20 нечаканых фактаў

Стагодзьдзе Мележа: 20 нечаканых фактаў пра пісьменьніка

Як і яго любімы Максім Багдановіч, захоўваў унутраную адзіноту і хварэў на сухоты. 8 лютага яму споўнілася б 100 гадоў. Герой нашых 20 нечаканых фактаў — Іван Мележ.

Як праходзіць 168-ы дзень пратэстаў

20 нечаканых фактаў пра Андрэя Макаёнка, якому сёньня споўнілася б 100 гадоў

«Я сёньня пачаў бы перадвыбарную кампанію. Я абвясьціў бы барацьбу за пасаду прэзыдэнта. Э-эх, каб дарвацца мне да ўлады! Я паказаў бы ім, у каго лёгіка мацнейшая — у дзяцей ці ў дарослых». Сёньня 100 гадоў з дня нараджэньня Андрэя Макаёнка.

10 фактаў пра паэта Зэліка Аксэльрода, які пратэставаў супраць закрыцьця габрэйскіх школ у Беларусі

У пачатку чэрвеня 1941 году яго затрымалі праз абвінавачаньне ў дачыненьні да «пісьменьніцкай нацыяналістычнай арганізацыі».

Якубу Коласу — 137 гадоў. 20 нечаканых фактаў пра яго

3 лістапада — 137 гадоў Якубу Коласу, які верыў, што змрок рэчаіснасьці можна адолець, калі настроіць струны сваёй скрыпкі на патрэбны лад.

20 нечаканых фактаў пра Францішка Аляхновіча

Ён ніколі не рабіў зь сябе ахвяру, не насіў маскі «барацьбіта». Ува ўсіх сваіх творах ён заўсёды заставаўся надзвычай шчыры, унутрана-свабодны, і, што найважнейшае, самаіранічны!

Язэп Драздовіч. Мастак, які марыў зьбегчы на іншыя плянэты

13 кастрычніка 1988 году нарадзіўся адзін з самых незвычайных беларускіх мастакоў Язэп Драздовіч. У яго графіцы, жывапісе, маляваных дыванах і разьбярскіх творах цудоўным чынам сумясьціліся захапленьне мадэрнам, сымбалізмам і народнай творчасьцю.

20 фактаў пра Адама Бабарэку, якому польскія жаўнеры выразалі на плячах пяціканцовыя зоркі

10 кастрычніка 1938 году ў лягернай бальніцы ў Комі АССР памёр двойчы рэпрэсаваны камуністычным рэжымам крытык, філёзаф і пэдагог Адам Бабарэка. Ён быў адным са стваральнікаў літаратурных абʼяднаньняў «Маладняк» і «Ўзвышша», пачынальнікам інтэлектуальнай крытыкі ў савецкай Беларусі.

Не баяўся кпіць з Машэрава. 10 фактаў пра кампазытара Яўгена Глебава

10 верасьня споўнілася б 90 гадоў з дня нараджэньня кампазытара Яўгена Глебава (1929–2000). Народны артыст Беларусі і ляўрэат Дзяржпрэміі Беларусі, менавіта ён быў першы, хто напісаў балет паводле Васіля Быкава («Альпійская баляда») і стварыў першы беларускі балет на сучасную тэматыку («Мара»).

Першы беларускі пісьменьнік, якога намінавалі на Нобэлеўскую прэмію. 20 фактаў пра Масея Сяднёва

1 верасьня Масею Сяднёву — 106 гадоў. Яго вершы хвалілі Янка Купала і Якуб Колас. Галоўныя кампартыйныя ідэолягі ад літаратуры пісалі пра яго як пра таленавітага творцу, але гэта не ўберагло яго ад арышту.

Лічыў Леніна і Сталіна псыхічна хворымі. 20 нечаканых фактаў пра Анатоля Багатырова

13 жніўня споўнілася 106 гадоў з дня нараджэньня легендарнага беларускага кампазытара Анатоля Багатырова, які ратаваў ад рэпрэсій беларускіх кампазытараў.

20 незвычайных фактаў пра Ўладзімера Караткевіча

25 ліпеня споўнілася 35 гадоў з дня сьмерці Ўладзімера Караткевіча. Для Беларусі ён значны настолькі ж, наколькі знакавыя для Вялікабрытаніі — Вальтэр Скот, або для Польшчы — Генрык Сянкевіч.

20 фактаў пра аднаго з самых неадназначных беларускіх крытыкаў ХХ стагодзьдзя

26 чэрвеня спаўняецца 110 гадоў з дня нараджэньня аднаго з самых неадназначных беларускіх дзеячоў і яркіх літаратурных крытыкаў Антона Адамовіча.

20 фактаў пра аўтара самага папулярнага твору ў гісторыі беларускай літаратуры

13 чэрвеня спаўняецца 185 гадоў Канстанціну Вераніцыну — верагоднаму аўтару шэдэўра беларускай літаратуры ХІХ стагодзьдзя, паэмы «Тарас на Парнасе».

20 нечаканых фактаў пра Вацлава Іваноўскага

7 чэрвеня споўнілася 139 гадоў з дня народзінаў Вацлава Іваноўскага, беларускага палітычнага і грамадзкага дзеяча, заснавальніка першага беларускага выдавецтва «Загляне сонца і ў наша ваконца».

20 фактаў пра настаўніка Шагала Юдаля Пэна, які скардзіўся на хамскае абыходжаньне Масквы

Настаўнік Марка Шагала, Заіра Азгура, Восіпа Цадкіна. Чалавек, які ня здрадзіў творчым прынцыпам у часы лютага сацрэалізму і якога больш цанілі за мяжой, чым на радзіме. 5 чэрвеня — 165 год з дня нараджэньня Юдаля Пэна.

20 фактаў пра паэта, які ў год сьмерці Сталіна склаў паэму пра гібель чорта-тырана

24 траўня аўтару славутых «Бывайце здаровы» і «Лясной песьні» Адаму Русаку — 110 гадоў. Духоўны вучань Паўлюка Труса, ён натхняўся падкрэсьлена фальклёрным гучаньнем, блізкім да народнай прыпеўкі і вясёлай песьні.

20 фактаў пра Ўладыслава Галубка

15 траўня 1882 году нарадзіўся драматург, рэжысэр, артыст, мастак і пісьменьнік Ўладыслаў Галубок. І сябры, і ворагі прызнавалі — у 20-я гады ягоны вандроўны тэатар быў самы папулярны ў Беларусі.

20 фактаў пра Янкеля Кругера, які вучыў Хаіма Суціна і не паразумеўся з жонкай Янкі Купалы

14 траўня спаўняецца 150 гадоў выдатнаму жывапісцу і пэдагогу Янкелю Кругеру. Гэты мастак быў адным з самых папулярных менскіх творцаў 1910–20-х гадоў. Ён першы намаляваў неафіцыёзныя партрэты Янкі Купалы і Якуба Коласа, а пасьля выявіў ці ня ўсіх вядомых беларускіх дзеячоў.

Беларускі Майн Рыд. 20 нечаканых фактаў пра Янку Маўра

Янка Маўр асуджаў запалоханую большасьць, якая бяздумна выконвае злачынныя загады аднаго чалавека.

Паўлюк Трус: паэт, які адправіў піянэра на Марс і раззлаваў Маякоўскага

Шостага траўня спаўняецца 115 гадоў з дня нараджэньня Паўлюка Труса — аднаго з самых папулярных беларускіх паэтаў другой паловы 20-х гг.

20 фактаў пра Ўладзімера Конана, філёзафа нацыянальнага адраджэньня Беларусі

23-га красавіка выдатнаму навукоўцу, культуролягу, літаратурнаму крытыку і філёзафу Ўладзімеру Конану споўнілася б 85 гадоў.

20 фактаў пра першага беларускага пісьменьніка Яна Баршчэўскага, чыё надмагільле знайшлі ва Ўкраіне

На гэтым тыдні адбылася ўнікальная знаходка — выяўлена надмагільная пліта аднаго з самых загадкавых, яркіх і творча-нечаканых беларускіх пісьменьнікаў Яна Баршчэўскага.

Лідзія Ржэцкая, легендарная акторка, якая крытыкавала сталінскую драматургію

20 нечаканых фактаў пра зорку беларускай тэатральнай сцэны

Праз жанчыну мусіў уцячы з Заходняй Беларусі ў БССР. 20 фактаў пра Юрку Лістапада

7 красавіка — 122 гады з дня нараджэньня выдатнага беларускага культурніцкага дзеяча, пэдагога і слуцкага паўстанца Юркі Лістапада. «Лістападаўскі працэс» у 1925–26 гг., дзе ён фігураваў як галоўны вораг савецкага ладу, быў першым вялікім палітычным працэсам у БССР.

Валеры Маракоў — улюбёны паэт Купалы, застрэлены ў менскай турме НКВД

27 сакавіка 1909 году нарадзіўся паэт Валеры Маракоў. Ён праславіўся як творца яшчэ непаўналетнім. Свабода сабрала 20 цікавых фактаў пра Валерыя Маракова

20 фактаў пра Часлава Родзевіча, беларускага дзеяча, які загінуў у бальшавіцкай турме

20 сакавіка спаўняецца 130 гадоў з дня нараджэньня беларускага тэатральнага і грамадзкага дзеяча Часлава Родзевіча. Актор і інжынэр, выкладчык і камісар, навуковец і грамадзкі дзеяч — у самых розных справах і сфэрах ён дасягаў посьпеху.

Паэт, якога праклялі сучасьнікі. 20 фактаў пра Ўладзімера Клішэвіча

Ахвяра сталінскіх рэпрэсіяў, чалавек, які не знайшоў паразуменьня са сваімі таварышамі ў Амэрыцы, яркі, таленавіты паэт, які дзеля магчымасьці друкавацца і выдавацца дазваляў савецкай прапагандзе выкарыстоўваць сваё імя ў патрэбных ёй мэтах, наіўны і ў нейкай ступені безабаронны.

20 нечаканых фактаў пра Івана Мележа

Як і яго любімы Максім Багдановіч, захоўваў унутраную адзіноту і пакутаваў на сухоты. 8 лютага яму споўнілася б 98 гадоў. Герой нашых 20 нечаканых фактаў — Іван Мележ.

20 фактаў пра Антона Луцкевіча, стваральніка БНР і прыхільніка Леніна

29 студзеня спаўняецца 135 гадоў з дня нараджэньня аднаго з пачынальнікаў беларускага адраджэньня і беларускай дзяржаўнасьці Антона Луцкевіча.

20 нечаканых фактаў пра Канстанцыю Буйло

14 студзеня — 126 гадоў з дня нараджэньня беларускай паэткі Канстанцыі Буйло.

150 гадоў Ядвігіну Ш. — аднаму з самых неадназначных беларускіх пісьменьнікаў

4 студзеня спаўняецца 150 гадоў аднаму з самых неадназначных беларускіх пісьменьнікаў пачатку 20-га стагодзьдзя Ядвігіну Ш. (Антону Лявіцкаму).

220 гадоў Адаму Міцкевічу — паэту, які пасварыўся з папам Рымскім і сыграў ролю Барбары Радзівіл

24 сьнежня — 220 гадоў Адаму Міцкевічу.

Яўгенія Янішчыц, паэтка, якая багоміла роднае Палесьсе і палохала беларусаў «страшным» Нью-Ёркам

20 фактаў пра Яўгенію Янішчыц

20 нечаканых фактаў пра Якуба Коласа

3 лістапада — 136 гадоў Якубу Коласу, які верыў, што змрок рэчаіснасьці можна адолець, калі настроіць струны сваёй скрыпкі на патрэбны лад.

Язэп Драздовіч. Мастак, які марыў зьбегчы на іншыя плянэты

13 кастрычніка спаўняецца 130 гадоў з дня нараджэньня аднаго з самых незвычайных беларускіх мастакоў Язэпа Драздовіча. У яго графіцы, жывапісе, маляваных дыванах і разьбярскіх творах цудоўным чынам сумясьціліся захапленьне мадэрнам, сымбалізмам і народнай творчасьцю.

Адам Бабарэка. Сталінскі вязень, якому польскія жаўнеры выразалі на плячах пяціканцовыя зоркі

10 кастрычніка 1938 году ў лягернай бальніцы ў Комі АССР памёр двойчы рэпрэсаваны камуністычным рэжымам крытык, філёзаф і пэдагог Адам Бабарэка. Ён быў адным са стваральнікаў літаратурных абʼяднаньняў «Маладняк» і «Ўзвышша», пачынальнікам інтэлектуальнай крытыкі ў савецкай Беларусі.

Паэтка, якая марыла, каб беларусы ператварыліся ў вікінгаў і скінулі зь сябе панаваньне Масквы

20 фактаў пра Натальлю Арсеньневу да 115-годзьдзя паэткі

Першы беларускі пісьменьнік, якога намінавалі на Нобэлеўскую прэмію. 20 фактаў пра Масея Сяднёва

1 верасьня Масею Сяднёву — 105 гадоў. Яго вершы хвалілі Янка Купала і Якуб Колас. Галоўныя кампартыйныя ідэолягі ад літаратуры пісалі пра яго як пра таленавітага творцу, але гэта не ўберагло яго ад арышту.

Арлен Кашкурэвіч — першы, хто ў часы сацрэалізму маляваў рыцарска-шляхетную Беларусь

26 жніўня пяць гадоў, як памёр беларускі графік Арлен Кашкурэвіч. Яго вострыя, поўныя экспрэсіі і болю творы ў аднолькавай ступені карысталіся посьпехам як на радзіме, так і на Захадзе.

Лічыў Леніна і Сталіна псыхічна хворымі. 20 нечаканых фактаў пра кампазытара Багатырова

13 жніўня — 105 гадоў легендарнаму беларускаму кампазытару Анатолю Багатырову, які ратаваў ад рэпрэсій беларускіх кампазытараў.

Рэжысэр, які ўвасобіў Каліноўскага. 20 нечаканых фактаў пра Еўсьцігнея Міровіча

Першым увасобіў на сцэне Кастуся Каліноўскага, зьдзекліва паказваў рэвалюцыйных рабочых.

Пралетарскі паэт, расстраляны бальшавікамі. 20 фактаў пра Юрку Лявоннага

29 ліпеня — 110 гадоў з дня нараджэньня паэта Юркі Лявоннага.

20 фактаў пра Алену Лось, якую школьніцай дапытвалі ў НКВД, а дарослай параўноўвалі з Гагенам

Пяць гадоў таму ня стала выдатнай беларускай мастачкі Алены Лось. Ёй пашчасьціла нарадзіцца і вучыцца мастацтву ў Вільні, горадзе клясычных традыцый беларускай культуры. І гэта адбілася на ўсёй ейнай творчасьці і асабовасьці.

Вярнуў зь нябыту вершы расстраляных паэтаў, сам пазьбег расстрэлу. 20 фактаў пра Рыгора Бярозкіна

3 ліпеня — 100 гадоў з дня нараджэньня беларускага крытыка Рыгора Бярозкіна. Сталінскі вязень, герой вайны, гэты чалавек, па словах Алеся Адамовіча, заставаўся непераўзыдзеным узорам таго, як трэба пісаць пра беларускую літаратуру.

20 малавядомых фактаў пра Васіля Быкава

У дзень памяці Васіля Быкава Свабода сабрала 20 малавядомых фактаў пра пісьменьніка і грамадзкага дзеяча.

Выратаваў Чырвоны касьцёл, любіў рок. 20 фактаў пра Гаўрылу Вашчанку

20 чэрвеня споўнілася б дзевяноста гадоў беларускаму мастаку Гаўрылу Вашчанку. Ён адзін зь першых у Беларусі пачаў пазьбягаць у сваіх манумэнтальных працах патасу сацрэалізму. Па-новаму адкрыў у сэрыі жывапісных палотнаў хараство Палесься.

Беларускі Майн Рыд. 20 нечаканых фактаў пра Янку Маўра

Янка Маўр асуджаў запалоханую большасьць, якая бяздумна выконвае злачынныя загады аднаго чалавека.

Вярнуў праўду пра 25 тысяч рэпрэсаваных. 20 фактаў пра Леаніда Маракова

15 красавіка споўнілася б 60 гадоў Леаніду Маракову, легендарнаму дасьледчыку рэпрэсій савецкіх уладаў у Беларусі, аўтару шматтомных выданьняў, прысьвечаных камуністычнаму тэрору ў нашай краіне. Пісьменьнік казаў: «Чэкісты расстралялі дзядзьку — паэта Валерыя Маракова, любімага вучня Янкі Купалы, загналі ў канцлягер дзеда і бацьку /.../ А задумка іх — зьнішчыць усю нашу сямʼю — не прайшла. Не ўдалося ім выразаць малодшага — Лёню Маракова. /.../ Вось і атрымалі. 25 тысяч біяграфій імі зьнішчаных людзей. І зьвесткі, сабраныя на 100 тысяч. Думалі, пра ахвяраў забудуць? А вось не, памяць застанецца!»