د راډیو افغانستان له لومړیو سندرغاړو یوې مېرمن پروین شا او خوا پنځه سوه سندرې ویلي وې. دې د کابل په مستورات ښوونځي کې لومړۍ زدهکړې کړې وې او وروسته یې د نرسینګ او قابلهګي په برخه کې درس ویلی و. د پروین مور د ستنې کار کاوه او کورنۍ يې ساتله.
"که محدودیتونو ته تسلیمې شو، باید په کور کېنو"؛ هغه مېرمن چې له زدهکړو وروسته یې د نقاشۍ زدهکړې ته مخه کړې. یو شمېر هغه نجونې چې په مخکې د هرات پوهنتون د ښکلو هنرونو د پوهنځي محصلانې وې، اوس یې پهدې ولایت کې د هنرونو یوه کارخونه جوړه کړې ده.
د ۴۰ کلنۍ څخه د پورته مېرمنو په بدن کې کوم بدلونونه راځي او دغه راز په ياده موده کې کوم څه بايد ترسره شي؟ پهدې اړه نور په لاندې ويډيو کې:
د هالیووډ پېژندل شوې ستورې او د اسکار جایزې ګټونکې مریل ستریپ د دوشنبې په ورځ په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په انګړ کې د یوې غونډې په ترڅ کې وویل: "په کابل کې نن د یوې ښځې په نسبت یوه پیشو ډېره آزادي لري."
نړیوال پر افغانو ښځو او نجونو د طالبانو بندیزونو ته څه بدیل لري؟ ولې یو شمېر د بشري حقونو فعالانې چې افغانې نه دي، په نړیواله کچه د افغانو ښځو او نجونو غږ پورته کوي؟ فریدې سیال په دې مرکه کې د ازادې اروپا/ازادي راډیو د ډایرکټرانو د بورډ مشرې لیزا کورتس سره په همدې موضوعاتو خبرې کړي دي.
خدادادي د چهارشنبې په ورځ په پاریس کې د یوشمېر افغانانو لهخوا د هغې د درناوي په موخه په جوړ شوي پروګرام کې ازادي راډيو ته وویل، هغې افغان مېرمنو ته د پارالمپیک مډال ډالۍ کړ او هیلهمنه ده، چې نورو افغان مېرمنو ته هم الهام او هیلې ورکړي.
د افغانستان د بشري حقونو لپاره د ملګروملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی ریچارډ بېنيټ چې طالبانو يې افغانستان ته پر ورتګ بنديز لګولی وايي، د طالبانو ياده پرېکړه به يې د افغانستان د بشري وضعيت په اړه د ده پر راپورونو اغېز ونهکړي.
معترضو ښځو د چهارشنبې په ورځ د ښځو پر وړاندې د طالبانو د زیاتېدونکو محدودويتونو پر خلاف لاریون کړی دی. دا له یوې اوږدې مودې وروسته لومړی ځل دی چې معترضې ښځې په کابل کې داسې لاریون کوي. د طالبانو حکومت په تېر وخت کې په تاوتریخوالي سره د ښځو لاریون ځپلی او معترضې مېرمنې یې زنداني کړي دي.
افغان بريک ډانسرې منيژې تلاش وروسته له هغه د پاریس له المپیک سیالیو حذف شوه، چې د سیالۍ پر مهال يې پر خپلو کاليو ليکلي وو: «افغان مېرمنې خوشې کړئ.» د المپیک د نړیوالې کمېټې د اصولو لهمخې دغه شعار سياسي ګڼل شوی او لههمدې امله منيژه له سیالیو و ایستل شوه.
پر افغانستان د طالبانو له واکمنېدو راهیسې افغانې نجونې هڅه کوي چې خپل پلرنی ټاټوبی پرېږدي او په نورو هېوادونو کې زدهکړې وکړي. ثریا خان یوه له هغو میلیونو نجونو څخه ده چې غواړي د زدهکړو د دوام لپاره له هېواده ووځي. خو ایا ثریا دا چانس لري؟ او له هېواده بهر افغان ځوانان زدهکړې کولی شي؟
که څه هم په افغانستان کې په میلیونو نجونې له زده کړو پاتې دي، خو له هیواده بهر یو شمیر څه نا څه توانیدلي چې زده کړې وکړي. د اتریش په پلازمېنه ویانا کې وږمه رحمان څه موده مخکې له طب پوهنځي فارغه شوه. هغه اوس په یوه روغتون کې کار کوي.
محمد جواد د افغانستان په ملي اردو کې د خدمت پر مهال د طالبانو پر وړاندې په جګړه کې ژوندی پاتې شو، خو کله چې دغه وسلهواله ډله په ۲۰۲۱م کال کې واک ته ورسېده، هغه وتښتول شو او تر شکنجې لاندې ووژل شو. د بشري حقونو ډلو د سلګونو نورو پوځیانو د هدفي وژنو، ورکېدلو او غیرقانوني نیولو اسناد ثبت کړي دي.
نور راوښيه
