د نړۍ له بېلابېلو هېوادونو د افغان کډوالو د نیول کېدو او ایستلو کېدو سره همهاله، عامه خدمتونو په ځانګړي ډول روغتیایي خدمتونو ته نه لاسرى، بله لویه ستونزه ده چې دوی ورسره مخامخ دي.
یو شمېر افغان کډوال چې په ترکیه کې اوسي، شکایت لري او وايي، سره له دې چې په سختو او بېلابېلو ناروغیو اخته دي، روغتیایي مرکزونه یې درملنه نه کوي.
یو افغان پناه غوښتونکی محیالدین چې په استانبول کې مېشت دى، ازادۍ راډيو ته یې وویل:
"زما پښه په فوټبال کې بېځایه شوې وه، کله چې کلینیک ته لاړو، ډېر درد مې درلود نه زغمل کېده، بيا يې هم موږ په تمه کړو. خو په پاى کې یې راته وویل چې موږ صلاحیت نه لرو، ځکه چې تازه ویل شوي چې هغو بهرنیانو ته چې طبي اسناد نه لري، خدمتونه نه وړاندې کېږي. بیا بل کلینیک ته لاړو، هغوی هم وویل چې باید له مخکې وخت واخلو، چې دا هم په اسنادو او ادرس نه درلودو پورې مشروط و. بیا مجبور شوو چې شکستهبند ته ولاړ شو، هغه ته مو زنګ وواهه، راغی او زما پښه یې وتړله."
اکرم حسيني، چې په ازمیر کې اوسي، هم له ورته ستونزې شکایت لري:
هغه راډیو ازادۍ ته وویل:
"هغه کسان چې د دوی د پناه غوښتنه رد شي، حکومت د دوی روغتيايي بیمه بندوي. له همدې امله، نشي کولی ډاکټر ته ولاړ شي. د یوه ملګري مې غوښتنه رد شوې وه، ان درملتون ته تللی و، شربت یې غوښتى وو، هغوی ور نه کړ، پداسې حال کې چې مخکې د ویټامینونو او شربت لپاره کارت ته اړتیا نه وه."
دا اندېښنې په داسې حال کې دي چې د بخښنې نړیوال سازمان تازه د ترکیې له چارواکو غوښتي چې په سمدیستي ډول روغتيايى خدمتونو ته د پناغوښتونکو لاسرسى تضمين کړي.
د بخښنې نړیوال سازمان ویلي، چې یو ۲۹ کلن افغان پناه غوښتونکی تبریز سیفي چې په ترکیه کې شکر ناروغي او د لیدو ستونزې لري، د پناه غوښتنې د قضيې د ردېدو له امله یې له روغتیایي خدمتونو بې برخې شوی دی.
دغه سازمان زياته کړې چې د ترکیې دا کار نړیوالو قوانینو ته د دغه هیواد له ژمنتیا له دې ډلې روغتيايي خدماتتونو ته د له لاسرسي له حق ښکاره سرغړونه ده.
د بخښنې نړیوال سازمان د ترکیې د کډوالۍ ادارې رئیس ته په یوه لیک کې لیکلي چې باید ژر تر ژره لازم اقدامات وشي، تر څو د ناروغو او زیانمنو پناه غوښتونکو وضعیت لا پسې خراب نه شي.
دې سازمان له نړیوالې ټولنې هم غوښتنه کړې چې پر ترکیې فشار راولي، تر څو د پناه غوښتونکو بشري حقونه وساتي او ملاتړ یې وکړي.
افغان کډوال یوازې په ترکیه کې دې ستونزو سره مخ نه دي.
تر دې وړاندې د ایران د کورنیو چارو وزارت هم اعلان کړی و چې په ایران کې بې اسناده افغان کډوال به له روغتیایي، ښوونیزو، او نورو عامه خدمتونو بې برخې شي.
د دې وزارت د اعلان له مخې، دا پرېکړه به د ۱۴۰۴ لمریز کال د وري (حمل) له لومړۍ نېټې عملي شي.
د ځینو ترکي رسنیو د راپورونو له مخې، اوس مهال شاوخوا ۳۲۰ زره افغان پناه غوښتونکي په ترکیه کې مېشت دي،
چې د ویزې، د پناه غوښتنې د ځانګړو کارتونو او د اقامت په ترلاسه کولو کې له جدي ستونزو سره مخ دي.
پر افغانستان د طالبانو له بیا واکمنېدو ورسته ډیری افغانان بېکارۍ، ناامنۍ، او د نجونو پر زده کړو د طالبانو حکومت د محدودیتونو له امله اړ شول چې ترکیې، ایران او پاکستان ته کډوال شي.
خو اوس دې هېوادونو کې هم له شړلو ګواښونو او ناوړه چلند سره مخ دي.
