امروز ۱۲ جون، روز جهانی مبارزه با کار کودکان است. صد ها هزار کودک و نوجوان در افغانستان به دلیل مشکلات اقتصادی خانواده ها مجبور اند تن به کار های شاقه بدهند.
همه ساله سازمان بین‌المللی کار (ILO) با اعضا و شرکای خود در سراسر جهان از روز جهانی مبارزه با کار کودکان به منظور آگاهیدهی در بارۀ وضعیت کودکان کارگر و تلاش برای حذف این مشکل جهانی، تجلیل می‌کند.
این سازمان به مناسبت این روز در صفحۀ ایکس ( تویتر سابق) خود نوشته است، کودکان باید بیآموزند، بازی کنند، تجربه کنند و خلق کنند و از همین رو باید به کار کودکان پایان داده شود.
این درحالیست که در افغانستان صدها هزار کودک دختر به دلیل محدودیت‌های حکومت طالبان از آموزش بالاتر از صنف ششم منع شده اند و هزاران کودک دیگر به دلیل فقر شدید و مشکلات اقتصادی خانواده‌هایشان، از حق آموزش محروم شده و به کارهای سخت و طاقت‌فرسا رو آورده‌اند.
کودکان کارگر چی حکایاتی از فعالیت های روزانه و کار های شاقه دارند؟
قادر یازده ساله، در ایستگاه موترهای شهری در منطقهٔ سرای شمالی کابل کار می‌کند. او به رادیو آزادی می‌گوید:
"شش بجه از خواب بیدار می‌شوم و تا دوازده کار میکنم، بعد مکتب می‌روم و پس از مکتب تا ساعت نه شب کار میکنم، پیش از مکتب صد افغانی کار میکنم."
یک کودک دیگر به نام احمد یاسر که ۱۱ سال دارد، می‌گوید که در بازار تخار پلاستیک می‌فروشد. او گفت که مجبور است از صبح تا شب در بازار کار کند تا به خانواده‌اش کمک کند:
"من مکتب نمی‌روم، پدرم فوت کرده است. من نان‌آور خانواده هستم، مادرم در دولت قبلی وظیفه داشت و اکنون بیکار است، برادرم مریض است. من می‌خواهم برایمان کمک کند که برادرم تداوی شود و من هم مکتب بروم."
این تنها احمد نیست، بلکه هزاران کودک دیگر نیز در شرایط مشابه زندگی می‌کنند.
آنها در کارگاه‌ها، جاده‌ها و حتا کارخانه ها کار می‌کنند و از حقوق اولیۀ خود، از جمله حق تحصیل و بازی محروم اند.
یک کودک در کابل: من هر روز از شش صبح تا ساعت نه شب کار میکنم
صفا، یک باشندۀ شهر کابل که شوهرش را از دست داده است به رادیو آزادی می‌گوید، ناچار است پسر دوازده ساله‌اش را برای کار به بیرون بفرستد:
"پسرم مریض هم است، گرده‌درد است. او برای موترها مسافر پیدا می‌کند، طالبان اطفال را که به بیرون کار کنند، نمی‌گذارند، برای یک موتر مسافر پیدا کند، ۱۰ افغانی می‌گیرد، روزانه ۵ تا ۶ موتر میشود."
مینا، یکی از بیجا شدگان داخلی در کابل می‌گوید که هرچند پسرهایش دوست دارند به مکتب بروند، اما او ناچار است که آنان را به کار بفرستد:
"به مکتب علاقه دارند اما پولش نیست، نه پوشاک دارند، نه خوراک دارند، اما علاقه زیاد دارند که درس بخوانند."
حدود دو هفته پیش دفتر هماهنگی امور بشردوستانۀ ملل متحد در گزارشی در بارۀ افزایش ناامنی غذایی در بین خانواده‌های که زنان سرپرستی آن را به عهده دارند، گفته بود که وضعیت موجود سبب ازدواج زودهنگام دختران و کار کودکان این خانواده‌ها میشود.
در همین حال برخی فعالان حقوق کودکان میگویند، وضعیت کودکان در این کشور به شدت وخیم است.
آنها بر این باور اند که با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی کنونی، بسیاری از کودکان مجبور هستند بجای حضور در مکتب، به کارهای شاقه که فرصت آموزش و کودکی را از آنها می‌گیرد، مشغول شوند.
راهکار پیشنهادی برای بیرون رفت از این وضعیت چیست؟
نجیب‌الله زدران ببرک‌زی، فعال حقوق کودکان و مسئول قبلی بخش حمایت از حقوق کودکان کمیسیون مستقل حقوق بشر نظام جمهوری مخلوع افغانستان به رادیو آزادی می‌گوید:
"در این زمینه باید تدابیر اتخاذ شود. ایجاد فضای کار، وقتی والدین کار داشته باشند، آنها حاضر نخواهند بود که اطفال‌شان را به کار بفرستند و در کنار آن باید آگاهیدهی شود که کار کودکان عواقب روحی و فزیکی دارد، ممکن اطفال مورد سو استفاده قرار بگیرند."
او از جامعۀ جهانی و نهادهای بین‌المللی می‌خواهد که حمایت‌های بیشتری را برای بهبود وضعیت این کودکان ارائه دهند و راهکارهای عملی برای بازگشت آنها به تحصیل فراهم کنند.
در بارۀ کار کودکان و رسیدگی به آنها از ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان پرسیدیم، اما تا زمان نشر گزارش پاسخی دریافت نکردیم.
این درحالیست که همه ساله از ۱۲ جون به عنوان روز جهانی مبارزه با کار کودکان برای برجسته کردن وضعیت اسفناک کودکان کارگر و ترویج تلاش‌ها برای حذف کار کودکان بزرگداشت میشود.
این روز برای اولین بار توسط سازمان بین‌المللی کار (ILO) در سال ۲۰۰۲ نامگذاری شد.
امسال از روز جهانی مبارزه با کار کودکان هم زیر شعار "بیایید به تعهدات خود عمل کنیم و به کار کودکان پایان دهیم" تجلیل صورت می‌گیرد.
