Удзел. Блог Аляксея Янукевіча

Выбарчая кампанія, высілкамі ўладаў, усё болей пачынае нагадваць тэатар абсурду.

Калі прадстаўнікоў Партыі БНФ ды іншых дэмакратычных арганізацыяў масава не ўключылі ў склад участковых выбарчых камісіяў, у гэтым не было нічога новага. Гэтага варта было чакаць, была ясна і выразна бачная матывацыя такіх дзеяньняў – празрыстага падліку галасоў, а значыць, і хоць бы якой інтрыгі, ня будзе.

Калі шмат якім патэнцыйным кандыдатам у дэпутаты ад дэмакратычных партыяў і арганізацыяў адмаўлялі ў рэгістрацыі – у гэтым таксама не было навіны або нечаканасьці. Гэты факт яўна супярэчыў штучным тэорыям, якія блукалі і працягваюць блукаць па абшарах інтэрнэту, – аб тым, што ўладам любым коштам трэба зацягнуць людзей на выбарчыя ўчасткі. Але такія дзеяньні выбарчых камісіяў не былі навіной.

Абмежаваньне магчымасьцяў агітацыі для тых, хто фармальна ня ёсьць суб’ектам выбарчай кампаніі, – таксама даўно выпрабаваны і добра засвоены ўладамі спосаб кантролю над грамадзтвам і абмежаваньня свабодаў.

Але па ходу кампаніі пачалі актыўна ўжывацца новыя падыходы да арганізацыі ўсяго працэсу. Найбольш яскрава яны выявіліся ў тым, што ўлады сталі амаль што адкрыта і непрыхавана, прычым досыць дынамічна – амаль у рэжыме рэальнага часу – карэктаваць правілы агітацыі. Падчас папярэдніх кампаніяў мы бачылі, што такім чынам улады імкнуліся абмежаваць магчымасьці данясеньня пасланьня да людзей – складанасьці і абмежаваньні ўзьнікалі ў дачыненьні да месцаў правядзеньня агітацыі. Цяпер жа гэтая практыка перанесеная на зьмест. Улады пакуль яшчэ не дайшлі да таго, каб цалкам не дапускаць апазыцыю да ўдзелу ў выбарчых кампаніях – хоць і бяз шанцаў на сумленны падлік галасоў. Але яны ўжо адчуваюць незадаволенасьць тым, што дэмакратычныя кандыдаты імкнуцца выкарыстаць нават такі ўдзел зь вядомым вынікам, каб зьвярнуцца праз кантраляваныя дзяржавай масавыя СМІ да людзей.

Што і каму дазволена гаварыць у выступах і на дэбатах – сталася ледзьве не галоўнай тэмай кампаніі.

Натуральна, гэта стварае істотныя перашкоды для дэмакратычных кандыдатаў. Натуральна, гэта абмяжоўвае правы беларусаў атрымліваць інфармацыю, у тым ліку – пра погляды і праграмы зарэгістраваных кандыдатаў у дэпутаты і іхніх давераных асобаў. Але гэта непазьбежна падрывае нават тую мінімальную цікаўнасьць да выбараў і давер да любых афіцыйных працэдураў у далёкіх ад палітыкі грамадзянаў. Кандыдаты нібыта ёсьць – а нават намёку на барацьбу за мандаты няма!

Навошта гэта ўладам? Магчыма, яны хочуць, каб у сьвядомасьці людзей у прынцыпе не існавала мэханізму кантролю ды зьмены ўлады. Аднак у гэтым, насамрэч, будзе для іх і вялікая небясьпека – у такой сытуацыі немагчыма будзе казаць, што ўлада ў Беларусі народная і трымаецца на народнай падтрымцы.

Камісіям не давялося б ісьці на такія крокі, калі б дэмакратычных кандыдатаў не было. Байкот, калі б ён адбыўся, толькі паспрыяў бы даверу людзей да выбарчых працэдураў. Бо не было б ніякіх нагодаў для абсурдных дзеяньняў і абмежаваньняў.

Мой выступ паказалі вечарам у панядзелак. У аўторак я вырашыў прайсьці па кватэрах некалькіх шматпавярховікаў, хоць і ня маючы яшчэ друкаванай агітацыйнай прадукцыі, каб высьветліць, ці глядзелі людзі мой выступ і якую рэакцыю ён у іх выклікаў.

Людзі ўжо павярталіся з адпачынкаў. У вечаровы час амаль у кожнай кватэры былі людзі і амаль у кожнай кватэры адчынялі дзьверы. Як выявілася, выступы кандыдатаў маёй акругі глядзела шмат людзей – у сярэднім кожны трэці.

Большасьць перадусім адзначылі тое, што я прамаўляў па-беларуску (іншыя кандыдаты карысталіся расейскай). Толькі адзін чалавек выказаў на гэта яўна нэгатыўную рэакцыю: "У нас два государственных языка, я по-белорусски не понимаю". Пераважная большасьць ухваляла выступ па-беларуску і выказвала падтрымку.

Зьмест прамовы – а фактычна гэта сьціслы выклад плятформы Партыі БНФ – людзі таксама ацанілі пазытыўна. Самым каштоўным было тое, што прамова была прыхільна ўспрынятая далёкімі ад палітыкі і незалежных мэдыяў людзьмі. "Вы ўсё сказалі як ёсьць!", "Чулі вас, падтрымліваем", "Хоць нехта сказаў праўду" – такія і падобныя выказваньні гучалі неаднаразова. Два чалавекі выказалі жаданьне далучыцца да Партыі БНФ.

Былі і наіўныя пытаньні: "Вы так цікава гаварылі! Чаму вы часьцей не выступаеце па тэлебачаньні?" Даводзілася тлумачыць. І, вядома, было шмат пытаньняў на ўдакладненьне пазыцыі. "Ці сапраўды ёсьць рэальная альтэрнатыва інтэграцыі з Расеяй?" "Дзе ўзяць грошы на рэформы?" "Як утрымаць моладзь у краіне?" "Навошта быў Беларусі "Белтрансгаз"?" "Чым кепскі расейскі рубель?"

Я адказваў, тлумачыў, раіў выпісваць дэмакратычныя газэты, даваў спасылкі на незалежныя сайты.

Гэтыя тры гадзіны размоваў толькі ўмацавалі маё перакананьне, што рашэньні Партыі БНФ пра тактыку вылучэньня кандыдатаў і акцэнты інфармацыйнай працы былі правільныя.

Ніякія перамены ў краіне не адбудуцца, калі дэмакраты-апазыцыянэры будуць выключна высьвятляць паміж сабой пры пасярэдніцтве апазыцыйных жа інфармацыйных рэсурсаў ды незалежных мэдыяў, хто больш прынцыповы і небясьпечны для рэжыму. У такіх разборках і валтузьні, якой становіцца ўсё болей і якая выклікае сталую агіду ўжо нават у асяродзьдзі традыцыйна прыхільных да апазыцыі слухачоў, чытачоў ды гледачоў незалежных СМІ, ніякай небясьпекі для рэжыму няма. Наадварот, яны могуць толькі пацяшаць улады.

Галоўнай нашай мэтавай групай павінна быць тая маўклівая пакуль большасьць, якая сёньня ня верыць нікому і разьлічвае толькі на сябе. Бязь іх падтрымкі мы будзем, у лепшым выпадку, вартымі павагі дысыдэнтамі. У горшым – сьмеху вартымі палітыканамі.

Партыя БНФ ніколі не займалася і ня будзе займацца палітыканствам. Нашая праца, у тым ліку падчас гэтай кампаніі, скіраваная на здабыцьцё падтрымкі грамадзтва, новых сябраў і прыхільнікаў.

Бо наша мэта – свабодная незалежная Беларусь.