Дзяржава павінна імкнуцца забясьпечыць рэалізацыю выбарчага права для тых, хто жыве як у краіне, так і за яе межамі, заявіла выданьню «Позірк» юрыстка кампаніі незалежнага назіраньня за выбарамі дэпутатаў у Адзіны дзень галасаваньня 25 лютага Вікторыя Рудзянкова.
Згодна з рашэньнем Цэнтрвыбаркаму ад 23 студзеня, выкарыстоўваць сваё канстытуцыйнае права грамадзяне, якія жывуць за мяжой, змогуць толькі ў Менску. Для гэтага вызначаны ўчастак для галасаваньня ў гімназіі № 75 на вуліцы Сьвярдлова.
Прагаласаваць на гэтым участку змогуць грамадзяне, якія маюць выбарчае права, пражываюць за мяжой (тэрмін не ўдакладняецца) і аформілі выезд для сталага пражываньня за межамі Беларусі, якія стаяць на консульскім уліку і ня маюць рэгістрацыі ў Беларусі.
Юрыстка Вікторыя Рудзянкова падкрэсьлівае, што для грамадзян, якія пражываюць за мяжой, «яўна непрапарцыйна цяжка і нязручна было б ехаць у краіну для галасаваньня (а хтосьці ня можа з прычыны небясьпекі), таму ў гэтым выпадку агульнапрынятай у сьвеце практыкай зьяўляецца арганізацыя ўдзелу ў выбарах праз пасольствы краіны».
«Адмова ад гэтага бязь нейкага рацыянальнага абгрунтаваньня зьяўляецца парушэньнем міжнародных абавязаньняў Беларусі і дэманстрацыяй няздольнасьці ўлады выконваць свае абавязкі перад грамадзтвам», — адзначыла юрыстка.
- Кампанія незалежнага назіраньня за выбарамі дэпутатаў у Адзіны дзень галасаваньня праводзіцца праваабарончым цэнтрам «Вясна» і Беларускім Хельсынскім камітэтам.
- Мэтай кампаніі заяўлена ацэнка выбарчага працэсу з пункту гледжаньня айчыннага заканадаўства і міжнародных стандартаў свабодных і дэмакратычных выбараў, інфармаваньне беларускай грамадзкасьці і міжнароднай супольнасьці аб ходзе падрыхтоўкі і правядзеньня выбараў, а таксама аб выніках назіраньня.
- Тэрмін «выбары» ў дачыненні да выбарчай кампаніі 2024 году праваабаронцы выкарыстоўваюць з зорачкай («выбары*»), каб падкрэсьліць яго ўмоўнасьць, «бо любая свабодная і справядлівая выбарчая кампанія прадугледжвае ўсе ўмовы, пры якіх у поўнай меры рэалізуюцца правы і свабоды, у тым ліку свабода слова, свабода мірных сходаў і аб’яднаньняў, права ўдзельнічаць у кіраваньні сваёй дзяржавай, свабода ад дыскрымінацыі, якія цяпер у Беларусі практычна адсутнічаюць».
- 25 лютага ўпершыню ў краіне пройдуць абʼяднаныя выбары ў Палату прадстаўнікоў і мясцовыя саветы. На працягу 60 дзён пасьля яго адбудзецца першае паседжаньне «ўсебеларускага народнага сходу» ў новым статусе.
- Назіраць за выбарамі запрошаны прадстаўнікі цэнтарвыбаркамаў краін СНД, Парлямэнцкай асамблеі АДКБ. А Бюро дэмакратычных інстытутаў і правоў чалавека Арганізацыі бясьпекі і супрацоўніцтва ў Эўропе (БДІПЧ АБСЭ) запрашэньня не атрымала.
- З 1996 году незалежныя назіральнікі не прызналі ніводнай выбарчай кампаніі ў Беларусі транспарэнтнай і адпаведнай стандартам АБСЭ.
Што трэба ведаць пра Адзіны дзень галасаваньня — 2024
- 25 лютага 2024 году ў Беларусі праходзіць так званы Адзіны дзень галасаваньня, у рамках якога выбіраюць дэпутатаў Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу 8-га скліканьня і дэпутатаў мясцовых саветаў 29-га скліканьня.
- Пратаколы з камісій павінны паступіць у ЦВК не пазьней за 29 лютага.
- Датэрміновае галасаваньне праходзіла з 20 па 24 лютага. ЦВК заявіла, што за 5 дзён датэрмінова прагаласавалі 41,71% грамадзян, якія ўключаныя ў сьпісы для галасаваньня.
- Парог яўкі на гэтых выбарах адменены — яны адбудуцца пры любой колькасьці выбарнікаў. Незалежных назіральнікаў на выбарах няма, як і апазыцыйных кандыдатаў. Прозьвішчы сябраў выбарчых камісіі засакрэчаныя. На ўчастках узмацнілі ахову.
- Перадвыбарная агітацыя праходзіла з 31 студзеня па 24 лютага, рэгістрацыя кандыдатаў — з 16 студзеня да 30 студзеня.
- Прадстаўнікі кампаніі «Праваабаронцы за свабодныя выбары» падкрэсьлілі, што ў сувязі з рэпрэсіўнымі рызыкамі будзе працаваць экспэртная місія, а не «клясычнае» назіраньне, якое ажыцьцяўлялася падчас ранейшых кампаній.
- Палітычны аглядальнік Валер Карбалевіч лічыць, што Лукашэнка разглядае выбары як «ваенную апэрацыю». Ён упэўнены, што абсалютная большасьць як сярод прыхільнікаў, так і сярод праціўнікаў Лукашэнкі выдатна разумее, што ў сёньняшніх умовах гэта суцэльная імітацыя.
- Улады вырашылі не запрашаць АБСЭ для назіраньня празь Бюро дэмакратычных інстытутаў і правоў чалавека (БДІПЧ). АБСЭ cкрытыкавала ўлады Беларусі за гэтую адмову.
- Кіраўнік штабу місіі назіральнікаў ад СНД Леанід Анфімаў заявіў, што ў Вярхоўны суд падалі 6 скаргаў аб выбарах. Назіральнікі ад СНД прапанавалі іх лічыць «неабгрунтаванымі».
- Выбары ў Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу 8-га скліканьня адбудуцца 4 красавіка 2024 году. Вылучэньне кандыдатаў у члены СР мясцовымі саветамі дэпутатаў, выканаўчымі і распарадчымі органамі павінна адбыцца не пазьней за 21 сакавіка 2024-га.
- Электаральная кампанія праходзіць на фоне маштабных рэпрэсій і зачысткі палітычнага поля ад апазыцыі. Незалежных назіральнікаў на выбарах няма: Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека Арганізацыі па бясьпецы і супрацоўніцтве ў Эўропе (БДІПЧ АБСЭ) запрашэньня не атрымала.
- На гэтых выбарах няма і апазыцыйных кандыдатаў — да выбараў дапусьцілі толькі ляяльных рэжыму кандыдатаў. Паводле кіраўніка ЦВК Ігара Карпенкі, усе 12 скаргаў на адмовы ў рэгістрацыі кандыдатаў у дэпутаты (у тым ліку 2 скаргі ў суды) адхілілі.
- Па выніках датэрміновага галасаваньня ЦВК даў справаздачу аб рэкорднай яўцы выбарнікаў — 41,71%. Незалежныя назіральнікі называюць датэрміновае галасаваньне адным з мэханізмаў масавых фальсыфікацый.
- З 1996 году незалежныя назіральнікі не прызналі ніводную выбарчую кампанію ў Беларусі транспарэнтнай і адпаведнай стандартам АБСЭ.
