Желтоқсан оқиғасына қатысқан Қайрат Рысқұлбековтың «өзіне қол жұмсағанына» оны таныған адамдар мен өлімін зерттеушілер әлі күнге дейін күмән келтіреді.
Желтоқсан оқиғасы кезінде үнсіз қалған ақпарат құралдары одан кейін «ұлтшылдық пен жікшілдікті айыптайтын» мақалаларды көбейтті. Оны жазған адамдар кейін өз сөздеріне өздері таңғалды.
Қазақстан парламенті сенатының депутаты Мұрат Мұхаммедов үкіметке 1986 жылғы желтоқсан оқиғасына қатысқандардың саяси-құқықтық мәртебесін анықтайтын заң жобасын дайындау жөнінде ұсыныс жасады.
Алматы cәулет және құрылыс институтының бұрынғы оқытушысы Валерий Каро-Мадэ 1986 жылы әріптесі әрі диссидент Әркен Уақты қорғағаны үшін қуғын көрдім деп санайды. Осы институттың бұрынғы ректоры Павел Атрушкевич жазалау науқанына қатысқан жоқпын деп ақталады.
Биыл қараша айында 90 жасында дүниеден озған Салық Зиманов советтік Қазақстанда заңгер-ғалым ретінде, тәуелсіз Қазақстанда қоғам қайраткері ретінде танылды. Оппозиция мен билікті қатар сынауға тырысқан академик ғұмырының соңғы жылдары ұстанымын өзгертіп, президентті ашық мадақтады.
94 жыл бұрын Бүкілресейлік құрылтайға делегат сайлау науқаны кезінде қазақ ортасынан шыққан алғашқы либералдар мен социалистер көппартиялық саяси жүйе мен федерациялық мемлекет туралы армандады. Бірақ аласапыран жылдары ажалдары большевиктерден жетті.
Қазақстан постсоветтік кеңістіктегі «тұрақтылық пен игілік орнаған шағын арал» болудан қалды. Елдің батыс өңірінде терактілер мен радикалды топтар қатысқан атыстар бой көрсете бастады.
Алғашқы кезде үміт болғанымен, Желтоқсан оқиғасынан кейінгі 25 жылда «осы елде шынайы бостандық, тәуелсіздік және тағы басқа жақсы институттар орнайды» деген арманның ақталмағанын айтады сарапшылар.
Қытайда туған, өз басы сталинизмді көрмеген қарағандылық Екатерина Кузнецованың Карлаг жайлы кітаптары Ресей мен АҚШ-та басылып шыққан. Бірақ жазушы сталиндік қуғын-сүргін жайлы кітаптар жазудың қажеті барына, оларды қазіргі оқырманның оқитынына, саясаткерлердің қорытынды шығаратынына күмәнданады.
«Қазақстанның демократиялық таңдауы» қозғалысы туралы арнайы зерттеу жасаған Индиана университетінің түлегі, Питцер колледжі деканының орынбасары Барбара Жүнісбай Азаттық радиосына 2001 жылғы қарашаның 18-і құрылған оппозициялық ұйымның не себепті сәтсіздікке ұшырағаны туралы сұқбат берді.
Қазақстандағы жаппай наразылық туралы ақпаратты Литва хош көрді. Өйткені осы елде де «антисоветтік қимыл» болып жатты. Грузия «Ресей империясына қарсы күресте» жаңа одақтас пайда болды деп ұйғарды, ал «Әзербайжан жұрты қайран қалып, зәресі ұшты».
Қарашаның 12-сі күні Алматыда жекелеген қоғам қайраткерлері мен журналистер қаза болғанына алты жыл толған саясаткер Заманбек Нұрқаділовтің зиратына гүл шоқтарын қойып, марқұмға құран бағыштады.
Тағы
