На гэты суровы закон людзкіх узаемін натрапіла я змалку, і ў вельмі трагічных абставінах. У мястэчку – памятаю – учыніла самагубства ці ня першая прыгажуня навакольля: атруцілася чамярыцай. А рызыкнула яна пайсьці з жыцьця, ратуючыся ад рэўнасьці маладога мужа.
Прынамсі, пра гэта ўпотай шапталіся дарослыя, зьбіраючыся на пахаваньне. Мала што кемячы ў той незнаёмай рэўнасьці й жахаючыся сьмерці, я крадком прабіралася да труны – глянуць, няўжо й праўда бываюць людзі нежывымі. І тут на маю й без таго затлумленую галаву абрынулася гэтае дзіўнае выказваньне: любіў рак жабу, аж вочы выеў.
На ціхія падгалошваньні сьвекрыві – “А што ж ты нарабіла? А ён жа цябе так любіў” – адна з жанок абурана кінула да суседкі: “Ото ж... Любіў рак жабу, аж вочы выеў”. Я гэтак і ўбачыла: рак жабе вочы выгрызае.
Міналіся гады, і жыцьцё, на жаль, давяло: уласьніцкая любоў толькі патрабуе, дашчэнту выядае, нічога не даючы ўзамен. Хіба ману й карысьлівыя прэтэнзіі. Гэтак народная мараль і зафіксавала: ад панскай дапамогі не пацягнеш ногі;пашкадаваў воўк казла: пакінуў ногі ды хваста; зьлітаваўся так, як над жабаю рак. Дый у суседняй Расеі падманную любоў вызначаюць гэтак жа: пожалел волк кобылу – оставил хвост да гриву.
Філязафічнасьць прымаўкі перасьцерагае: і на мікра-, і на макраўзроўнях чалавечага быцьця хапае эгаістаў, здатных любоў ператварыць у спажыву. Купала абмаляваў такое дакладна: “Куды ні глянеш – людзі, людзі, куды ні глянеш – шэльмы, шэльмы, куды ні глянеш – б’юцца ў грудзі, што значыць – правільныя вельмі”. Прыкметай нашага часу сталася песьня Ўладзімера Мулявіна на памянёны верш.
Зрэшты, спрадвеку папярэджваюць: hominibus plenum, amicis vacuum – людзей поўна, сяброў няма. Таму дзеля самазахаваньня варта памятаць падказку продкаў – і ўдома, і ў грамадзе: любіў рак жабу, аж вочы выеў.
Прынамсі, пра гэта ўпотай шапталіся дарослыя, зьбіраючыся на пахаваньне. Мала што кемячы ў той незнаёмай рэўнасьці й жахаючыся сьмерці, я крадком прабіралася да труны – глянуць, няўжо й праўда бываюць людзі нежывымі. І тут на маю й без таго затлумленую галаву абрынулася гэтае дзіўнае выказваньне: любіў рак жабу, аж вочы выеў.
На ціхія падгалошваньні сьвекрыві – “А што ж ты нарабіла? А ён жа цябе так любіў” – адна з жанок абурана кінула да суседкі: “Ото ж... Любіў рак жабу, аж вочы выеў”. Я гэтак і ўбачыла: рак жабе вочы выгрызае.
Міналіся гады, і жыцьцё, на жаль, давяло: уласьніцкая любоў толькі патрабуе, дашчэнту выядае, нічога не даючы ўзамен. Хіба ману й карысьлівыя прэтэнзіі. Гэтак народная мараль і зафіксавала: ад панскай дапамогі не пацягнеш ногі;пашкадаваў воўк казла: пакінуў ногі ды хваста; зьлітаваўся так, як над жабаю рак. Дый у суседняй Расеі падманную любоў вызначаюць гэтак жа: пожалел волк кобылу – оставил хвост да гриву.
Філязафічнасьць прымаўкі перасьцерагае: і на мікра-, і на макраўзроўнях чалавечага быцьця хапае эгаістаў, здатных любоў ператварыць у спажыву. Купала абмаляваў такое дакладна: “Куды ні глянеш – людзі, людзі, куды ні глянеш – шэльмы, шэльмы, куды ні глянеш – б’юцца ў грудзі, што значыць – правільныя вельмі”. Прыкметай нашага часу сталася песьня Ўладзімера Мулявіна на памянёны верш.
Зрэшты, спрадвеку папярэджваюць: hominibus plenum, amicis vacuum – людзей поўна, сяброў няма. Таму дзеля самазахаваньня варта памятаць падказку продкаў – і ўдома, і ў грамадзе: любіў рак жабу, аж вочы выеў.
