Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Як перапісвалі Канстытуцыю на карысьць Лукашэнкі


Менск, 2011 год. Архищнае ф
Менск, 2011 год. Архищнае ф

За гады кіраваньня Лукашэнкі Канстытуцыю зьмянялі так, каб канцэнтраваць уладу ў ягоных руках. Спачатку ён атрымаў неабмежаваныя паўнамоцтвы і магчымасьць кіраваць пажыцьцёва, а затым замацаваў страхоўку на выпадак сыходу, забясьпечыўшы сабе недатыкальнасьць і ўплыў праз новыя структуры.

15 сакавіка 1994 году Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь прыняў першую Канстытуцыю незалежнай Беларусі. Апазыцыя БНФ у галасаваньні ня ўдзельнічала, бо выступала супраць увядзеньня пасады прэзыдэнта, заявіўшы, што гэта прывядзе да дыктатуры. Канстытуцыю падпісаў старшыня Вярхоўнага Савету Мечыслаў Грыб.

Пасьля прыняцьця Канстытуцыі у яе некалькі разоў уносіліся зьмены, якія фактычна перапісалі яе на карысьць узмацненьня прэзыдэнцкай улады.

Рэфэрэндум 24 лістапада 1996 году

Асноўныя зьмены:

  • Прэзыдэнт атрымаў права распускаць Вярхоўны Савет.
  • Падаўжэньне прэзыдэнцкага тэрміну з 5 да 7 гадоў.
  • Заснаваньне дзьвюхпалатнага парлямэнта (Палата прадстаўнікоў і Савет Рэспублікі) замест Вярхоўнага савету.
  • Прэзыдэнт атрымаў права выдаваць дэкрэты, якія маюць сілу закону.
  • Прызначэньне судзьдзяў Канстытуцыйнага і Вярхоўнага суду было перададзена прэзыдэнту.


Рэфэрэндум ня быў прызнаны дэмакратычнымі краінамі і міжнароднымі арганізацыямі легітымным.

  • Вэнэцыянская камісія Рады Эўропы заявіла, што рэфэрэндум парушыў Канстытуцыю і прынцып падзелу ўлад.
  • Эўрапарлямэнт і ЗША асудзілі рэфэрэндум як неканстытуцыйны і нелегітымны.
  • Арганізацыя па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (АБСЭ) прызнала працэс галасаваньня непразрыстым.


Парушэньні:

  • Ціск на судзьдзяў Канстытуцыйнага суду.
  • Фальсыфікацыі вынікаў.
  • Процідзеяньне незалежным назіральнікам.
  • Ціск на дэпутатаў Вярхоўнага Савету.


Рэфэрэндум 17 кастрычніка 2004 году

Асноўныя зьмены:

  • Адмена абмежаваньня на два прэзыдэнцкія тэрміны, што дазволіла Лукашэнку ўдзельнічаць у выбарах неабмежаваную колькасьць разоў.

Дэмакратычная супольнасць рэферэндум не прызнала.

  • АБСЭ заявіла, што рэфэрэндум не адпавядаў міжнародным стандартам.
  • ЗША і Эўразьвяз асудзілі адмену абмежаваньня прэзыдэнцкіх тэрмінаў як крок да ўзурпацыі ўлады.


Парушэньні:

  • Адсутнасьць незалежнага назіраньня.
  • Прымусовае галасаваньне бюджэтнікаў і студэнтаў.
  • Адміністрацыйны ціск на выбаршчыкаў.
  • Фальсыфікацыі, зьвязаныя з «датэрміновым галасаваньнем».


Рэфэрэндум 27 лютага 2022 году

Асноўныя зьмены:

  • Прэзыдэнцкі тэрмін застаўся 5 гадоў, але з магчымасьцю абірацца ня больш за два разы (аднак Лукашэнка атрымаў права балятавацца зноў, бо правіла не распаўсюджвалася на яго папярэднія тэрміны).
  • Прыбраны артыкул аб нэўтралітэце Беларусі (што тэарэтычна адкрыла магчымасьць разьмяшчэньня ў краіне замежных войскаў, уключаючы расейскія).
  • Узмоцненыя паўнамоцтвы Ўсебеларускага народнага сходу — органа, які можа адхіляць прэзыдэнта і зьмяняць Канстытуцыю.
  • Прэзыдэнт атрымаў імунітэт ад перасьледу пасьля сыходу з пасады. Прыбранае палажэньне аб бязьядзерным статусе Беларусі.


У выніку Аляксандар Лукашэнка атрымаў дадатковыя рычагі кантролю над краінай, нават калі фармальна пакіне пасаду.

Дэмакратычны сьвет не прызнаў гэты рэфэрэндум.

  • ЭЗ і ЗША заявілі, што рэфэрэндум прайшоў ва ўмовах рэпрэсій і адсутнасьці свабодных СМІ.
  • АБСЭ і праваабарончыя арганізацыі паведамілі аб масавых парушэньнях.


Парушэньні:

  • Адмова ў рэгістрацыі незалежных назіральнікаў.
  • Арышты грамадзян, якія спрабавалі назіраць за працэсам галасаваньня.
  • Запалохваньне выбарцаў, прымусовае галасаваньне.
  • Адсутнасьць альтэрнатыўных пунктаў гледжаньня ў СМІ.

Форум

Камэнтаваць тут можна праз Disqus. Калі вы ў Беларусі, любы камэнтар можа быць падставай для перасьледу з боку ўладаў.
Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава
XS
SM
MD
LG