Uoči 29. godišnjice operacije "Oluja", nevladin Fond za humanitarno pravo (FHP) pozvao je 2. avgusta vlasti i institucije Srbije da žrtvama omoguće ostvarivanje statusa civilnih žrtava rata i da prestanu s političkom zloupotrebom sećanja na stradale.
Saopštenje Fonda dolazi dan pre 3. avgusta, za kada su vlasti u Srbiji zakazale održavanje komemorativnog skupa u Loznici, povodom obeležavanja akcije "Oluja", tokom koje su hrvatske snage počinile zločine nad civilnim stanovništvom srpske nacionalnosti.
"Nijedna žrtva 'Oluje' u Srbiji i dalje ne može da ostvari svoja prava jer postojeće zakonsko rešenje, osim što ne zadovoljava potrebe žrtava, diskriminiše žrtve koje su nastradale van teritorije Srbije. To civilne invalide i porodice žrtava lišava finansijske, zdravstvene i psihosocijalne podrške institucija", stoji u saopštenju FHP.
Kako navode, postojeće zakonsko rešenje iz kruga mogućih korisnika isključuje i nekoliko hiljada izbeglica iz Hrvatske koje su pripadnici MUP-a Srbije prisilno mobilisali 1995. godine.
"Samo 20% njih ostvarilo je pravo na naknadu štete, dok su mnogi ostali bez te mogućnosti zbog administrativnih prepreka i zastare. Stoga tražimo izmenu postojećeg zakonskog okvira i unapređenje položaja civilnih žrtava rata".
Nevladin Fond za humanitarno pravo, osvrnuo se i na odluku vlasti u Srbiji da se državna komemoracija operacije "Oluja" ove godine održi 3. avgusta u Loznici, što kaku su naveli, predstavlja grubu političku zloupotrebu stradanja Srba iz Hrvatske i njihove patnje.
"Umesto uspostavljanja dostojanstvenog dana sećanja na žrtve, vlast godinama unazad državnom komemoracijom s neumesnim dramskim rekonstrukcijama ratnih događaja vulgarizuje sećanje na stradale. Oglušujući se o potrebu za mestom sećanja, vlast lokacije komemoracija uslovljava svojim političkim interesom. Tako je ovogodišnja komemoracija iskorišćena u svrhu obračuna s građanima Loznice koji protestuju protiv uredbe Vlade o rudarenju litijuma", naveli su iz FHP u saopštenju.
Godišnjicu obeležavanja operacije "Oluja" su prethodne godine zajedno organizovale Vlasti Srbije i bosanskohercegovačkog entiteta Republika Srpska (RS), kao i Srpska pravoslavna crkva, a održana je u Prijedoru, gradu u RS-u u kome su tokom rata 90-ih srpske snage počinile brojne zločine nad Bošnjacima i Hrvatima.
U Hrvatskoj se "Oluja" obeležava proslavom, u Srbiji parastosom, uz neretke tenzije u relacijama između dve države.
FHP naglašava da je tokom i nakon operacije "Oluja", koju su sprovele hrvatske oružane snage, oko 200.000 Srba raseljeno, uz masovno uništavanje i pljačku njihove imovine, uz naknadno onemogućavanje povratka.
Kako su naveli, presudom Međunarodnog suda pravde utvrđeno je da su političke i vojne vlasti Hrvatske bile svesne da će ta operacija izazvati masovni egzodus srpskog stanovništva, te da su na očekivanom egzodusu zasnivale vojnu strategiju, smatrajući ga poželjnim.
Prema podacima Hrvatskog helsinškog odbora za ljudska prava iz 2001. godine, 677 civila je ubijeno tokom operacije "Oluja" i neposredno nakon nje.
FHP podseća i na evidenciju centra "Veritas" u kojoj se nalaze imena 1.893 građana srpske nacionalnosti koji su poginuli ili nestali tokom operacije „Oluja“. Među njima je bilo 1.236 civila.
Presudom Žalbenog veća Haškog suda iz 2012, hrvatski generali Ante Gotovina, Mladen Markač i Ivan Čermak u Hagu su oslobođeni optužbe za zajednički zločinački poduhvat sa ciljem etničkog čišćenja Srba sa tog dela hrvatske teritorije.
