Сталі вядомыя імёны 166 расейскіх камандзіраў, якія аддаюць загады падчас уварваньня расейскіх войскаў на тэрыторыю Ўкраіны, піша «Проект».
Акрамя таго, журналісты раскрылі зьвесткі пра іх даходы, маёмасьць і штрафы.
Паводле дадзеных Міністэрства абароны Расеі за 2019 год, сярэдні заробак кіраўніка ведамства Сяргея Шайгу і яго намесьнікаў складаў каля 1,2 млн рублёў (звыш 202 тысяч даляраў). Камандуючыя вайсковых акруг атрымліваюць прыкладна 900 тысяч рублёў на месяц (15 200 даляраў), афіцэры Генштабу — 300 тысяч (5 066 даляраў), камандуючыя сухапутнымі войскамі — па 270 тысяч (4 560 даляраў), камандзіры дывізій і брыгад — 160 тысяч ($2 570).
У кожнага трэцяга камандзіра журналісты выявілі запазычанасьці, у тым ліку за паслугі ЖКГ і ў алімэнтах, а таксама нявыплачаныя штрафы за парушэньні правілаў дарожнага руху.
На фоне даходаў афіцэраў вышэйшага рангу журналісты паказалі, наколькі менш зарабляюць іхныя падначаленыя, а сярод салдатаў, якіх у першую чаргу адправілі ваяваць супраць Украіны — пераважна выхадцы з найбяднейшых рэгіёнаў РФ.
Акрамя таго, у расьсьледаваньні ёсьць інфармацыя пра ўсе падразьдзяленьні расейскага войска, якія бяруць удзел у вайне. На захоп Украіны адправілі нават 15-ю Александрыйскую мотастралковую брыгаду з пасёлка Рошчынскі Самарскай вобласьці. Гэтая брыгада — адзінае міратворчае злучэньне ў краіне, якое Расея можа накіроўваць для вырашэньня міжнародных канфліктаў пад эгідай ААН.
Нягледзячы на тое, што многія расейскія часткі і злучэньні маюць баявы досьвед у Чачэніі, Грузіі і Сырыі, прафэсіяналізм аказаўся не на ўзроўні. Прычынай гэтаму тое, што ў частках былі салдаты тэрміновай службы і вайскоўцы, якія толькі што падпісалі кантракт.
«Дзедаўшчына» як прычына нізкага маральнага духу
Асобна ў тэксьце спыніліся на «нестатутных адносінах» у расейскім войску. Гэта і выпадкі вымаганьня грошай, і зьдзекі з навабранцаў, і злачынствы супраць цывільных асоб у самой Расеі. Журналісты адзначаюць, што з 2016-га па верасень 2020 году ў Расеі суды першай інстанцыі разгледзелі 1 268 спраў аб нестатутных адносінах. Яшчэ 292 крымінальныя справы — паводле артыкулаў «гвалтоўныя дзеяньні ў дачыненьні начальніка» і «абраза вайскоўца». Амаль траціну спраў спынілі: суд палічыў злачынствы лёгкімі, а абвінавачаныя пакрылі шкоду і абышліся штрафам.
Дакладная лічба злачынстваў невядомая, паколькі ў расейскім войску такія выпадкі сыстэматычна спрабуюць утойваць. Часьцей за ўсё салдаты тэрміновай службы ўцякаюць з частак у Сяргееўцы, Усурыйску і Хабараўску, аднак лідэр у «дзедаўшчыне» ў войску — Маскоўская вобласьць. Як адзначаецца, там у мірны час даволі рэгулярна гінуць салдаты пры выкананьні загадаў камандзіраў.
Сярод тых, хто вядзе наступ на Ўкраіну, ёсьць і асуджаныя раней афіцэры, як, напрыклад, палкоўнік Яўгеній Дарашэнка, якога ў 2015 годзе асудзілі за неаказаньне дапамогі падначаленаму, які ў выніку памёр. Дарашэнку спачатку далі 4 гады калёніі з пазбаўленьнем права займаць пасады ў войску, але ў апэляцыі вызвалілі ад адказнасьці ў сувязі з заканчэньнем тэрміну даўнасьці. Цяпер палкоўнік камандуе 47-й гвардзейскай дывізіяй 1-й танкавай арміі, якая наступала на Харкаў.
Сувязі афіцэраў з Украінай
Кожны восьмы афіцэр, які трапіў у «сьпіс 166» ад выданьня, мае дачыненьне да Ўкраіны. Многія зь іх там і нарадзіліся — на Сумшчыне, Валыні, Слабажаншчыне.
Ёсьць і палкоўнік Вадзім Панькоў, які нарадзіўся ў Беларусі і вучыўся ў Кіеве ў Найвышэйшай агульнавайсковай каманднай вучэльні імя Фрунзэ. У 1992 годзе Панькоў узначаліў адно з падразьдзяленьняў войска незалежнай Украіны і даў прысягу, але затым яе парушыў. Цяпер ён кіраўнік 45-й асобнай брыгады спэцназу расейскага войска.
Ня менш за 20 устаноўленых камандзіраў расейскага ўварваньня па стане на сярэдзіну траўня ўжо загінулі. Чацьвёра з загінулых скончылі сваё жыцьцё там жа, дзе і нарадзіліся, — ва Ўкраіне.
«Проект» — рэпартэры і журналісты-расьсьледнікі, якія апынуліся пад рэпрэсіямі ў Расеі. Улетку 2021 году расейскія ўлады прызналі большасьць журналістаў «Проекту» «замежнымі агентамі». Частка калектыву «Проекта» стварыла новае СМІ — «Агенство» — і вымушана пакінула Расею, а кампанію Project media зьліквідавалі. Пасьля пачатку паўнамаштабнай вайны Расеі супраць Украіны «Проект» вырашылі аднавіць для далейшых журналісцкіх расьсьледаваньняў, а «Агенство» засяродзілася на навінах.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
