Хабаргузории "Рейтерс" навишт, ки дар сӯхтори рӯзҳои охир ҳунарпешаи маъруф Билли Кристал хонаашро дар маҳаллаи Пасифик Палисайдз аз даст дод. Ӯ дар ин манзил аз соли 1979 мезист.

Перис Ҳилтон, чеҳраи маъруфи телевизионӣ, саҳнаҳои сӯхтани хонаашро дар соҳилҳои шаҳри Малибуи Калифорния ба таври зинда аз телевизион дид.

Ҷеми Ли Кӯртис, Ҷеймс Вуд, Менди Мур, Марк Ҳамилл ва Мариа Шрайвер аз шахсиятҳои дигари ҷабрдида номбар мешаванд. Ҳамаи онҳо дар минтақаҳои сарватмандони шаҳри Лос-Анҷелес хонаҳои боҳашамат доштанд.

Ҳунарпеша Лейтон Мистер ва ҳамсараш Адам Броди дар сӯхторҳои охир аз хонаашон бо нархи 6,5 миллион доллар маҳрум шуданд.

Билли Кристал ва ҳамсараш Ҷеннис, баъд аз зиндагии 46-сола манзилашонро аз даст доданд. Онҳо гуфтанд, дар ин хона фарзандону наберагонашон ба воя расидаанд.

"Сӯхтор дилшикаста кард, вале инро бо муҳаббат ба фарзандон ва дӯстонамон пушти сар мекунем”, -- гуфтанд онҳо.

Перис Ҳилтон, як ситораи барномаҳои зиндаи телевизионӣ, гуфт, “дидани саҳнаи аз даст рафтани хонаам як ҳолати бештар аз дилшикастагӣ дошт”.

Ӯ дар шабакаи "Х" навишт: “Мо дар хона бо оила нишаста хабарҳоро тамошо мекардем. Дидем, ки хонаи мо дар Малибу дар як пахши зиндаи телевизионӣ ба хок яксон шуд. Худо накунад, ки чунин ҳолате ба сари касе биёяд”.

Шрайвер, ки ҳамсари пешини волии Калифорния ва ситораи кино Арнолд Шварсенеггер аст, дар бораи сӯхтори хонааш гуфт: “Ҳама чиз аз даст рафт. Маҳаллаи мову тарабхонаҳои мо”.

Ӯ навишт: “Сӯхторнишонҳо тамоми талошро ба харҷ доданд, вале оташ чунон сартосарӣ буд, ки ғайри қобили назорат гардид”.

Ҳунарпеша Вудс, ки саҳнаи фоҷеаро дар як мусоҳибааш тасвир мекард, беихтиёр гирист. Вай нақл кард, ки вақте маҷбур шуданд хонаро тарк кунанд, ҷияни хурдсолаш қуттии пулҷамъкуниашро ҳам ҳамроҳи худ баровард ва гуфт, бо ин пул “хонаи нав месозанд”.

Хонаи ситораҳои ҳунари Амрико, ки дар маҳаллаи Пасифик Палисейдс ба коми оташ рафтаанд, ҳар якаш ба ҳисоби миёна 4,5 миллион доллар нарх доранд.

Cӯхтори мудҳише (бо сабаби табиӣ) дар Калифорния рӯзи 7-уми январ сар зад. Ба камиаш сӣ ҳазор кас аз зери дуди азиме, ки як қисми зиёди шаҳрро печонда буд, ба ҷойи амн кӯчонда шуданд.

Ҳодиса рӯзи 7-уми январ рух дод.

Сӣ ҳазор кас аз зери дуди азиме, ки як қисми зиёди шаҳрро печонда буд, ба ҷойи амн кӯчонда шуданд.

Ба иттилои мақомот, қариб се ҳазор ҳектар майдони Пасифик Палисейдс, маҳалле дар байни Санта Моника ва Малибу оташ гирифт.

Питер, яке аз сокинон, гуфт, "фикр кардам, ки бояд ин ҷоро тарк кунам. Ҳар чизе, ки аз даст рафт, рафт. Дигар коре карда наметавонам."

Оташнишонҳо талош карданд, ки сӯхторро хомӯш кунанд. Ҳавопаймоҳо аз Уқёнуси Ором об оварданд.

Волии Калифорния аз сокинон хост, ки дастурҳоро дар бораи кӯчидан риоя кунанд ва ҳушдор дод, ки дар натиҷаи боди сахт мумкин аст сӯхтори бештар сар занад.

Бодҳои сахту хушки ғарбӣ аксаран дар фасли тирамоҳ сар мезананд, аммо ин ҳодиса дар Калифорнияи Ҷанубӣ ҳар фасли сол метавонад ба вуқуъ ояд.

Аз 3-юм то 5-уми январ дар Тоҷикистон барфи зиёд борида, ҳаракатро дар роҳҳои асосии кишвар мушкил гардонд. Ронандагон шикоят доранд, ки ҷодаҳо саривақт пок намешаванд. Мақомот, баръакс, ронандагонро гунаҳкор карданд, ки бе омодагӣ ба роҳ баромадаанд.

"Ягон коргари Идораи роҳ кор намекунад. Мардум худашон қум мезананд. Ҳеч кас кор намекунад." Ин шикояти ронандае аз вазъи ягона роҳ аз шаҳри Душанбе ба Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон аст.

Дар наворҳое, ки ронандагон ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки мошинҳо бо мушкил аз роҳ мегузаранд. Мақомоти маҳаллӣ шикоятҳоро рад карданд.

Далер Мукаррамшоев, сардори идораи роҳҳои ВМКБ, рӯзи 6-уми январ ба Радиои Озодӣ гуфт, давоми се рӯзи охир дар роҳи Душанбе-Қулма ду тарма фаромад ва "роҳсозон саривақт роҳро пок карданд. Маводи зиддилағзиш дар ҳама мавзеъҳои хатарҳо пошида шудааст."

Дар ин роҳ, ки то сарҳади Чин мерасад, шоми 4-уми январ ду мошини борбар ба дарё афтодааст. Ронандаҳо наҷот ёфтаанд. Далер Мукаррамшоев, сардори идораи роҳҳои ВМКБ, садамаро тасдиқ карду гуфт, ҳарду мошин дар ҳудуди ноҳияи Шуғнон чаппа шуд.

"Мошинҳои борбари “Дулан” бе занҷир ба баландӣ баромада, ба тарафи дарё афтодаанд. Якеашро баровардем. Ронанда саломат аст. Мошини дувум дар ҷояш ҳаст ва онро ҳам мебардорем,” -- афзуд Ммукаррамшоев.

Дар ду рӯзи охир ҳаракат танҳо дар роҳи Бадахшон душвор нашудааст. Аҳвол дар роҳҳои дигари ҷумҳурӣ низ ҳамин аст. Аз ҷумла, дар роҳи Душанбе - Кӯлоб.

"Коргарони ДЭУ хок назадааанд, тамоман. Ронандаҳо азоб мекашанд. Чанд мошин чаппа шуд. Ронандаҳо қум зада истодаанд," – шикоят кард ронандае дар наворе, ки ба Радиои Озодӣ фиристод.

Роҳҳои асосии Тоҷикистон, ки дар минтақаҳои кӯҳӣ ҷойгир шудаанд, тақрибан ҳар зимистон бо ҳамин аҳвол рӯбарӯянд. Бо вуҷуди онки мақомот аз омодагӣ ба зимистон гузориш медиҳанд, шикояти ронандаҳо аз мушкил шудани ҳаракат дар роҳҳо дар мавсими сармо кам намешавад.

Видеоро дар инҷо бинед:

Ҳавопаймои ширкати Озарбойҷон Эйрланз, ки рӯзи 25-уми декабр аз шаҳри Боку ба Грозний парвоз мекард, дар наздикии шаҳри Оқтау дар Қазоқистон суқут кард. Субҳонқул Раҳимов, дар суҳбат бо хабаргузории “Ройтерс” гуфтааст, ки баъди шунидани садои баланд, ба дуохонӣ шуруъ кард.

Ӯ афзуд: “Ман фикр кардам, ки дигар ҳавопаймо пора-пора мешавад”. Дар натиҷаи суқути ҳавопаймо, ки ба замин афтодаву нисфаш оташ гирифт, 38 нафар кушта ва 29 тани дигар маҷрӯҳ шуданд.

Яке аз қурбониён зодаи Тоҷикистон аст. Русия гуфтааст, ки бояд мунтазири натиҷаҳои таҳқиқи расмӣ шуд, то маълум кунанд, ки дар воқеъ чӣ рух додааст. Чаҳор манбаи огоҳ аз таҳқиқи ибтидоӣ дар Қазоқистон ба хабаргузории Ройтерз гуфтаанд, ки системаи дифои ҳавоӣ ва зидди мушакии Русия иштибоҳан ҳавопаймои мусофирарро задааст.

Ширкати Озарбойҷон Эйрлайнз рӯзи ҷумъа тамоми парвозҳо ба шаҳрҳои Русияро боздошт ва гуфт, сабаби суқути ҳавопаймо “дахолати физикӣ ва фаннӣ аз берун” будааст. Субҳонқул Раҳимов мегӯяд, ки пас аз садои баланди таркиш, ҳаракати ҳавопаймо ба мисли ҳаракати инсони маст буд. Ӯ афзудааст: “Мисли онки маст буд, на ҳавопаймои пешина”. Ҳавопаймои Эмбраер, аз шаҳри Боку, пойтахти Озарбойон бархоста ба Грозний, пойтахти Чеченистон мерафт, ки онҷо Русия системаи дифои зиддимушакиро барои рафъи ҳамлаҳои паҳподҳои Украина ба кор андохтааст.

Пас аз суқути ҳавопаймо аввал гуфта мешуд, ки мумкин аст, ҳавопаймо ба селаи паррандагон бархӯрда бошад ва мехост фуруди изтирорӣ анҷом бидиҳад. Баъди суқут ба гуфтаи Субҳонқул Раҳимов, сукуте ҳамаҷоро фаро гирифт ва баъдан нолаву фарёд баланд шуд.

Дмитрий Песков, сухангӯи ҳукумати Русия дар посух ба ин суол ки системаи дифои зиддимушакии Русия иштибоҳан ҳавопайморо задаанд, гуфт, ки то замони хотимаи таҳқиқ чизе гуфта наметавонад. Ҳикмат Бобооғлу рӯзи 27-уми декабр ба Радиои Озодӣ гуфт, ки “ба эҳтимоли қавӣ” мушаки системаи дифои ҳавоиии Русия ба ҳавопаймо осеб расонидааст ва “бар асоси мушоҳидаву хулосаҳо ин фарзия ба ҳақиқат наздик аст, ки ҳавопайморо задаанд.”

Ҷон Кирби, сухангӯи ҳукумати Амрико ҳам дар ин ҳамин рӯз гуфт, мутахассисон “аломатҳоеро дидаанд, ки нишон медиҳад, ҳавопайморо системаи дифои ҳавоии Русия сарнагун кардааст.”
“Росавиатсия” идораи нозири парвозҳо дар Русия гуфт, ки ба капитани ҳавопаймо пешниҳод кардаанд, ки дар дигар фурудгоҳҳо биншинанд, вале ӯ фурудгоҳи Оқтауро интихоб кардаааст.

Мақомоти амниятии Русия мегӯянд, чанд узви як гурӯҳи ифротгарои исломиро нобуд карданд, ки мехостанд, дар Маскав ҳамлаи террористӣ анҷом бидиҳанд. ФСБ ва ё Хадамоти Федералии Амнияти Русия, рӯзи 27-уми декабр бо нашри як баёнияи шубҳабарангези расмӣ гуфт, аъзои «Вилояти Хуросон» ки як ҳалқаи ДОИШ аст, ният доштаанд, як шӯъбаи умури дохилиро дар Маскав битарконанд.

«Вилояти Хуросон» аксаран аз зодагони Осиёи Марказӣ, аз ҷумла Тоҷикистон ташкил ёфтааст. Дар баёнияи расмӣ, ки хабаргузориҳои русӣ ҳам онро нашр кардаанд, гуфта мешавад, ин афрод қасд доштаанд, кормандони пулис дар Маскавро ҳадаф бигиранд. Дар баёния омадааст, ки ҳангоми талоши боздошт, афроди муттаҳам ба ҷиноят муқовимат нишон доданд ва дар ҷойи ҳодиса кушта шуданд.

Дар баёнияи ФСБ доир ба теъдоди кушташудагон ва кай сурат гирифтани ҳодиса чизе гуфта нашудааст. Дар баёния омадааст, ки ин афрод ба гуруҳи ба ном Давлати исломӣ савганди садоқат ёд карда ва дастур гирифтаанд, ки бо харидани балонҳои газ ва сохтани маводи тарканда, кормандони пулис дар Маскавро ҳадаф қарор бидиҳанд.

Дар хабар гуфта нашудааст, ки кушташудагон шаҳрвандони куҷо ҳастанд, аммо дар видеои таҳриршудае, ки хабаргузории давлатии «ТАСС» нашр кардааст, як телефони ҳамроҳро дида мешавад, ки навиштаҳои динии тоҷикӣ ва муколамаи «Зайд» ном фардеро дар Вотсапп бо кадом каси дигар нишон медиҳад.

Ба гуфтаи Хадамоти Федералии Амнияти Русия, «бадниятон баъди он таҳти назорати нерӯҳои амниятӣ гирифта шуданд, ки дар бораи як шӯъбаи вазорати умури дохилии Русия ҳамчун ҳадафи амали террористӣ маълумот ҷамъ меоварданд.»

Дар баёния ҳамчунин омадааст: «Онҳо бо савганди садоқат ба гурӯҳи Давлати исломӣ мошин харидаанд, дар он балонҳои газ гузошта ва ба таҳияи абзори худсохти тарканда шурӯъ кардаанд. Ҳангоми боздошт террористон муқовимати мусаллаҳона нишон доданд ва дар ҳамлаи ҷавобӣ маҳв карда шуданд.»

Дар видеои «ТАСС» ҷасади ду нафари оғушта ба хун дида мешаванд, ки чеҳраҳояшонро ноаён кардаанд ва назди яке туфангча истодааст. Мақомоти интизомӣ гуфтаанд, ки дар ин замина парвандаи ҷиноӣ боз шудааст ва таҳқиқот идома дорад. Дар гузашта ФСБ чандин нафарро бо гуноҳи терроризм ва қасди анҷоми амали террористӣ боздошт кардааст, ҳарчанд онҳо гуфтаанд, ки гуноҳе надоранд.

Таҳқиқи фалокат идома дорад ва айни замон сӯгвории қурбониёни фалокат ва муолиҷаи бозмондагоне, ки аксаран аз Озарбойҷон, Русия, Қазоқистон ва Қирғизистон буданд. Ду зодаи Тоҷикистон ҳам дар ин ҳавопаймо буданд, ки яке зинда монд ва дигарӣ ҳалок шуд.

Ҳавопаймои мусофирбари ширкати “АЗАЛ” ва Озарбойҷон Эйрлайнз, ки аз шаҳри Боку ба Грозний пойтахти Ҷумҳурии Чеченистони Русия парвоз мекард, бо 67 сарнишин ба замин афтод. Ҳавопаймо баъди бозгашт аз фурудгоҳи Грозний мехост фуруди изтирорӣ анҷом бидиҳад, вале якбора ба замин бархӯрд ва таркидаву оташ гирифт. Аз миёни мусофирон 38 нафар ҷон бохтанд, 29 тани дигар зинда монданд ва бисёре аз онҳо ҷароҳат бардоштаанд.

Баҳсу тахминзаниҳо дар бораи фалокат идома дорад ва баъзе аз коршиносон мегӯянд, ки сӯрохиҳое, ки дар думи ҳавопаймо дида мешавад, метавонад, осори ҳамлаи системаи дифои мушакии Русия бошад, ки ҳадафи он рафъи ҳамлаҳои дронҳои Украина ба Чеченистон буд.

Як мақоми расмии Амрико бо шарти зикр накардани номаш ба хабаргузориҳо гуфтааст, ки аломатҳо далели он аст, ки системаи зидди мушакии Русия, ҳавопайморо задааст, вале ҳеч ҷузъиёте надодааст.

Далелҳо, аз ҷумла наворҳо аз дохили ҳавопаймо қабл аз суқут, акси сӯрохҳо дар думи ҳавопаймо, гуфтаҳои мусофирон ишора ба он мекунад, ки ҳангоми саъйи фуруди ҳавопаймо дар Грозний, ба ин шаҳр паҳпод ҳамла кардаст.

Хабаргузории Ройтерс бо такя ба манобеи огоҳ аз таҳқиқот дар Озарбойҷон навиштааст, мумкин аст, ки ҳавопайморо системаи дифои ҳавоии Пантсир-С зада бошад, ки барои маҳви ҳавопаймоҳо сохта шудааст.

Ҳоло маълум нест, ки қутти сиёҳ, ки тамоми иттилои ҷараёни парвозро сабт мекунад, дар кадом кишвар таҳқиқ мешавад, чун ҷараёни ташхиси он осон нест ва на ҳамаи кишварҳо онро анҷом дода метавонанд. Гулоғо Аслонлӣ, раҳбари Мусовот, як ҳизби мухолифи давлат дар Озарбойҷон гуфтааст, фалокатро бояд як кумиссиёни байналмилалӣ таҳқиқ кунад.

Ӯ афзудааст: “Русияро ба инҷо набояд иҷоза дод. Агар қуттии сиёҳро барои таҳқиқ ба Русия баранд, ман ба натиҷаҳои он таҳқиқ шубҳа хоҳам дошт.”
Талгат Ластаев, муовини вазири нақлиёти Қазоқистон ба Радиои Озодӣ гуфт, ки мутахассисон рӯзи 27-уми декабр ба маҳалли ҳодиса мераванд ва тақдири минбаъдаи қуттии сиёҳ маълум мешавад. Ба гуфтаи мақомот, таҳқиқи комили қуттӣ то ду ҳафтаро дар бар мегирад, аммо вобаста ба осеб дидани он мумкин аст, ба дарозо ҳам бикашад.

Мавлон Ошимбоев, раиси порлумони Қазоқистон роҷеъ ба гузоришҳои тасдиқношуда дар бораи суқути ҳавопаймо бар асари зарбаи мушакӣ изҳор доштааст, ки то замоне таҳқиқ поён наёбад, “чизе наметавон гуфт.” Ба қавли ӯ, Қазоқистону Русия ва ё Озарбойҷон ҳеч яке аз пинҳон доштани иттило манфиате намебинанд ва онро ба ҷомеа хоҳанд расонд.

Дмитрий Песков, сухангӯи раиси ҷумҳури Русия низ гуфтааст, ки “бояд мунтазири поёни таҳқиқот шуд” ва пеш аз он гумонзанӣ дар бораи ҳодиса дуруст нест. Хабаргузории русии “Интерфакс” бо такя ба мақомоти расмӣ, навиштааст, ки ҳавопаймои Эмбраер-190 соли 2013 ба парвоз шурӯъ кардааст ва моҳи октябр аз назари фаннӣ ташхис шуд ва бо 15 000 соати парвоз, халабонаш “таҷрибаи зиёд” доштааст.

Самир Ризоев, мудири ширкати “Азербайҷан Эйрлайнз” ба хабарнигорон гуфт, ки ҳавопаймо моҳи октябр муоина шуд ва ҳеч аломате аз нуқси фаннӣ надоштааст. Ширкат тамоми парвозҳои хатсайри Боку-Грознийро то замони поёни таҳқиқот боздоштааст.

Илҳом Алиев, раиси ҷумҳури Озарбойҷон гуфт, ҳанӯз дар бораи сабабҳои суқут сухан гуфтан барвақт аст ва якҷо ишора кард, ки мумкин аст, ҳавои номусоид сабаби фалокат шуда бошад.

"Тобистон ба Тоҷикистон меомад, боз ба Русия бармегашт"

Субҳонқул Раҳимов 48 сол дошта, зодаи деҳаи Нарванди ноҳияи Айнии вилояти Суғд аст.

Усмон Азизов, раиси деҳаи Нарванд, рӯзи 26-уми декабр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, ки Субҳонқул Раҳимов бо ҳамсар ва шаш фарзандаш дар шаҳри Екатеринбург зиндагӣ мекунад ва ҳар тобистон ба зодгоҳаш меояд.

Ба гуфтаи ҳамсуҳбати мо, Раҳимов ва ҳамсару фарзандонаш шаҳрвандии Тоҷикистон ва ҳам Русияро доранд: "Субҳонқул аз падари тоҷик ва модари рус ба дунё омадааст. Факултаи нақлиёт ва инфрасохтори роҳи Донишгоҳи техникиро тамом кард. Беш аз 20 сол аст, ки ба Русия рафта меояд. То ҷое медонам, дар Русия дар кадом сохтмон кор мекунад."

Азизов ҳамчунин гуфт, пас аз садамаи ҳавопаймо ва то вақте ки худи Субҳонқул Раҳимов тамос нагирифт, наздиконаш нигарони сарнавишти ӯ буданд. Масъули деҳаи Нарванд афзуд, Раҳимов ҳоло дар бемористоне дар Қазоқистон зери назорати пизишкон аст.

Дар наворе, ки худи Субҳонқул Раҳимов баъд аз садамаи ҳавопаймо сабт кард, дида мешавад, ки пешониаш осеб дидааст. Ӯ дар наворе аз дохили ҳавопаймо, ки қабл аз суқут сабт шудааст, ором ба назар мерасад. Баъд аз афтодани ҳавопаймо, дар навори дигар худ ва пораҳои ҳавопайморо нишон дода, мегӯяд, "халабон ҳалок шуд".

Талошҳои Радиои Озодӣ барои тамос бо Субҳонқул Раҳимов то ин дам бенатиҷа буд.

Ба сари Зинатулло чӣ омад?

Дар рӯйхати мусофирони ҳавопаймои афтода, ки расонаҳои Қазоқистон ва ширкати "Azerbaijan Airlines" дар шабакаи "X" (Твиттер) нашр карданд, номи Зиннатулло Саъдуллоев ҳам омадааст.

Ҷустуҷӯйи Радиои Озодӣ нишон дод, ки Саъдуллоев 29-сола ва аз ноҳияи Файзобод аст. Вай аз соли 2020 шаҳрвандии Русияро доштааст. Наздиконаш намехоҳанд дар ин бора бо расонаҳо суҳбат кунанд.

Ба гузориши чанд расонаи русӣ, аз ҷумла "Газета" ва "Лента" Зиннатулло Саъдуллоев дар садамаи ҳавопаймо фавтидааст. Наздикони Саъдуллоев аз ҷумла, хоҳарзодаи ӯ иддао доранд, ки "ӯ ҳалок нашудааст".

"Зиннатулло дар соли 2020 шаҳрвандии Русияро гирифта буд. Барои як кор ба Озарбойҷон рафта, ба Русия бармегашт. Як духтари хурдсол дорад," -- гуфт хоҳарзодаи Зиннатулло Саъдуллоев.

Ҷустуҷӯи Радиои Озодӣ нишон дод, ки Зиннатулло Саъдуллоев моҳи феврали соли 2024 ҳамчун соҳибкори инфиродӣ дар идораи молиёт (андоз)-и Ёқутистони Русия сабтином шудааст. Кори ӯ “харидуфурӯши чакана тавассути почта ё тавассути шабакаи иттилоотию коммуникатсионӣ” таъин шудааст.

Мақомоти Тоҷикистон дар бораи ин ду зодаи Тоҷикистон шарҳе надодаанд. Радиои Озодӣ барои гирифтани шарҳ ба дафтари матбуоти Вазорати корҳои хориҷӣ муроҷиат карда, интизори посух аст. Татяна Москалкова, омбудсмени Русия, низ рӯзи панҷшанбе гуфт, дар миёни мусофирони ҳавопаймои суқуткарда шаҳрвандони Тоҷикистон ҳам буданд, вале тафсилот надод.

Ҳодиса чӣ хел рух дод?

Ҳавопаймои ширкати "Azerbaijan Airlines" рӯзи 25-уми декабр, ки аз Боку ба Грозний парвоз мекард, дар секилометрии Оқтау, дар ҷануби Қазоқистон нишасти изтирорӣ анҷом дод.

Канат Бозумбаев, муовини нахуствазири Қазоқистон, гуфтааст, аз 67 нафаре, ки дар дохили ҳавопаймо буданд, 38 нафар ба ҳалокат расида, 29 кас зинда монд. Аҳволи 11 мусофири зиндамонда вазнин гуфта мешавад.

Аз 67 мусофир ва ҳайати парвоз, 42 нафарашон шаҳрванди Озарбойҷон, 6 кас аз Қазоқистон, 3 нафар қирғизистонӣ ва 16 каси дигар табааи Русия будаанд.

Фарзияи расмии суқути ҳавопаймо феълан маълум нест ва таҳқиқ идома дорад. Бархӯрд бо селаи паррандаҳо, таркиши баллони кислород дар дохили ҳавопаймо ва мушкили фаннӣ аз сабабҳои эҳтимолии садама гуфта мешавад. Як фарзияи дигар ҳам ахиран расонаӣ шуд, ки ҳавопаймо шояд тавассути низоми дифои ҳавоии Русия зарба хӯрдааст.

Додситонии кулли Тоҷикистон рӯзи 21-уми декабр хабар дод, ки Солеҳҷон Худойбердиев, Аҳадҷон Тӯхтаев, Манучеҳр Одилов ва Бахтиёр Равшановро бо иттиҳоми даст доштан дар кушторҳои пайиҳам дар Конибодом дастгир кард. Дар як моҳи охир дар ин минтақаи вилояти Суғд даҳ кас, аз ҷумла чор ноболиғ аз се оила кушта шуданд. Аз моҳи марти соли 2024 то ин дам теъдоди умумии кушташудаҳо зиёда аз бист кас ҳисоб шудааст.

Намояндагони Додситонии кул ба ҷуз нашри номи гумонбарон ҷузъиёт надоданд ва нагуфтанд, ки ин сокинони Конибодомро бо чӣ далел гумонбар медонанд. Инчунин, маълум нест, боздоштшудаҳо ба қатлҳои мармуз дар моҳи декабр гумонзад ҳастанд ё дар мавридҳои аз он пеш низ даст доранд.

Ҷустуҷӯйи хабарнигори Радиои Озодӣ ва суҳбат бо наздикони онҳо маълум кард, ки аз чор боздоштшуда се нафар қаблан бо иттиҳомҳои дигар, аз ҷумла бадахлоқӣ, зиндонӣ шудаанд. Вале пайвандонашон мегӯянд, ки онҳо ба кушторҳои пайиҳам дар Конибодом робита надоранд.

СОЛЕҲҶОН ХУДОЙБЕРДИЕВ

Хонаи Солеҳҷон Худойбердиеви 26-сола, яке аз дастгиршудаҳо, дар деҳаи Гулбоғи ҷамоати Фирӯзобаи шаҳри Конибодом ҷорйгир аст. Падараш чанд сол пеш бар асари тасодуфи нақлиётӣ фавтида, ӯ то замони боздошт ҳамроҳи модару бибияш мезист.

Рӯзи 23-юми декабр модараш дар хона набуд. Бибияш, Галиябону Аҳмадулинаи 75-соларо дар назди дарвоза ёфтем. "Каме ба бокс машғул шуда, баъд ба гурӯҳи дорбозҳо ҳамроҳ шуд. Боре ба деҳа дорбозҳо омаданд. Азбаски набераи ман боқувват буд, ӯро ба гурӯҳашон гирифтанд. Вай аз он кораш пули зиёд ба даст намеовард ва ба хӯрдану пӯшиданаш намерасид. Сипас ба шаҳр рафта, кор мекард. Як бор ба Русия ҳам рафта омад. Бештар бо кори саҳро машғул буд", -- гуфт ӯ.

Ба нақли Галиябону Аҳмадулина, гурӯҳе аз кормандони ҳифзи ҳуқуқ шаби 19-уми декабр Солеҳҷон Худойбердиевро аз хона гирифта бурдаанд.

"Он шаб духтарам гиря кард, ман гиря кардам, набераам тарсида буд. Се нафар дар назди ойина бо ходаҳои дароз истода, "Солеҳҷон баро, Солеҳҷон баро" гуфта, дод заданд. 5 ё 10 дақиқа аз хона набаромад. Ҳамаамон дод гуфта, дар назди дар истодем. Ман гуфтам, ки ойинаро нашиканед. Баъд дарро шикаста даромаданду набераамро гирифта рафтанд," – изофа кард Галиябону Аҳмадулина.

Ин зан гуфт, намояндагони мақомот се рӯз ҳавлии онҳоро тафтиш карда, "вале чизе наёфтаанд". Мегӯяд, дар шароити сангин зиндагӣ мекунанд ва наберааш "боре ҳам пули зиёд ё тилову ҷавоҳирот наовард". Мақомот дар ин бора шарҳ намедиҳанд. Ба ҷуз изҳороти Додситонии кул дар бораи боздошти ӯ маълумоти дигари расмӣ дастрас нест.

АҲАДҶОН ТӮХТАЕВ

Аҳадҷон Тӯхтаеви 27-сола низ сокини деҳаи Гулбоғ аст ва ҳамроҳи модараш мезист. Рӯзи 23-юми декабр дарвозаи ҳавлияшон қуфл зада буд. Назари пайвандони ӯ дар бораи боздошт шуданаш маълум нест. Бархе ҳамдеҳагонаш дар суҳбати бидуни микрофон гуфтанд, ки Аҳадҷон Тӯхтаев дар назди як қассоб кор меомӯхт ва аз ин ҳисоб рӯз мегузаронд.

МАНУЧЕҲР ОДИЛОВ

Пайвандони Манучеҳр Одилови 28-сола аз ҷамоати Раҷаб Ҳамробоеви шаҳри Конибодом омода нашуданд, ки дар назди дурбин гап зананд. Онҳо дар суҳбати бидуни микрофон гуфтанд, ки ӯ ҳамроҳи модараш ба савдои кӯчагӣ машғул буд.

Тибқи иттилои дарёфтӣ, Манучеҳр Одилов, Аҳадҷон Тӯхтаев ва Солеҳҷон Худойбердиев дар гузашта бо гуноҳи бадахлоқӣ боздошту зиндонӣ шуда, бо ҳамдигар шинос будаанд.

БАХТИЁР РАВШАНОВ

Ҳамсари Бахтиёр Равшанови 36-сола, боздоштшудаи дигар, мегӯяд, шавҳараш бо се нафари аввалӣ "робитаи кориву ҳамкорӣ надошт".

Зарнигор Баротова рӯзи 23-юми декабр гуфт: "Шавҳарам ба ин корҳо ҳамроҳ набуд. Ман бо боварии сад дарсадӣ мегӯям. Баъди ин ҳодисаҳо боре чорворо ба саҳро бурдем. Дидем, ки дар як тараф коғазҳо буд. Пурсидам, ки агар ҳамаи ин коғазҳо пул бошад, чӣ кор мекардед? Гуфтанд, онҳоро гирифта ба ятимхона медодам. Одаме, ки ҳамин хел дилу ният дорад, аз дасташ чунин кор меояд?"

Мақомот дар ин бора шарҳ намедиҳанд. Ба ҷуз изҳороти Додситонии кул маълумоти дигари расмӣ дар бораи Бахтиёр Равшанов ва боздоштшудаҳои дигар дастрас нест.

Бахтиёр Равшанов писархолаи Солеҳҷон Худойбердиев будааст. Ба гуфтаи пайвандонаш, ӯ кафшергар аст ва чанд сол боз дар сохтмонҳо дар Конибодом кор мекард. Пештар дар муҳоҷирати корӣ дар Русия низ будааст.

Хонаводаи Бахтиёр Равшанов дар деҳаи Санҷидзори Конибодом зиндагӣ мекунанд. Дар ҳоле ки маълум нест, мақомот ӯро ба кадом кушторҳо айбдор медонанд, баъд аз қатли аъзои ду оила дар ин деҳа дар тобистони имсол ӯ 5 рӯз боздошт ва сипас раҳо карда шудааст.

Аз моҳи марти соли 2024 то ин дам дар Конибодом зиёда аз бист нафар дар шароити мармуз кушта шуда, мардуми минтақаро сахт нигарон кард. Додгоҳи олии Тоҷикистон ва Додгоҳи вилояти Суғд дар моҳи декабр ду нафарро дар пайванд ба кушторҳо дар Конибодом зиндонӣ карданд, аммо наздиконашон норозиянд. Гузашта аз ин, сокинони баъзе аз деҳаҳо мегӯянд, ки ҳанӯз пурра ором нестанд. Онҳо шабона гулхан афрӯхта, навбатдорӣ ва хонаву дару оилаашонро муҳофизат мекунанд.

Видеоро дар инҷо бинед:

Шаби 15 ба 16-уми декабр дар деҳаи Ҳисорак (Қӯрғонча)-и ҳамин шаҳр чор нафар аз ду оила ба таври шубҳабарангез ба ҳалокат расиданд. Як ҳафта аз он пеш шаш узви як оиларо дар Шӯробқалъаи Конибодом кушта дарёфтанд. Ангезаи ин кушторҳо чист?

"Фикр мекунам, онҳоро барои пулу чиз куштаанд"

"Духтараш нақл кард, ки охирин гапи модараш "ба мо расидед, илтимос, ба се бачаам нарасед, баромада равед" будааст," – гуфт Назира, ҳамсояи Ғайбулло ва Зарнигор Маҷидовҳо, ки шаби 15 ба 16-уми декабр ба таври мармуз ҷон бохтаанд.

Дар ин ҳодиса се фарзанди онҳо ҷон ба саломат бурда, ончиро, ки дидаанд, ба сокинону мақомот гуфтаанд. Духтари калонии онҳо 7-сола, хурдиаш 1,5 сола аст. Ба гуфтаи онҳо, волидонашон бо ҳамлагарон даргир шуда, муқовимат кардаанд, вале ба ҳалокат расидаанд.

Назира, сокини деҳаи Ҳисораки Конибодом, гуфт: "Онҳо ду кас будаанд. Маска (ниқоб)-и сиёҳ доштаанд. Духтараш нақл кард, ки "модарам тилою пуламонро дар байни хона партофтанд. Баъд ба дасти модарам либосовезак пайдо шуду бо он ҳардуи мардро заданд."

Пайвандони оилаи Маҷидовҳо мегӯянд, Ғайбулло Маҷидови 35-сола ва Зарнигор Маҷидоваи 28-сола “зану шавҳари меҳрубон буданд” ва бо аҳли деҳа “муносибати хуб доштанд”. Ғайбулло Маҷидов соҳибкор буда, зиндагии миёнҳолона доштааст. Чанд сол пеш иморати нав сохта, дар канори деҳаи Ҳисораки шаҳри Конибодом ҳамроҳи оилааш мустақилона мезист.

Турсуной Шерматова, холаи Ғайбулло Маҷидов, мегӯяд, “фикр мекунам, онҳоро барои пулу чиз куштаанд. Хайр, пулу чизашро гирифтанд, худашонро чаро куштанд? Онҳоро ягон модар зоидааст ё ягон ваҳшӣ ҳастанд? Ман барои ҳамин ҳайрон мешавам”.

Дар дурии тақрибан 500 метр аз ҳавлии оилаи Маҷидовҳо дар он шаб ду узви оилаи Шокировҳо низ ба қатл расидаанд. Ойиша Шокироваи 70-сола нафақахӯр буда, Ҷавлон Шокирови 44-сола ба муҳоҷирати меҳнатӣ мерафтааст. Дар рӯзи сабти ин гузориш дар хонаи онҳо ба ҷуз аз муфаттишон пайвандону наздиконаш набуданд ва ҷузъиёти марги модару фарзанд маълум нест.

Деҳаи Ҳисорак (собиқ Қӯрғонча) як рустои хурде дар наздикии маркази шаҳри Конибодом аст.

Видеоро дар ин ҷо бинед:

Мақомот чӣ гуфтанд?

Мақомот то ин лаҳза дар бораи ин ҳодиса ҳеч шарҳе намедиҳанд. Радиои Озодӣ барои гирифтани шарҳи ҳодиса ба шаҳрдории Конибодом ва Дафтари матбуоти Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон муроҷиат кард, вале посухе нагирифт.

Раиси вилояти Суғд рӯзи 16-уми декабр ба куштори чанд оила дар шаҳри Конибодом вокуниш карда, гуфтааст, барои пайдо кардани омилони ин кушторҳо, "беҳтарин муфаттишону коршиносон аз тамоми мақомоти ҳифзи ҳуқуқу тартибот сарҷамъ омада", барои "дар мӯҳлатҳои кутоҳтарин пайдо намудани ҷинояткорон" талош доранд.

Дар хабарномаи расмӣ омадааст, ки дар Конибодом ситод ва навбатдорони ихтиёрӣ ташкил шуда, дар кӯчаҳо дурбинҳои назоратӣ гузошта мешавад. Вале дафтари матбуоти Раиси вилояти Суғд дар бораи шумораи қурбониёни кушторҳои охир дар Конибодом ва инки чаро гунаҳкорон пайдо нашудаанд, чизе нагуфтааст.

Баъд аз моҳи марти имсол дар бораи кушта шудани аъзои дастикам ҳашт оила дар шаҳри Конибодом гузориш расид. Ангезаи кушторҳо норӯшан монда, омилон боздошт нашудаанд. Маълум нест, ин ҳодисаҳо ҳалқаҳои як занҷиранд ё аз ҳам ҷудо, дуздию ғоратгариянд ё ваҳшатангезӣ.

Як манбаи Радиои Озодӣ дар мақомот ва ҳам сокинон гуфтанд, ду нафар аз кушташудаҳо зану шавҳар ва ду каси дигар модару писар буданд.

Тибқи иттилои дарёфтӣ, Ғайбулло Маҷидови 35-сола ва ҳамсараш Зарнигори 28-сола будаанд. “Аз инҳо се фарзанд ятим монд, шаби ҳодиса онҳоро накуштаанд,”-афзуд манбаи Озодӣ.

Ба гуфтаи манобеи Озодӣ, афроди номаълум шаби гузашта Ойиша Шокирова 70-сола ва писари 44-солааш Ҷавлон Шокировро ҳам ба қатл расониданд.

Мақомот то ин лаҳза дар бораи ин ҳодиса ҳеч шарҳе намедиҳанд. Радиои Озодӣ барои гирифтани шарҳи расмии ҳодиса ба шаҳрдории Конибодом ва Дафтари матбуоти Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон муроҷиат кард. Абдусалом Тухтасунзода, раиси шаҳри Конибодом баъди шунидани суоли мо, бо зикри инки "маҷлис дорам" гӯширо гузошт. Сухангӯи Вазорати корҳои дохилӣ ба зангҳои батакрори мо посух надод.

Деҳаи Ҳисорак ё собиқ Қурғонча, як деҳаи хурде дар наздикии маркази шаҳри Конибодом аст.

Баъд аз моҳи марти имсол, дар бораи кушта шудани аъзои дастикам ҳашт оила дар шаҳри Конибодом гузориш расид. Ангезаи кушторҳо норӯшан монда, омилон боздошт нашудаанд. Маълум нест, ин ҳодисаҳо ҳалқаҳои як занҷиранд ё аз ҳам ҷудо, дуздию ғоратгариянд ё ваҳшатангезӣ.

Додгоҳҳои Тоҷикистон то ин дам ду касро барои даст доштан дар қатлҳои мармузи Конибодом ба ҳабс маҳкум кард. Марат Сатторов ба ҳабси абад ва Шарифҷон Ашӯров ба 20 сол зиндон маҳкум шуд. Наздикони Шарифҷон Ашӯров ба бегуноҳии ӯ пойфишорӣ доранд. Пайвандони бархе аз кушташудаҳо ҳам мегӯянд, агар инҳо қотилони асосӣ бошанд, пас чаро куштори оилаҳо дар Конибодом то ҳол давом дорад?

Баъд аз ҳабси абади як сокини Конибодом, ки омили қатли ду оила дониста шуд, Додгоҳи вилояти Суғд сокини дигари ин шаҳрро қотили аъзои хонаводаи дигаре номид.

Ҳукми Шарифҷон Ашӯров рӯзи 12-уми декабр дар Додгоҳи вилояти Суғд эълон шуд. Додрас ӯро ба куштани бародараш Музаффар Урмонов ва ҳамсари ӯ, Иноят Урмонова, айбдор донист ва ба 20 сол зиндон маҳкум кард.

Ҳарду тарафи қазия ҳукмро ноодилона ва бедалел мешуморанд. Дар оғоз додситон ба маҳкумшуда ҳабси абад талаб карда буд, аммо Шарифҷон Ашӯров дар сухани охирин худро бегуноҳ донист.

Дилдора Ғиёсова, духтари Шарифҷон Ашӯров, рӯзи 12-уми декабр ба Радиои Озодӣ гуфт: “Ту куштӣ гуфтанд. Падарам ин корро накардаанд. Одамоне ҳастанд, ки ҳодисаро дидаанд. Ҳоло ҳақиқат мебарояд. Падарам ба синни 68 расиданд. Гапро дуруст намефаҳманд. Гуфтанд, ки кушторро ман накардам. Он касро маҷбур кардаанд, ки баёнот диҳанд. Халта пӯшонда, скоч (ширеш) карда, задаанд.”

Куштори зану шавҳари тақрибан 70-сола шаби 16 ба 17-уми апрели 2024 дар деҳаи Сайҳуни шаҳри Конибодом рух додааст. Мақомоти интизомӣ баъзе аз хешовандонро, ба гуфтаи худашон, борҳо бозпурсӣ ва якеро дастгир карданд.

Пайвандон мегӯянд, зери фишору шиканҷа баёнот додаанд ва биноан хоҳони таҳқиқи дубора ва одилона ҳастанд. Шарифа Холматова, хоҳари Шарифҷон Ашӯров, қаблан дар суҳбаташ бо Радиои Озодӣ чунин гуфта буд: “Маро заданд, дод гуфтам. Шояд акоям (Шарифҷон Ашӯров) инро шунида, раҳмашон омад ва иттиҳомро ба гардан гирифтанд. Туҳмат кардам, бахти акоямро сиёҳ кардам.”

“Ба ман гуфтанд, ин корро шавҳарат кардаасту ба гардан гирифт, чаро ту намегирӣ? Шавҳарамро дидам, нишаста наметавонистанд. Ба ман гуфтанд, рав як куртаамро гиру тасдиқ кун, ки дастонаш хун буд ва ман онро тоза кардам. 44 сол боз зиндагӣ дорем. Гуфтани ин гапи дурӯғро виҷдонам намебардорад,” – нақл карда Дилором Ашӯрова, ҳамсари Шарифҷон Ашӯров.

Ашӯрова мегӯяд, шаби ҳодиса шамол буду ҳамроҳи шавҳараш дар хона нишаста буданд. Пайвандони дигари оила ҳам ба даст доштани онҳо дар ҳодиса шубҳа доранд, чун аз хонаи кушташудаҳо молу дороии зиёде рабуда шудааст.

Музаффар Урмонов ва Шарифҷон Ашӯров дар ҳамсоягӣ зиста, дар Хоҷагии деҳқонии Комилҷон Султонови деҳаашон мироб буданд. Вай ба номи падараш насаб гирифта, бародарону хоҳаронаш насаби Ашӯров доранд. Шеваи таҳқиқи куштори Музаффар Урмонов ва ҳамсараш, Иноят Урмонова, дар деҳаи Сайҳуни шаҳри Конибодом наздиконашонро нигарон кардааст.

Гузашта аз ин, ангезаи куштор маълум нест. Ба гуфтаи наздикон, мақомот ҳодисаро “заминаи бадбинӣ” номидаанд. Хайрулло Урмонов, писари Музаффар Урмонов, мегӯяд, “рости гап, бо амакам дар як ҷо зиндагӣ мекунем. Ҳамроҳи бачаҳояшон бозӣ карда, калон шудем. Ягон бор даъвои падару модарамро бо амакам нашунидаам”.

Пайвандони ин ду оила дар Конибодом аз мақомот хоста буданд, ки ҳодисаҳоро мӯшикофона таҳқиқ карда, гунаҳкоронро ёбанд ва ҷазо диҳанд. Вале бо ин муроҷиатҳо аз ҳукми тӯлонӣ гирифтани Шарифҷон Ашӯров дар ҳайратанд. Ҳамакнун азм доранд, аз рӯйи ин ҳукм ба зинаҳои болоӣ шикоят баранд.

Видеоро дар инҷо бинед:

Дар як соли охир дар бораи кушта шудани аъзои дастикам шаш оила дар шаҳри Конибодом гузориш расид. Охиринаш аввали моҳи декабр рух дод. Ангезаи кушторҳо норӯшан монда, омилон боздошт нашудаанд. Маълум нест, ин ҳодисаҳо ҳалқаҳои як занҷиранд ё аз ҳам ҷудо, дуздию ғоратгариянд ё ваҳшатангезӣ.

Тибқи иттилои дарёфтии Радиои Озодӣ, Марат Сатторов посбони мактаби деҳаи Санҷидзори Конибодом буд. Назари худаш ва пайвандонаш ба ҳукм маълум нест. Пайвандони баъзе аз кушташудаҳо ба қотили ҳақиқӣ ё ба камияш ягона будани ӯ шубҳа доранд.

"Гоҳ мегуфт, ки ӯ куштааст, гоҳи дигар мегуфт, накуштааст"

Ҳукми Коллегияи ҳарбии Додгоҳи олии Тоҷикистон дар охири моҳи ноябр содир шуда, Радиои Озодӣ танҳо 12-уми декабр тасдиқи хабарро ба даст овард. Ба иттилои дарёфтӣ, парвандаи Марат Сатторовро яке аз додрасҳои Коллегияи ҳарбии Додгоҳи олӣ баррасӣ кардааст. Мурофиа моҳи ноябр дар бинои Додгоҳи вилояти Суғд гузашт. На тафтишот ва на додгоҳ ангезаҳои қатлҳоро номбар намекунанд.

Рӯзи 12-уми декабр дар Додгоҳи олии Тоҷикистон гуфтанд, бо сабаби қувваи қонунӣ нагирифтан, феълан ҳукмро шарҳ дода наметавонанд.

Яке аз сокинони деҳаи Санҷидзор, ки ҳамсар ва ду фарзандаш охири моҳи майи имсол кушта шудаанд, ба Радиои Озодӣ гуфт, наздикони кушташудаҳо дар мурофиаи Марат Сатторов ширкат доштанд.

“Сатторови 42-сола дар мурофиа гоҳ мегуфт, ки кушторро ӯ кардааст, гоҳ мегуфт, ки накардааст. Ба ғайр аз гуноҳи куштани шаш кас, дар парвандаи Сатторов чанд иттиҳоми дигар буд. Мо аз ҳукм шикоят надорем, аммо дар диламон шубҳа аст. Бинед баъди боздошти Марат Сатторов боз ҳам чанд оиларо дар Конибодом куштанд. Ростӣ гап шубҳа дорем, ки ҳамин кас қотили асосӣ бошад,” - афзуд ин ҳамсуҳбати мо.

Кӯшишҳои Радиои Озодӣ барои суҳбат бо вакили дифоъ ва наздикони Марат Сатторов то ин дам бенатиҷа буд. Ба гуфтаи чанд сокини деҳаи Санҷидзор, Сатторов моҳи июл дастгир шуда буд.

Рӯзи 31-уми июли имсол Абдусалом Тухтасунзода, раиси шаҳри Конибодом, ҳам дар бораи боздошти як гумонзад дар куштори чанд сокини Санҷидзор хабар дод. Аммо ӯ ва намояндагони дигари мақомот ҳеч шарҳе намедиҳанд.

Кушторҳои пайиҳам

Моҳи майи имсол дар деҳаи Санҷидзор аз ду оила (яке тоҷик ва дигаре қирғизтабор) шаш кас кушта шуданд. Се кушташуда Маҳбуба Аҳмадоваи 38-сола, Нозанин Аҳмадоваи 17-сола ва Дамир Аҳмадови 14-сола буданд. Аз аъзои кушташудаи оилаи қирғизтабор Зулайхо Иброҳимоваи 54-сола, додараш Абдуфаттоҳ Иброҳимови 47-сола ва Қурбонгул Иброҳимоваи 46-сола ном бурданд.

Баъди моҳи май ҳадди ақал шаш куштори мармуз ё норӯшан дар шаҳри Конибодом расонаӣ шуд. Намунаи охираш қатли шаш узви як хонавода дар деҳаи Шӯробқалъаи Конибодом аст, ки шаби 8-уми декабр рух дод. Падари хонавода Наимҷон Неъматов 37-сола, ҳамсараш 33 сола ва фарзандонаш аз 2 то 13-сола буданд.

Ангезаи ин кушторҳо маълум нест. Наздикони баъзе аз қурбониён, аз ҷумла, пайвандони Муҳиддин Шарифов, гуфтанд, ки баъди ҳодиса аз хонаи онҳо як пулу тило гум шудааст. Бино ба хабарҳои нашршуда дар шабакаҳои иҷтимоӣ, шаби 28 ба 29-уми март Муҳиддин Шарифови 65-сола гуё ҳамсараш Марям Шарифоваи 60-сола, Фирӯза Шарифова, набераҳояш Абубакр Шарифов ва Азиза Кабирзодаро кушта, сипас худашро ба дор овехтааст. Фарзандонаш, ки он замон дар Русия буданд, мегӯянд, ба ин фарзия бовар надоранд.

Масъулони мақомоти маҳаллӣ мегӯянд, қисме аз чунин ҳодисаҳо ба ҷанҷолҳои хонаводагӣ рабт доштанд ва таҳқиқи дигар ҳодисаҳо идома дорад. Дар як маврид аз даст доштани як нафар ё гурӯҳи беруна суҳбат шуда буд.

Кушторҳои норӯшан дар Конибодом нигаронии сокинонро ба миён овардааст ва корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ талаб карданд, ки мақомот гунаҳкоронро пайдо кунанд. Мақомот, аз ҷумла шаҳрдори Конибодом талош карданд сокинонро ором созанд ва гуфтанд, ин кушторҳо ба ҳам пайванд надоранд. Дар гузашта чунин парвандаҳо боиси баёнияҳои мақомот мешуд ва онҳоро президенти кишвар ё вазири корҳои дохилӣ таҳти назар мегирифтанд. Дар мавриди қатлҳои Конибодом то ҳол касе аз мансабдорони баландпояи Тоҷикистон изҳороте надодааст.

Мақомот шарҳ надоданд. Чанд ҳамсуҳбати огоҳи Радиои Озодӣ рӯзи 9-уми декабр гуфтанд, ки ҷасади падару модар ва чор фарзанди онҳо дар рӯйи ҳавлии хонаашон пайдо шуд.

Онҳо:

• Наимҷон Неъматови 37-сола,
• Нафиса Неъматоваи 33-сола,
• Амина Неъматоваи 13-сола,
• Фотима Неъматоваи 10-сола,
• Зӯҳро Неъматоваи 10-сола,
• Муҳаммадюсуф Неъматови 2-сола ҳастанд.

Дар ҳоле ки мақомот дар ин бора маълумот намедиҳанд, чанд манбаи Радиои Озодӣ гуфтанд, ки зоҳиран аъзои ин хонавода кушта шудаанд. Сабабу омилаш маълум нест.

Пайвандони Неъматовҳо дар деҳаи Шӯробқалъаи Конибодом рӯзи 9-уми декабр ба хабарнигори Радиои Озодӣ гуфтанд, ки "мақомот ҷасадҳоро ба муоина бурданд". Онҳо низ тафсилот надоданд.

Дар ҷойи ҳодиса гурӯҳи таҳқиқотии Вазорати корҳои дохилӣ пайи муайян кардани сабаби ҳодиса буд, аммо намояндагонаш омода нашуданд, ки дар ин бора шарҳ диҳанд.

Куштори аъзои ин оила дар ҳолест, ки шаҳри Конибодом бештар аз як сол боз бо чунин ҳодисаҳо сархати расонаву шабакаҳои иҷтимоӣ гардидааст. Дастикам чанд аъзои шаш оила дар ин минтақа бо аломатҳои қасдан ба ҳалокат расондан ёфт шудаанд.

Масъулони мақомоти маҳаллӣ мегӯянд, қисме аз чунин ҳодисаҳо ба ҷанҷолҳои хонаводагӣ рабт доштанд ва таҳқиқи дигар ҳодисаҳо идома дорад. Дар як маврид аз даст доштани як нафар ё гурӯҳи беруна суҳбат шуда буд.

Шаби 16 ба 17-уми апрели соли 2024 дар ҷамоати Ғафурҷон Ортиқови шаҳри Конибодом як зану шавҳар дар хонаашон кушта шуданд. Мақомоти корҳои дохилӣ гуфтанд, ки дар ҷасади Музаффар Урмонов ва Иноят Урмонова нишонаҳои марги маҷбуриро диданд.

Шаби 28 ба 29-уми майи 2024 шаш узви ду оила дар деҳаи Санҷидзори шаҳри Конибодом кушта шуданд. Як оила тоҷик ва хонаводаи дигар қирғиз. Оилаи тоҷик аз модар ва ду фарзанд иборат буд: Маҳбуба Аҳмедоваи 38-сола, Нозанин Аҳмедоваи 17-сола ва Дамир Аҳмедови 14-сола. Пайвандонашон гуфта буданд, ки дар бадани онҳо аломати куштори маҷбуриро диданд. Зулхо Иброҳимоваи 54-сола, додараш Абдуфаттоҳ Иброҳимови 47-сола ва Қурбонгул Иброҳимоваи 46-сола аз оилаи қирғизтабор буданд. Дар шаби ҳодиса се кӯдаки Абдуфаттоҳ Иброҳимов ва Қурбонгул Иброҳимова низ ҳамроҳашон буда, зинда мондаанд.

Ин вазъ бисёре аз хонаводаҳо ва пайвандони онҳоро, ки дар муҳоҷирати корӣ дар Русия ва кишварҳои дигар қарор доранд, нигарон кард. Абдусалом Тухтасунзода, раиси шаҳри Конибодом, моҳи июл аз боздошти як гумонзад дар куштори чанд сокини Санҷидзор хабар дод, вале ҷузъиёти парванда ва муҳокимааш ошкор нашуд.

Гузориши видеоиро дар ин ҷо бинед:

Ҳодиса рӯзи 3-юми декабр дар кӯчаи ба номи Карим Девонаи шаҳраки Шарора, дар наздикии минтақаи аҳолинишин, рӯй дод.

Сокинони маҳаллӣ дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфтанд, "ягон кас ва ягон хона зарар надид".

Ба нақли онҳо, ҳавопаймо ба симчӯби барқ бархӯрда, ба замин задааст.

Дар наворҳое, ки дастраси Радиои Озодӣ шуд, алангаи оташ дар ҷойи ҳодиса намоён аст.

Маъмурони пулису низомиён гирди ҷойи ҳодисаро ҳалқа гирифтаанд.

Нозирони роҳ дар шаҳраки Шарораи Ҳисор тасдиқ карданд, ки "дар фосилаи тақрибан 1 ё 2 километр як паҳпод суқут кардааст ва онро бор мекунанд".

Мақомоти Тоҷикистон ба таври расмӣ ҳодисаро шарҳ намедиҳанд.

Фурудгоҳи низомии Айнӣ дар канори шаҳри Душанбе ва дар ихтиёри Вазорати дифои Тоҷикистон аст. Радиои Озодӣ рӯзи 3-юми барои гирифтани шарҳи расмӣ ба дафтари матбуоти вазорат муроҷиат кард, аммо то ин лаҳза посух нагирифт.

Дар ҳоле ки ҳукумати Сурия дар бештар аз як соли охир талош карда буд, худро аз даргириҳои Ғазза ва Лубнон дур нигаҳ дорад, пас аз барқарории оташбас миёни “Ҳизбулоҳ” ва Исроил, гурӯҳҳои мухолифи ҳукумати Башор Асад худро зуд ба Ҳалаб расонданд. Ин гурӯҳҳо, ки дар миёнашон ҷангҷӯёни тоҷику узбек ҳам ҳастанд, чӣ собиқа доранд ва идеологияашон чист?

Саид Ҷаъфарӣ, Радиои Фардо

“Таҳрир аш-Шом”

Ин гурӯҳ дар аввал ба унвони “Ҷабҳат-ун-нусра” шинохта мешуд. Шохае аз гурӯҳи “Ал-Қоида” дар Сурия. “Ҷабҳат-ун-нусра” дар соли 2012 дар ҷанги дохилӣ дар Сурия нақши муҳим ва пурранг дошт. Баъд аз сар задани ихтилофҳо, ба шохаҳо ҷудо шуд.

Гурӯҳи нави “Таҳрир аш-Шом” соли 2016 зуҳур кард. Раҳбараш Абумуҳаммад Ҷулонист. Ин гурӯҳи ҷадид иртиботи худро бо “Ал-Қоида” қатъ ва таъкид кард, ки дигар нисбате ба он надорад. Амрико дар соли 2018 “Таҳрир аш-Шом”-ро ба унвони созмони террористӣ муаррифӣ кард. Кишварҳои зиёде низ ин гурӯҳро террористӣ медонанд.

Рӯйкард ё равиши “Таҳрир аш-Шом” ҳамчунон салафӣ аст. Эътиқоди идеологӣ дар раҳбарони он, аз ҷумла раҳбари асосии он Абумуҳаммад Ҷулонӣ, ки қаблан ба унвони фармондеҳи "Ҷабҳат-ан-Нусра" маъруф буд, мушоҳида мешавад. Бо ДОИШ, ки дар шарқи Сурия ҳузур дорад, тафовут дорад. Ин ду дар гузашта ҳатто бо якдигар вориди даргирӣ шудаанд. Аз он ҷо ки “Таҳрир аш-Шом” муддате назорати Идлибро дар ихтиёр дошт, навъи ҳукуматдории онро метавон бештар шабеҳи “Толибон” донист.

“Таҳрир аш-Шом” раҳбари ҳамлаи охир дар Сурия аст, аммо дигар гурӯҳҳои мухолифи ҳукумати Башор Асадро гирдиҳам овардааст, то якҷоя минтақаҳои бештаре аз хоки Сурияро таҳти тасаллути худ дароваранд.

“Артиши озоди Сурия”

Бархилофи гурӯҳҳои исломгаро, “Артиши озоди Сурия” аз фармондеҳони пешини артиш таркиб ёфтааст. Онҳо дар ибтидо рӯйкарди миллӣ доштанд, вале дертар ба “Ихвон-ул-муслимин” гароиш пайдо карданд.

Ин гурӯҳ аз аввали ҷанги дохилӣ дар Сурия мавриди кишварҳои ғарбӣ қарор дошт. Пештар дар манотиқи мухталифе аз Сурия фаъол буд, ҳоло ҳузураш дар гӯшаҳои зери назорати Туркия дар шимоли Сурия маҳдуд аст.

Чаро ҳоло?

Пешравии гурӯҳҳои ситезаҷӯ билофосила пас аз он сурат гирифт, ки оташбаси миёни “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон ва Исроил ниҳоӣ шуд.

“Ҳизбуллоҳ” ва гурӯҳҳои зери назари Эрон, ба монанди “Лашкари фотимиюн”, солҳои охир дар ҷилавгирӣ аз пешравии гурӯҳҳои мухолифи Башор Асад нақши муҳим доштанд. Тайи моҳҳои охир бахши қобили таваҷҷуҳе аз тамаркузи нерӯҳои ниёбатӣ мутаваҷҷеҳи ҷабҳаи Лубнон аст.

Аз сӯйи дигар, аз кор уфтодани амалиёти мавсум ба “меҳвари муқовимат” боис шуд, то ҳамоҳангии ин гурӯҳҳо барои ҷилавгирӣ аз пешравии нерӯҳои мухолифи Сурия бо душвории бештаре рӯ ба рӯ шавад. Артиши Исроил ҳафтаҳои охир марзи Лубнон ва Сурияро бо ҳадафи қатъи иртиботи миёни “Ҳизбуллоҳ” ва гурӯҳҳои вобаста ба Ҷумҳурии Исломӣ бомбаборон кард.

Албатта, дар тӯли чанд моҳи охир таҳаррукоте аз сӯйи гурӯҳҳои мухолифи Башор Асад барои анҷоми амалиёт ва пешравӣ мушоҳида шуда буд, аммо ҳаракати аслӣ пас аз барқарории оташбас миёни “Ҳизбуллоҳ” ва Исроил сурат гирифт.

Равиши Русия чист?

Туркия дар соли 2019 бо номи амалиёти "Чашмаи сулҳ" ба Ҳалаб ҳамла кард. Ҳадафаш дур кардани гурӯҳҳои курд ва эҷоди як минтақаи ҳоил ё буферӣ дар наздикии марзии Сурия бо Туркия буд, то ба гуфтаи Анкара аз ин тариқ битавонад суриҳоро дар онҷо паноҳ диҳад.

Он ҳамла, ки бо танқидҳои густурдаи байнулмилалӣ ҳамроҳ буд, сабаб шуд, дар ниҳоят бо миёнравии Русия созиши хатми ҷанг ҳосил шавад. Ва минтақаи ҳоил дар марзи Сурия ва Туркия эҷод шуда, нерӯҳои Русия дар канори Ҳалаб ҷой гирифтанд.

Ҳамлаи охири ситезаҷӯён ба минтақае сурат гирифт, ки нерӯҳои русӣ ҳам дар онҷо ҳузур доранд, аммо Маскав дар тӯли моҳҳои охир дар қиболи ин таҳаррукот иқдоми хосе анҷом надодааст. Сиёсате, ки метавонад аз даргириҳои муҳимтари Маскав дар Украина ва ё шояд созиши паси пардаи Владимир Путин бо Раҷаб Таййиб Эрдуғон ҳикоят дошта бошад.

Манфиатҳои Туркия

Туркия аз ибтидои ҷанги дохилӣ дар Сурия талош кардааси, ки бо ҳузури густурдатари худ ва нерӯҳои вобаста ба ин кишвар, зимни афзоиши нуфузи минтақаияш, суст кардани гурӯҳҳои курдро чи дар хоки Сурия ва чи дар хоки худаш пеш барад.

Ҳукумати Эрдуғон дар солҳои ҷанги дохилии Сурия ҳамчунин ошкоро хоҳони канор рафтани Башор Асад аз қудрат буд ва аз гурӯҳҳои гуногуни ситезаҷӯ дар ин кишвар ҳимоят мекард.

Вазъияти Эрон

Яке аз марказҳое, ки нерӯҳои низомии Эрон дар Сурия ҳузури фаъол доранд, шаҳри Ҳалаб аст. Дувумин шаҳри бузурги Сурия, ки барои Ҷумҳурии Исломӣ арзиши роҳбурдӣ дорад, то ба воситаи он битавонад масири интиқоли аслиҳаро ба “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон такмил кунад.

Бо ин ҳол, дар ҳафтаҳои охир тамаркузи гурӯҳҳои ниёбатии вобаста ба Эрон беш аз ҳама мутаваҷҷеҳи даргирҳои “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон бо Исроил буд. Дар натиҷа, онҳо фурсати чандоне барои муқобила бо таҳдиди гурӯҳҳои шӯришӣ дар Сурия пайдо накарданд.

Бо зарбаҳое, ки гурӯҳҳои ниманизомии вобаста ба Ҷумҳурии Исломӣ дар тӯли беш аз як соли охир дидаанд, метавон интизор дошт, ки авзоъ барои ҳукумати Эрон дар Сурия низ бадтар шавад.