یک سالگی بازگشت طالبان به قدرت؛ از کدام منابع و چقدر عواید بدست می‌آورند؟

طالبان به‌عنوان یک حکومت مسئول در مورد این‌که عواید روزانۀ رژیم‌شان چقدر است و از روزی‌که به قدرت رسیدند این عواید چقدر جمع‌آوری شده، سکوت کرده‌است.

آنان ادعا می‌کنند که مالیات، معادن و عشر و زکات شیوه‌های مشخص جمع‌آوری عواید طالبان اند، اما گزارش‌هایی که پیش از این نشر شده، نشان می‌دهد که قاچاق مواد مخدر یکی از منابع عمدۀ کار و بار طالبان است که جریان دارد.

• عشر و زکات

در کنار دیگر برنامۀ درآمدزا، طالبان به‌خاطر جمع کردن پول یک برنامه دینی را هم در اولویت کاری خود قرار دادند که جمع‌آوری عشر و زکات است.

طالبان عشر و زکات را رسمی کردند و می‌گویند، یک رهنمود برای آن ساخته اند که برای تأیید شدن به ملا هبت‌الله، رهبر خود فرستاده اند.

مسئولیت جمع‌آوری عشر و زکات به وزارت زراعت، آبیاری و مالداری طالبان داده شده‌است.

مصباح‌الله مستعین سخنگوی این وزارت به رادیو آزادی گفت: "طرزالعمل گذشته عشر و زکات بود، طرزالعمل جدید برای تأیید به امیرالمومنین صاحب فرستاده شده، او به علما داده که در این مورد تحقیق شود."

هرچند رهبر حکومت طالبان هنوز هم طرزالعمل عشر و زکات را نهایی نکرده، اما در حال حاضر عشر و زکات در بخش‌های مختلف افغانستان جمع‌آوری می‌شود.

از این میان باشند‌گان ولایت غور می‌گویند، افزون بر مشکلات اقتصادی، رویدادهای طبیعی، خشک‌سالی و دیگر مشکلات طالبان از آنان عشر می‌گیرند.

جلال‌الدین، یک دهقان محلی به رادیو آزادی گفت، گرفتن عشر از سوی طالبان برای آنان کمر شکن است: "اگر به طالبان عشر و زکات ندهیم ما را تهدید می‌کنند می‌گویند می‌زنیم، لت‌وکوب می‌کنیم، می‌کشیم. اگر به طالب عشر و زکات ندهیم احتمال این هم است که زمین‌های ما را از ما بگیرند."

یک باشندۀ ولایت هلمند که نمی‌خواهد نظر به آن‌چه تهدیدات طالبان در برابر خود می‌داند نامش در گزارش گرفته شود یا صدایش نشر شود به رادیو آزادی می‌گوید، در یک مورد ناگزیر شد از فرآورده‌های باغ‌اش به طالبان عشر دهد.

او می‌افزاید: "امسال طالبان به نام عشر از ما این‌گونه پول جمع می‌کنند که از صد هزار کلدار یک هزار می‌خواهند، من باغ خود را به ۷ لک فروختم و ۷ هزار به آنان دادم."

طالبان زمانی هم که در افغانستان حاکم نبودند، در مناطق مختلف از مردم عشر و زکات جمع می‌کردند.

گزارش‌های هم به نشر رسیده که طالبان در مناطق خود از کسانی‌که کشت کوکنار کرده بودند هم عشر گرفته اند.

با این وجود وزارت زراعت، آبیاری و مالداری طالبان ارقام دقیقی از این که در یک سال گذشته چقدر عشر و زکات جمع‌آوری کرده‌اند، ندارد.

• مالیات

وزارت مالیۀ حکومت طالبان به‌عنوان یک ادارۀ مسئول، تنها ادارۀ حساب دهندۀ تحویل هر نوع عواید و بودجه دولت است، اما مسئولان این وزارت پس از ۱۵ آگست ۲۰۲۱ آن‌گونه که نیاز است، در مورد جمع‌آوری عواید حساب‌دهی نمی‌کنند.

رادیو آزادی از احمد ولی حقمل سخنگوی این وزارت در مورد عواید جمع‌آوری شده در یک سال گذشته پرسید، اما وی از پاسخ دادن به این پرسش معذرت خواست. پاسخی‌که نگرانی‌ها و پرسش‌ها را افزایش داده‌است.

در همین حال توماس نیکلاسن، نمایندۀ ویژۀ اتحادیۀ اروپا برای افغانستان در نشست تاشکند از طالبان خواست که شفافیت در بودجه را آشکار کنند و شفافیت قانونی را تضمین کنند.

طالبان تمام بودجۀ سال ۱۴۰۱ را ۲۳۱ میلیارد افغانی اعلان کردند که از این میان ۲۷،۹ میلیارد افغانی توسعه‌ای و باقی مانده بودجۀ عادی گفته شده‌است.

مقام‌های طالبان همچنان این را هم گفتند که تمام این بودجه از طریق عواید داخلی بدست می‌آید، عوایدی‌که طالبان در مورد آن پاسخ واضحی ندارند.

• معادن

طالبان بعد از به قدرت رسیدن بیشتر از هر چیزی به‌خاطر جمع‌آوری عواید خود بر معادن افغانستان تکیه کردند.

در حالی‌که نظام جمهوری گذشته در ۲۰ سال اخیر ۱۲۶ معدن کوچک و بزرگ را به قرارداد داده بود، اما به اساس معلومات وزارت معادن و پطرولیم حکومت طالبان، در حدود یک سال گذشته ۶۰ معدن دیگر هم به آن اضافه شده‌است. یعنی طالبان در حال حاضر عواید ۱۸۶ معدن را در افغانستان جمع‌آوری می‌کنند و به‌گفتۀ مسئولان این وزارت، در چند ماه آینده قرارداد استخراج چند معدن بزرگ را هم امضا خواهند کرد.

عصمت‌الله برهان سخنگوی وزارت معادن و پترولیم حکومت طالبان به رادیو آزادی گفت که آنان پس از به قدرت رسیدن به گونۀ جداگانه ۱۰ میلیون دالر و ۱۴ میلیارد افغانی جمع‌آوری کرده‌اند.

آقای برهان می‌گوید: "ما یک عواید به افغانی داریم که از همه منرال‌ها است و دیگر از گازات و مایعات عواید داریم که آن به دالر است، به خاطری‌که ما گاز را به دالر می‌فروشیم."

به‌گفتۀ سخنگوی وزارت معادن و پترولیم حکومت طالبان، آنان گاز مایع و تیل را به دالر می‌فروشند.

ظاهراً طالبان از فروش زغال سنگ به پاکستان نیز عاید زیادی بدست می‌آورند، اما سنگ‌های قیمتی هم شامل منابع کلان درآمد طالبان از آدرس معدن‌ها است.

در مورد قرارداد معادن هم پرسش‌های زیادی مطرح است.

حکومت طالبان روند استخراج و قراردادها را مطابق قوانینی‌که در دورۀ جمهوریت ساخته شده پیش می‌برند، اما برخلاف این قانون، جزئیات هیچ قراردادی را با رسانه‌ها و مردم شریک نمی‌کنند.

افزون بر این، از استخراج خودسرانۀ معادن در برخی مناطق افغانستان هم گزارش‌های داده می‌شود.

• مواد مخدر

هرچند ظاهراً اکنون طالبان در تمام افغانستان کشت کوکنار را منع کردند، اما پیش از این کشت و قاچاق مواد مخدر از منابع بزرگ عایدات آنان بود.

ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل یا «یو ان او دی سی» در اواخر سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که پول بدست آمده از کشت گیاهان نشه‌آور، تولید و قاچاق مواد مخدر در افغانستان به ۲ میلیارد دالر رسیده است.

همزمان با آن بازرس ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) نیز در گزارشی نوشته بود، در بیش از ۴۷ درصد خاک افغانستان که در آن زمان هم طالبان حاکم بودند، کوکنار کشت شده‌است.

در اوایل ماه جوزای سال ۱۴۰۰ در گزارش سازمان ملل متحد که رادیو آزادی نیز آن را به نشر رسانیده بود، آمده است، پس از معادن، مواد مخدر دومین و بزرگترین منبع مالی طالبان است و در این کار ملا محمد یعقوب، پسر ملا محمد عمر که اکنون وزیر دفاع طالبان است دست دارد.

پیش از این در گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد آمده بود که طالبان در ولایت‌های غربی و جنوب‌شرقی برای قاچاق مواد مخدر شبکۀ ویژه ساخته بودند که این شبکه مشترکاً با قاچاقبران بین‌المللی کار می‌کند.

اماطالبان این ادعاها را رد می‌کنند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان به رادیو آزادی گفت، نه‌تنها که آنان جلو قاچاق مواد مخدر را گرفتند، بلکه کشت کوکنار را هم منع کرده‌اند.

اما در گزارش محرمانۀ ناتو در مورد استقلالیت مالی و نظامی طالبان که در اواخر ماه سنبله ۱۳۹۹ به دست رادیو آزادی رسیده بود، آمده بود که عواید سالانۀ طالبان در سال ۱۳۹۸ نزدیک به ۱،۶ میلیارد دالر رسیده بود.

بیشتر در این باره:

گزارش ناتو: طالبان به استقلالیت مالی و نظامی دست یافته و یا نزدیک به دست یافتن اند

در این گزارش آمده بود که طالبان ۴۶۴ میلیون دالر از استخراج معادن، از کشت و قاچاق مواد مخدر ۴۱۶ میلیون دالر، ۲۴۰ میلیون دالر از طریق حمایت‌های شماری از کشورهای بیرونی و مردمی، ۲۴۰ میلیون از بابت صادرات نمک، زغال سنگ و سنگ‌های قیمتی، ۱۶۰ میلیون دالر از گرفتن مالیات و ۸۰ میلیون دالر از بابت معاملۀ زمین و جایدادها به دست آورده اند.

این گزارش محرمانۀ ناتو در مورد استقلال مالی و نظامی طالبان نشان می‌دهد که منابع مالی طالبان زیر رهبری ملا یعقوب، پسر ملا عمر رهبر پیشین این گروه اداره می‌شود، شخصیتی که می‌خواهد این گروه به یک نهاد سیاسی و نظامی مستقل تبدیل شود.

اما با این همه با قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، گزارش جدید بازرس ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) نشان می‌دهد که اقتصاد این کشور بیشتر سقوط کرده و حدود یک میلیون نفر بی‌کار شده‌اند.

همین‌گونه ادارۀ توسعۀ سازمان ملل در اول ماه آگست در گزارش خود نوشته، وضعیت اقتصادی افغانستان پس از حاکمیت طالبان به گونۀ بی‌پیشینه خراب شده‌است.

در این گزارش آمده که در حدود یک سال گذشته، اقتصاد افغانستان ۲۰ درصد کاهش یافته و بی‌کاری ۹۷ درصد افزایش یافته است.