Кылмыш

Ошто зордуктоого кабылган кыздын жакындары бул кылмышка "Казак" деген каймана аты бар кылмыштуу топтун өкүлү деген Умар Маратовдун катышы бар экенин, бирок фактыга милиция көз жумуп жатканын айтып чыгышты. Оор кылмыштарга айыпталган Маратовдун бир ай мурда 1 миллион сом күрөө менен камактан бошоп чыкканы талкуу жараткан.

Умар Маратов жана анын адвокаттары тараптан азырынча кандайдыр бир комментарий боло элек.

"Карындашымды төрт киши зордуктаган"

Коопсуздугунан кооптонуп аты-жөнүн ачык чыгарууну каалабаган Кадамжай районунун тургуну карачечекей карындашы 24-июнга караган түнү Оштогу “Шанхай Сити” мейманканасында зордукталганын билдирди. Ал 25 жаштагы кызды төрт киши кордогонун, алардын бири уюшкан кылмыштуу топтун мүчөсү Умар Маратов экенин айтып берди.

Окуядан кийин Ош облустук милициясына арыз жазганын айтып, бирок териштирүү создугуп жатат деп нааразы болду:

“Милиция башында биз тарап болуп жаткан. Кийин эмне болду, бирөөлөр аралаштыбы, токтоп калышты. Кыймыл жок. Карындашым милицияга барып көрсөтмө берди. Алар төртөө, арасында “Казак” да бар”.

Агасынын айтымында, кордолгон кыз окуядан кийин катуу жабыркап, өз өмүрүнө кол салганга да аракеттенген.

Дагы караңыз

Ошто мурдагы мэрдин тууганы сабалды

Ош шаардык ички иштер башкармалыгы зордуктоого байланыштуу арыз түшкөнүн ырастады. Бирок тергөөнүн купуялуулугу деген негизде андан башка маалымат берген жок.

"Казак" деген ким жана абактан кантип чыгып кетүүдө?

Кылмыш чөйрөсүндө "Казак" деген каймана атка конгон Умар Маратов 42 жашта. Ош милициясынын "Азаттыкка" билдирүүсүндө, ал буга чейин "16 жолу соттолгон". Ага карата козголгон кылмыш иштеринин арасында 16 жаштагы кызды зордуктоо, Оштун мурдагы мэри Айтмамат Кадырбаевдин тууганын сабоо фактылары бар.

2020-жылы аны үй камагына чыгарган чечими үчүн Ош шаардык сотунун судьясы Айнура Сулайманова жумуштан алынган.

Акыркы жолу Маратовду 2023-жылдын 28-майында Оштогу Sky-bar түнкү клубунан милиция кармаган. Ага Кылмыш-жаза кодексинин 208-беренесинин (“Опузалап талап кылуу”) негизинде кылмыш ишин козгоп, соттун чечими менен эки айга камалган.

Бирок адвокаттын өтүнүчү менен үч күн өтпөй, 31-майда Ош облустук тергөө сотунун судьясы Токтогул Жумаев бир миллион сом күрөө менен аны үй камагына чыгарган.

Судья Жумаев "Азаттыкка" берген комментарийинде мыйзамдуу чечим чыгарганын билдирген.

Оор кылмыштарга айыпталган Маратовдун эмне себептен кайра-кайра үй камагына бошотула бергени түрдүү түкшүмөл, суроолорду жараткан.

Саясат таануучу Төлөгөн Келдибаев да ушундай суроого баш катыргандардын бири:

"Бул убакка чейин аны үй камагына чыгарууда күмөндүү жагдайлар бар. Кандай адамдарды үй камагына чыгарат? Мурун кылмыш кылбаган, оор кылмыштарды жасабаган адамдарды үй камагына чыгарса болот. Ал эми "Казак" - Умар Маратов буга чейин оор кылмыштарды бир канча жолу жасаган да", - деди Төлөгөн Келдибаев.

Мурдагы чекист Артур Медетбеков өлкөдөгү криминалдык топторго каршы күрөштө коррупция бар деген ою менен бөлүштү:

"Акыркы учурда уюшкан кылмыштуу топтун ана башчылары мамлекеттик кызматкерлер менен чырмалышып калган учурлар белгилүү болуп калды. Топтун башындагылар ири бизнестер менен алек болсо, анын ичиндеги майда топтор зөөкүр болуп калышты. Бул эмнени билдирет? Алар менен күрөш катуу жүрүп жатса дагы, кармалып, бирок эки ай олтуруп чыгып кеткени - сот, милициядагы реформанын жакшы жүрбөгөнүнөн кабар берет. Аларды кармоодо юридикалык билими, тажрыйбасы мыкты адистер иштеш керек. Соттон, жактоочуларына жылчык калбай тургандай далилдерди таап соттолгонго чейин бул иштер көзөмөлдөнүш керек, - деди Медетбеков.

Дагы караңыз

«Казак» менен милициянын тиреши

Уюшкан кылмыштуу топторго каршы күрөш кандай жүрөт?

Ички иштер министрлиги быйыл жыл башында парламентте маалымат берип жатып уюшкан кылмыштуу топтордун саясатчылар, ишкерлер менен байланышы бар экенин жарыялаган.

"Ишкерлер, саясатчылар арасында дагы уюшкан кылмыштуу топтун мүчөсү катары турганын билип туруп, алар менен мамиле түзүп, чогуу ишмердикти алып барган фактылар кездешет. Азыр уюшкан топтордун байланышы боюнча иш-аракеттерди жүргүзүп жатабыз. Тергөө амалдары жүрүүдө. Негизи эле жарандык коом аларга терс мамиле кылып, алар менен байланышка барбай, идеологиясын жактабашыбыз керек. Аларга каржылык колдоо көрсөтүп жатат деген маалыматтар бар", - деди ички иштер министринин орун басары Нурбек Абдиев.

Бирок кылмыштуу топ менен байланышы бар деген саясатчы, ишкерлердин ысымын атаган эмес.

Ал тапта сот чечими менен күрөөгө бошотулган Умар Маратовго каршы кайрадан зордуктоо боюнча арыз түшкөнү жергиликтүү тургундарды кооптондурууда.

"Кыргызстанда кайсыл бир кылмышкер кылмыш кылып аны милиция кармап, тергөө жүргүзүп, сотко өткөрөт. Ал эки ай олтуруп чыгып кетет. Бизде мындай болуп калды: саясатка келгендердин айрымдары бийлик башындагылардын колдоосу менен, кээ бири акчасы менен, айрымдары криминалдык топтордун таасири, жардамы менен келип жатышат. Андан кийин уюшкан топтор кылмыш жасаса, сотторго ортого түшкөндөр болуп жатат деп ойлойм. Бул кооптуу көрүнүш", - деди Ош шаарынын тургуну, тарыхчы Жолдошбек Бөтөнөев.

Буга чейин ИИМ жана УКМК жетекчилиги уюшкан кылмыштуу топтор менен аеосуз күрөш жүрөрүн бир нече жолу жарыялаган. Күч органдары мындай топтордун мүчөлөрү кармалганы тууралуу маалыматтарды байма-бай жарыялап турат. Андан ары эмне болгону бүдөмүк бойдон калат. Бир тобу үй камагына бошотулган учурлар да белгилүү.

Буга байланыштуу "каралар" менен күрөштөн майнап чыгып жатабы деген суроо ачык турат.

Күч органдарынын жетекчилиги кылмыштуу топтор менен күрөш жүрүп жатканын айтканы менен аларды жок кылуу боюнча кандайдыр бир иш пландарын жарыялаган эмес.

"Грузиянын ыкмасын колдонуу керек"

Муну эске салган саясат таануучу Төлөгөн Келдибаев кылмыштуу топторду кыскартуу үчүн Грузиянын тажрыйбасын колдонууну сунуштап жатат.

"Буларга карата мыйзам жазуу керек, Грузия сыяктуу. Алар кылмыш жасаганы үчүн эмес, криминалдык топко мүчө болгону үчүн камалышы шарт. Керек болсо уюшкан кылмыштуу топту түзгөнү үчүн жоопкерчилик тартыш керек да. Ошондо гана чыныгы күрөш жүрүп, ар кайсы топтор өзүнөн өзү жоголот. Ички иштер министрлигинин мынча адам атайын тизмеде турат деген сөзү эч нерсени чечпейт".

Дагы караңыз

"Кылмыштуу топтун мүчөсү болгон". Чүйдө жок кылынган шектүүнүн чоо-жайы

Расмий маалыматка караганда, ушу тапта ИИМде уюшкан кылмыштуу топтун 1199 мүчөсү каттоодо турат. 2022-жылы уюшкан кылмыштуу топтун 153 мүчөсү кармалган.

Улуттук статистика комитети мурдагы жылдарга салыштырмалуу 2022-жылы Кыргызстанда уурулук, каракчылык жана тоноо күч алганын маалымдаган. Ички иштер министрлиги майда кылмыш көбөйүп, оор кылмыштар азайды деген маалымат берген.

Бул статистика 2020-жылдан бери уюшкан кылмыштуу топтор баш көтөрүп, аракеттерин күчөткөнүнөн кабар берет деген пикирлерин коопсуздук боюнча эксперттер билдиришкен.

Быйылкы жылы абал кандай болуп калганы тууралуу азырынча расмий маалымат бериле элек.

Ысык-Көлдөгү “Аврора” пансионатындагы ондогон кымбат батирлердин мамлекеттин карамагынан мыйзамсыз чыгарып кетүүгө шек саналгандардын бири Вадим Чикунаевге карата козголгон кылмыш ишинин мөөнөтү өтүп кеткендиктен сот жаза чегерилген жок. Анын үй-мүлкү мамлекетке өттү.

Вадим Чикунаевдун үй-мүлкү мамлекетке өттү

Бишкектин Биринчи май райондук соту Вадим Чикунаевге карата сот өкүмү 14-июнда чыкканын 29-июнда “Азаттыкка” ырастады. Соттун маалыматына караганда, Вадим Чикунаев Кылмыш-жаза кодексинин 336-беренеси ("Коррупция") боюнча күнөөлүү деп табылды, бирок иштин мөөнөтү өтүп кеткендиктен камалган жок. Ал сот чечими чыкканга чейин эле эч жакка кетпөө тууралуу тил кат менен бошотулган болчу.

Сот өкүмүнө ылайык, Чикунаевге жана анын жакындарына катталган Ысык-Көлдөгү үч коттеж, эс алуу жайларындагы 29 батир, Бишкек шаарындагы эки батир, Чүй облусундагы жер тилкеси жана Mercedes-Benz GL 350 үлгүсүндөгү машина мамлекетке чегерилди.

Анын жактоочусу Виталий Остриков райондук соттун чечимине макул эместигин айтып, Бишкек шаардык сотуна арызданарын “Азаттыкка” билдирди. Адвокаттын айтымында, “Аврора” эс алуу жайы боюнча кылмыш ишинде Вадим Чикунаев гана соттолууда.

“Мен коргоп жаткан адамга байланыштуу бир нерсе айтуудан чочулап турам. Анткени бизге өзүнчө өндүрүштө көп иштер бөлүндү. Ал өзү дагы бирөөгө сөз айткандан коркуп жатат. Алар каалаган учурда келип кайра камап коюшат. Силер Бишкек шаардык сотуна келип, угуп көргүлө. Болуп жаткан нерселерге күлкүңөр келет”, - деди жактоочу.

УКМК уюштуруучу катары сыпаттаган Чикунаев ким?

2022-жылы 7-февралда Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитетинин (УКМК) сайтында жарыяланган билдирүүдө “Аврора” эс алуу жайындагы кымбат баалуу батирлер жөнүндө кенен маалымат айтылган экен.

Атайын кызматтын маалыматында, 2010-жылы май айында “Аврора” пансионатындагы жалпы саны 97 - коттеж жана батирлер, 10 гектар жер улутташтырылган. УКМК иш жүзүндө 13 батир гана мамлекеттин менчигине өтүп, калганы Жогорку Сот жана бардык инстанциядагы соттордун, президенттик аппараттын, Мүлк фондусунун, Мамлекеттик каттоо кызматынын жооптуу кызматкерлеринин коррупциялык схемалары аркылуу жеке колго өтүп кеткенин кабарлаган.

Тергөөдө “Авроранын” ондогон батирлерин мамлекеттин карамагынан чыгаруунун уюштуруучусу катары “Ала-Арча ПМК” ишканасынын мурдагы директору Вадим Чикунаев жана анын юристтери, ал менен байланыштуу башка адамдар экени айтылган. УКМК бул боюнча далилдер табылганын белгилеген.

Вадим Чикунаев тууралуу интернетте маалымат дээрлик жок. Ар кандай маалыматтарда ал ишкер экени айтылат.

Кылмыш ишинде Алексей Ширшов дагы уюштуруучу болгон

Андан кийин атайын кызмат “Авроранын” кымбат баалуу 56 батир, 27 коттежинин жеке колго берилишиндеги дагы бир уюштуруучу катары “Дастан” ишканасынын мурдагы жетекчиси Алексей Ширшовдун ысымын атаган.

2022-жылдын 10-майында кармалган Ширшов ошол эле күнү УКМКнын өтүнүчү менен үй камагына чыгарылган. Ар кандай чуулуу иштерде аты аталган Ширшовдун кармалгандан, бошотулганы бат болгону коомчулукта нааразылык жараткан.

Ошентип, “Аврорадагы” мүлктөрдүн чыгарылышы боюнча уюштуруучу деп айыпталгандардын бири Чикунаев соттолуп, дагы бири Ширшовдун иши эмне болгону белгисиз.

Ширшовго байланышкан иштерди иликтеп жүргөн эркин журналисттердин бири Замир Казакбаев күч органдары анын кылмыш иштери жөнүндө маалымат бербей жатканын сындады.

“Ширшов өзү ачыкка чыкпаганы менен анын командасы иш жүргүзүп жатат. Ал киши системаны коюп берген. Энергетика тармагында жана башка чоң иштерди кылып жатат. Анын айдоочулары министр болду. Мындан аркысы түшүнүктүү. Териштирип, маалымат бериши керек болчу. Демек, бийликтин колтугунда”, - деди Казакбаев.

Бул боюнча УКМКга кайрылганыбызда, мекеме иш Башкы прокуратурада экенин айтса, башкы көзөмөл органы атайын кызмат тергеп жатканын билдирди. Буга чейин УКМК кылмыш ишинде мамлекетке 500 миллион сомдон ашуун зыян келтирилгенин жана онго жакын киши айыпталып жатканын айткан. Азыр канча кишиге өкүм чыгып, тергөө кандай жүрүп жатканы жөнүндө маалымат жок.

Саясатчы Исмаил Исаковдун айтымында, 2010-жылы улутташтырылган мүлктөр боюнча Убактылуу өкмөттүн мүчөлөрүнөн эч ким суралган жок. Ал кылмыш ишинин жыйынтыгы коомчулукка жарыяланышы керек деп эсептейт.

“Менин билишимче, Убактылуу өкмөттүн бир дагы мүчөсү суралган жок. Себеби, улутташтыруу мүлктөрүн эч кимиси алган эмес. Ошондой болгондо иш козголуп, суракка барганы белгилүү болот эле. Ким алганы так айтылышы керек болчу. "Бул алган экен, мына документи" деп көрсөтүшү керек. Сатып жибергендерин аныктап чыгышы зарыл. Азыр жөн эле сөз кылып айтып койгонго көнүп алдык”, -деди Исаков.

Президенттин билдирүүсү, Максим Бакиевдин 200 млн. доллары

Өткөн жылы 11-майда президент Садыр Жапаров Фейсбуктагы баракчасында Ширшов тууралуу билдирүү таратып, “Аврора” пансионатынын мүлктөрү жөнүндө жазган.

“2010-жылы Убактылуу өкмөттүн кайсы мүчөлөрү жана ошол кезде бийликте олтурган чоңдордун аты-жөндөрүнө чейин, Максимдин мүлктөрүн, анын ичинде “Аврора плюс” пансионатын мамлекетке өткөрбөстөн, талап-тоноп алгандарын, кайсы туугандарына каттатып алгандарына чейин айтып берди. Мен ошол күнү эле УКМКга “баарын дыкат териштирип, пансионаттагы коттеждерди, батирлердин баарын мамлекеттин эсебине алгыла” деп тапшырма бердим. Бүгүнкү күнгө чейин Камчыбек Кыдыршаевичтин көзөмөлүндө кылмыш иши тергелүүдө. Ошол кылмыш иши боюнча көрсөтмө берип жатат”, - деп жазган Жапаров.

Президент Жапаров Алексей Ширшовду кабыл алып, Максим Бакиевдин чет өлкөдөгү 200 миллион доллары тууралуу маалымат алганын билдирген.

“Ошол эле күнү 200 миллион долларды кайтаруу боюнча иш башталды. Андан бери бүгүнкү күнгө чейин 60-70 пайыз иштер бүтүп калды. Кудай буюрган күнү кайтарабыз”, - деп жазган Жапаров.

Андан бери Алексей Ширшовдун аты бир катар чуулгандуу иштерде аталып, журналисттик иликтөөлөр дагы жасалды. "Азаттык" радиосунун иликтөөсүндө санариптик өнүктүрүү министри Талантбек Иманов менен Алексей Ширшовдун байланышы аныкталган.

Жакында эле парламенттин депутаты Жанарбек Акаев Ширшов өлкөдөн ээн-эркин чыгып-кирип жүргөнүн сындаган. Акаев “ПолитКлиника” медиасынын “Мега” компаниясын Мамлекеттик өнүктүрүү банкына сатуудагы күмөндүү жагдайларды ачыктаган иликтөөсүнө Башкы прокуратура көңүл бурушу керектигин белгилеген.

Качкындагы президент Курманбек Бакиевдин тушунда анын кичүү уулу Максим Бакиевдин өнөктөшү катары таанылган, Кыргызстандагы энергетика тармагындагы коррупцияга байланыштуу аты аталган Алексей Ширшов 2010-жылы Бакиевдер качканда өлкөдөн чыгып кеткен. Ширшовдун жактоочулары же тарапкерлеринен комментарий алууга мүмкүнчүлүк боло элек.

2010-жылы Убактылуу өкмөттүн чечими менен 47 объект улутташтырылган. Анын арасында “Аврора” эс алуу жайы болгон. Эс алуу жай Курманбек Бакиевдин жакындарына таандык болгону айтылып жүрөт.