Абмяркоўваюць Валер Карбалевіч, Юры Дракахруст і Віталь Цыганкоў
Цыганкоў: У нядзелю ў Вугоршчыне завяршыўся рэфэрэндум у справе міграцыйных квотаў Эўразьвязу. Паводле папярэдніх дадзеных экзыт-полу арганізацыі Nezoepont, 98% вугорцаў, якія прынялі ўдзел у галасаваньні, выказаліся супраць квотаў ЭЗ. Яны прагаласавалі супраць намераў Эўразьвязу разьмясьціць у краінах-чальцах Зьвязу 160 тысячаў мігрантаў, 1294 зь якіх павінныя былі дастацца Вугоршчыне. Усе гэтыя людзі — уцекачы з Сырыі, Іраку і іншых краін Блізкага Ўсходу і Паўночнай Афрыкі.
Вынік рэфэрэндуму лічыцца абавязковым пасьля пераадоленьня мяжы ў 50% яўкі. Але яўка склала толькі 43 працэнты, і гэта відавочна недастаткова.
Прэмʼер-міністар краіны Віктар Орбан заяўляў, што калі большасьць вугорцаў прагаласуе за падтрымку квотаў Эўразьвязу, то ён сыдзе ў адстаўку.
Аднак прэм’ер назваў вынік галасаваньня вычарпальным і з палітычнага пункту гледжаньня, і з пункту гледжаньня законнасьці.
Орбан заклікаў лідэраў ЭЗ зьвярнуць увагу на вынікі вугорскага галасаваньня і папярэдзіў, што ўнясе канстытуцыю краіны зьмены, неабходныя для таго, каб вынік рэфэрэндуму быў прызнаны абавязковым да выкананьня.
Улічваючы тое, што партыя Орбана мае значную большасьць, якая ў многіх галасаваньнях перавышае канстытуцыйную, то можна лічыць, што яго абяцаньне цалкам выканальнае, і ён можа пад уплывам 98% «за» гэтыя вынікі рэфэрэндуму замацаваць у канстытуцыі краіны.
Але нам важна прааналізаваць, пра якія перамены ў сьвядомасьці эўрапейцаў гэтыя вынікі кажуць.
Мяркую, у большасьці краінаў Эўразьвязу вынікі такіх рэфэрэндумаў былі б у пэўнай ступені падобныя.
Мяркую, у большасьці краінаў Эўразьвязу вынікі такіх рэфэрэндумаў былі б у пэўнай ступені падобныя. І ня толькі таму, што людзі ў Эўропе супраць мігрантаў, але яшчэ і таму, што яны супраць умоўнага Брусэлю, які навязвае ім свае рашэньні. Тут паўстае пытаньне сувэрэнітэту краіны. Выбарнікі самі хочуць вырашаць такія праблемы, каб іх ўлады прымалі такія рашэньні, а ня ўлады Брусэлю. Таму падобныя рэфэрэндумы маюць шанцы быць у многіх краінах.
45% — гэта ня такі і мала. Мы дастаткова актыўна абмяркоўвалі выбары ў Расеі, у якіх таксама прыняла ўдзел каля 45% насельніцтва, і яны паказалі пэўную накіраванасьць грамадзкай думкі, тое, якія палітычныя праблемы і падыходы цяпер уласьцівыя расейскаму выбаршчыку.
Так і тут: 45% — гэта не 15%, ня 20%, як часта прыходзяць на выбары. Гэта даволі сярэдняя лічба для Эўропы, і тое, што 98% гэтых людзей прагаласавалі адназначна, прыкметны знак.
Хоць Вугоршчына лічыцца незвычайнай краінай. Падчас гэтага мігранцкага крызысу і праваабарончыя арганізацыі, і іншыя эўрапейскія краіны вельмі шмат крытыкавалі Віктара Орбана, дастаткова аўтарытарнага прэм’ер-міністра Вугоршчыны. Але настроі грамадзтва ў многіх эўрапейскія краінах за гэты час настолькі зьмяніліся, што многія палітыкі ў гэтым сэнсе паправелі, прынялі жорсткую пазыцыю адносна мігранцкага крызысу, і такая больш бюракратычная жорсткая пазыцыя зараз запанавала. Так што рэфэрэндум у Вугоршчыне паказаў зьмены з стаўленьні да гэтага ва ўсёй Эўропе.
Карбалевіч: Мігранцкі крызыс сапраўды выявіў, выцягнуў на паверхню шмат важных працэсаў, якія дасюль ішлі лятэнтна ў Эўропе. Найперш, разрыў паміж элітамі і грамадзтвамі эўрапейскіх краінаў. Гэта выявілася найперш падчас рэфэрэндуму ў Вялікай Брытаніі і ў працэсе Брэксіту, то бок выхаду гэтай краіны з ЭЗ. Думаю, найважнейшым чыньнікам і каталізатарам стаў мігранцкі крызыс.
Тыя каштоўнасьці, якія абвясьцілі эліты, тая эўрапейская паліткарэктнасьць, не зусім супадаюць з каштоўнасьцямі значнай часткі, а ў некаторых краінах і большасьці, народу.
Тыя каштоўнасьці, якія абвясьцілі эліты, тая эўрапейская паліткарэктнасьць, не зусім супадаюць з каштоўнасьцямі значнай часткі, а ў некаторых краінах і большасьці, народу. Гэта тычыцца такіх далікатных праблемаў, як мігранты, стаўленьне да сэксуальных меншасьцяў, сьмяротнага пакараньня. І калі раптам палітыкі спрабуюць апэляваць да народу ў такіх далікатных пытаньнях, то вынік становіцца шокам. Вось у ЗША гэтую праблему завострана актуалізаваў Дональд Трамп.
Такая эўрапейская каштоўнасьць як талерантнасьць адносна народаў з іншай культурай разбураецца пад ціскам двух фактараў. Першы — гэта нацыянал-папулісцкія рухі ва ўсіх краінах Эўропы.
Другі фактар — гэта пазыцыя краінаў Усходняй Эўропы. Бо пазыцыя кіраўніцтва Вугоршчыны блізкая да пазыцыі кіраўніцтваў і грамадзтваў Польшчы, Чэхіі, Славаччыны. Менавіта мігранцкі крызыс выявіў палітычны і каштоўнасны раскол паміж Заходняй і Ўсходняй Эўропай. Выявілася, што гэта ўсё ж розныя Эўропы. Трэба было здарыцца гэтаму новаму вялікаму перасяленьню народаў, каб гэта зразумець. Гэта важны сымптом крызысу ЭЗ.
Дракахруст: Гэты рэфэрэндум сапраўды паказвае пэўны крызыс агульнаэўрапейскай ідэнтычнасьці. Бо любы саюз — гэта спалучэньне плюсаў і мінусаў, выйгрышаў і стратаў.
Брусэль загадаў, Брусэль вырашыў. Што такое Брусэль? Гэта інстытуцыя, якая сфармаваная ўсімі чальцамі саюзу. У тым ліку і вугорскі эўракамісар там ёсьць, краіна там прадстаўленая, і рашэньне прымалася кампрамісам. Раней заўсёды гэты мэханізм кампрамісу працаваў. Цяпер, як мы бачым, адбываецца збой, прычым адбываецца ў аднабаковым парадку: а мы ня хочам.
Ёсьць адмыслоўцы, экспэрты, асабліва назіральнікі, якія кажуць: можна пляснуць у ладкі, прыдумаць залаты ключык і вось гэтага мігранцкага крызысу проста не будзе. Мне здаецца, што гэта куды больш складаная рэч. І ў дадзеным выпадку гэтыя квоты — гэта спроба разьмеркаваць цяжар праблемы, зь якой сутыкнулася Эўропа, больш-менш раўнамерна на ўсе краіны.
Нямеччына прыняла мільён уцекачоў. Тут размова ішла пра пару соцень тысяч на некалькі краінаў, пра крыху больш за тысячу для Вугоршчыны. Можна было б спытаць вугорцаў: вось гэты цяжар вы ня хочаце несьці, гэта вам не падабаецца. А тое, што вы без візаў езьдзіце ў Нямеччыну, гэта вам падабаецца? Што вашая эканоміка можа карыстацца крэдытнымі рэсурсамі Нямеччыны, што вы тавары туды можаце прадаваць бяз мытаў — гэта вам падабаецца?
Калі нехта хоча ўдзельнічаць у саюзе, маючы толькі «пышкі», а ня маючы «шышак», тады можа атрымацца, што ўрэшце ня будзе ані шышак, ані пышак.
Так, гэта ім усё падабаецца, а цяжар несьці ня хочацца. Але рэч у тым, што ў саюзе гэтыя рэчы зьвязаныя. Плюсы зьвязаныя зь мінусамі. І калі нехта хоча ўдзельнічаць у саюзе, маючы толькі «пышкі», а ня маючы «шышак», тады можа атрымацца, што ўрэшце ня будзе ані шышак, ані пышак. І будзе сувэрэнная Вугоршчына з мытнай мяжой, з памежнымі пераходамі, і ніхто ня будзе яе прымушаць, ніхто ня будзе ёй квоты ўсталёўваць. Тады Эўразьвязу проста не будзе.
Я не кажу, што да такога сцэнару ўсё ідзе, але вось гэты рэфэрэндум сьведчыць пра крызыс ідэнтычнасьці, што масавая сьвядомасьць не ўспрымае гэтую сувязь, што трэба ахвяраваць нечым у абмен на нешта.
Крызіс можа быць вырашаны і так, і гэтак. Крызыс можа быць пераадолены ці ў выглядзе нейкага кампрамісу, як Эўразьвяз да яго заўсёды прыходзіў, ці ў форме «Вугорсіту» — выхаду Вугоршчыны з Эўразьвязу.
Цыганкоў: Я б не сказаў, што адбыўся такі відавочны раскол на Цэнтральную і Заходнюю Эўропы па гэтым пытаньні. Аўстрыя, Данія, Польшча і Вугоршчына пакуль не разьмясьцілі ў сябе ў рамках гэтай праграмы ніводнага ўцекача. Дзьве заходнія, дзьве ўсходнеэўрапейскія краіны.
Што да вашых, Юры, развагаў, то якраз Вугоршчына і іншыя краіны кажуць: мінусы мы гатовыя цярпець, цяжар гатовыя несьці, калі яны аб’ектыўныя. А гэта тыя мінусы, супраць якіх мы былі. Мы былі супраць таго, каб Эўразьвяз прымаў бескантрольна гэтых уцекачоў. Мы лічым, што іх трэба прымаць на тэрыторыі Турэччыны, Сырыі, увогуле не пускаць у Эўропу. Чаму мы павінныя адказваць на мінусы, якія мы нават не хацелі, каб яны былі? Тут таксама пытаньне дастаткова дыскусійнае.
