдір-сары лентаны және қызғалдақ гүлін ұсынды. Биылдан бастап Украина Еуропадағы дәстүр бойынша Жеңіс күнін мамырдың 8-і атап өтеді.
http://gdb.rferl.org/AB0D82D9-E598-4E65-B800-7F5F8B93B8D2_w640_s.jpg
http://gdb.rferl.org/BCD4B7E0-BF1E-47B7-8777-DB98C0895E85_w640_r1_s_cx0_cy1_cw100.jpg
Орталық Азия
Қазақстан Ресейдің постсоветтік кеңістіктегі интеграциялық жобаларын тұрақты түрде қолдап келеді. Сонысына қарамастан, бұл ел де Жеңіс күнінің ұлттық символын байқатпастан енгізіп жіберді. Георгий лентасы орнына мемлекеттік тудың көгілдір матасына сары түсті өрнек салынған лента жеңіс нышанына айналды.
Қырғызстан да осы дәстүрді қайталады. Жеңіс күніне дайындық барысында Қырғызстан басшылығы елдің үлкен қалаларын мемлекеттік ту түстес қызыл-сары символдармен безендіріп тастады. Ресми тұлғалардың айтуынша, қызыл түс ерлік пен батырлықтың, жеңістің нышаны болса, сары түс - бейбітшілік пен сабырдың белгісі.
Тәжікстанның зиялы қауымы мен жастары барған сайын күшейіп бара жатқан Ресей ықпалына қарсылық ретінде Георгий лентасына наразылық білдірейік деген бейресми ұсыныс жасады.
Өзбекстан болса, Жеңіс күнінің символдарын мемлекеттік туы түстес жасыл бояумен көмкеріп қойған. Ал Орталық Азия елдерінің ішіндегі ең оқшау мемлекет – Түркіменстан марқұм Түркіменбашы мен оның орнын басқан президент Бердімұхаммедовтің құрметіне жеңістің нышаны ретінде ақ түсті таңдаған.
Кавказ
Оңтүстік Кавказ аймағынан Георгий лентасын мүлде ұшырастырмайсыз десе де болады. Әсіресе Грузиядан мүлде көрмейсіз. Армяндар болса, Осман империясы кезінде армяндардың қырғынға ұшырағанының 100 жылдығын атап өтеміз деп, күлгін түсті ботакөз гүлін жеңіс белгісі етіп таңдаған.
Ресей және сепаратистік аймақтар
Георгий ленталарын жаппай қолданатын бірден-бір ел – Ресей. Бұған қоса, тәуелсіз мемлекеттерден бөлініп кеткен аймақтарда да ол кеңінен пайдаланылады. Ресейдің Қазан текстиль фабрикасы былтыр сарғыш-қара лентаның төрт мың километрін шығарса, биыл 10 километр лента тікті. Бұл ленталардың көпшілігі Қырым түбегіне, Украинаның шығысындағы сепаратистердің бақылауындағы аймақтарға, Грузияның бөлініп кеткен сепаратистік өлкелері Абхазия мен Оңтүстік Осетияға таратылған.
Материалдың көп болғаны сондай, Ресейдің кейбір лауазымды тұлғалары бұл ленталарды мойындарына шарф қылып орап жүр.
Бір қызығы, Георгий лентасын өндіріп отырған Қазан қаласының өзінде оған деген наразылық күшейген. Сәуірдің 26-сы күні Татар тілі мерекесі барысында Татарстан астанасында жиналған жастар ел арасында республика туы түстес жасыл және қызыл ленталарды таратқан.
Татарлардың кейбірі Георгий лентасын Ресей империясының Қазанды тізе бүктіргенінің белгісі санайды.
Ихар Кэрни мен Дейзи Синделардың мақаласын ағылшын тілінен аударған – Мұхтар Екей.
