Күлкү кербени

Бүткүл дүйнө жүзү 1-апрелде күлкү менен шаттыкка бөлөнөт. Бул күндү кээ бир элдер “күлкү күнү” деп аташса, “башкалары “аңкоо күнү” дешет. Айтор, жакындарын, досторун, кесиптештерин дал ушул күнү жалган маалымат менен азил кылган учурлар арбын.

Европада орто кылымдардын соңунда эле 1-апрелди күлкү, азил күнү катары майрамдоо салты катталган.

Орусияда бул күндү бери дегенде 18-кылымдын башынан бери белгилешет.

Орустун даңазалуу акыны Александр Сергеевич Пушкин (1799-1837) 1825-жылы октябрь-ноябрь айларында орусиялык барон, акын Антон Антонович Дельвиг (1798-1731) мырзага мындайча азил ыр саптар камтылган кат жолдогон экен:

Кабак-кашы бүркөлүү,
Айтты падыша: “Кечээгүн
Эстелигин Пётрдун
Бороон салды кулатып”.
Анда берки чочуптур:
“Билбептирмин! Чынбы, катыгүн?..
Падыша салды каткырык:
“Тууганым, 1-апрель – ушу күн!”

Т.Ч.

* * * * * * *


- Быйылкы сүмөлөк кандай болуптур?
- Базар экономикасына ылайык экен.
- ???
- Казанга таштан башкасы бүт үнөмдө-лү-үп салыныптыр.

* * * * * * *

- Ашым аба, сизди “үйгө келип, сүмөлөктөн ооз тийсин” деп ата-апам чакырып атышат, - деп тестийер бала коңшу короого башпагып кыйкырды.
- Ой, айланайын, ыракмат. Барайын. Эмне кеп-сөз бар?
- Анчейин сөз деле жок. Оболу апам “сүмөлөктү ачып бата берсин, Ашым абаңар” деген. Анан атам “кой, ал министрликтен түшүп калыптыр. Депутат кошунабыз Жаңыбайга эле бата бердиртели”, - деп койду. Бирок сизди аяв-в-вай сыйлайбыз. Ошондуктан сизди тез чакырып кел деп мени чуркатышкан... – деди тигил мурдун “шыр” тартып.

* * * * * * *

- Мага көжө алып келсеңиз, - чет өлкөлүктөр көп келчү ресторанга нооруз күнү башпаккан айылдык киши тейлегичтен сураптыр.
- Ай донт андестанд көөгиз (“Мен кыргызча түшүнбөйм).
- Нооруз күнү кантип көжө болбосун, алып кел.
- Ай донт андестанд көөгиз, сэр.
- А-а, баса, алдын-ала төлөө керекпи? Мына бул акчага алсаң. Артканы өзүңдө калсын, - деп кардар беркиге 100 доллар сунат экен.
- Сизге мен босс үчүн каткан сүмөлөктөн да алып келем, агай! – дептир кудуңдаган тейлегич.

* * * * * * *

Нооруз маалында Батышта болуп калган бир ала-тоолук киши жубайына Бишкекке чалат экен:
- Жаным, баягы арзандаткан товарларды саткан аялдын аты ким эле? Сейилкан беле? Ошону таба албай жатпаймынбы!
- Ай, эч кандай Сейилкан эмес! Сейл дегенге бар, сейл деп жазылып турган дүкөндөр болот. Ошолорду кыдыр!
- А-а, эжекебиз SALE (“арзандатуу”) дегенди айтып жаткан турбайбы! – деп беркини коштоп жүргөн котормочу каткырган экен.

* * * * * * *

Чоң энесиникине келип, ноорузда көжөнү биринчи жолу ичкен шаардык эрке бала өңгүрөп ыйлап жибериптир:
- А-а, ичпе-йм!
- Эмне болуп кетти, садагаң болоюн?
- Устуканы жок шорпо турбайбы, бул!

* * * * * * *

- Келиним, мына бул эки жиликти узун сары келгенде салабыз, ага чейин ундун арасында илинип сакталып турат, - деп кайненеси жаңы келинге айтат.
Нооруз күнү кайнене келинин чакырып:
- Баягы эки жилик этти алып кел, аны да кичирээк казанга салалык.
- Апе-ей, апа, ал этти коңшу айылдан бою узун, өңү сары таяке келгенде бышырбадык беле!
- И-и, ботом, эч ким укпасын! “Узун сары” – бул жаз мезгилиндеги каатчылык учур.

* * * * * * *

- Жаным, ноорузда конокко бара албай калат окшойм.
- Эмнеге?
- Кийимдин баары былтыр эле кийилген. Досторума жаңы көйнөк менен барсам жакшы болмок.
- Ардагым, ошол килейген шкафта тирелген көйнөктөрүңдү жаңырткыча, досторуңду эле жаңыртсак кантет?


* * * * * * *
Т.Ч.