Выбары ў Беларусі адбываюцца ва ўмовах палітычнага крызісу, шырокамаштабных рэпрэсій і, паводле міжнародных арганізацый, носяць несвабодны і недэмакратычны характар.
Чатыры кандыдаты ў прэзыдэнты, за выключэньнем Аляксандра Лукашэнкі, увечары 20 студзеня правялі перадвыбарныя дэбаты ў этэры тэлеканалу «Беларусь-1».
Камуніст Сяргей Сыранкоў адкрыта заявіў: усім вядома, што на выбарах пераможа Лукашэнка — інтрыга толькі ў тым, хто «прыйдзе другім». Пры гэтым Сыранкоў і кандыдат ад Лібэральна-дэмакратычнай партыі Беларусі Алег Гайдукевіч раскрытыкавалі Ганну Канапацкую, якую прадстаўляюць як «незалежную кандыдатку».
Кіраўнік Рэспубліканскай партыі працы і справядлівасьці Аляксандар Хіжняк заявіў, што лічыць галоўнымі задачамі дзяржавы ўтрымліваць насельніцтва ў краіне, разьвіваць прамысловыя паркі і разьвіваць сельскія рэгіёны.
Канапацкая зьвярнулася да сваіх апанэнтаў, кожны зь якіх узначальвае адну з праўладных партый, з пытаньнем, чаму людзям скасоўваюць льготы. У якасьці прыкладу яна прывяла льготы для пацярпелых ад аварыі на ЧАЭС, а таксама льготы на праезд пэнсіянэрам і школьнікам. Сыранкоў бараніўся, заявіўшы, што дзяржаўная падтрымка ў Беларусі зьяўляецца прыкладам для Эўропы.
Раскрытыкаваў прапановы Канапацкай пра льготы і Гайдукевіч. Таксама яму не спадабалася прапанова Канапацкай пра пераход да парлямэнцкай рэспублікі і яе словы пра тое, што Беларусь павінна дамагацца скасаваньня санкцый. На думку Гайдукевіча, апошняе можа азначаць страту краінай сувэрэнітэту.
На думку Гайдукевіча, галоўная бяда Беларусі — «безыніцыятыўныя чыноўнікі без ідэалёгіі, іх шмат у краіне». Таму ў якасьці ўнутранай рэформы ён прапанаваў «павышэньне ідэалягічнага складніку чыноўнікаў на тое, каб яны працавалі якасьней і больш чулі людзей».
Ганна Канапацкая дала сьціслую характарыстыку апанэнтам на дэбатах: «Слабая базавая падрыхтоўка, нізкі ўзровень разуменьня геапалітычных і стратэгічных інтарэсаў краіны, адсутнасьць досьведу ў кіраваньні эканомікай, дзяржавай». Яна мяркуе, што ніхто з трох ейных апанэнтаў не адпавядае патрабаваньням, прад’яўленым кандыдатам на найвышэйшую пасаду ў краіне.
- Выбары ў Беларусі адбываюцца ва ўмовах палітычнага крызісу, шырокамаштабных рэпрэсій і, паводле міжнародных арганізацый, носяць несвабодны і недэмакратычны характар.
- У Беларусі не засталося афіцыйна зарэгістраваных апазыцыйных партый і незалежных грамадзкіх арганізацый.
- Ніводзін з кандыдатаў у час збору подпісаў і выступаў на тэлевізіі і радыё не крытыкаваў Аляксандра Лукашэнку і не прапаноўваў выбраць прэзыдэнтам новага чалавека.
- З 2001 году міжнародная супольнасьць і незалежныя назіральнікі не прызнаюць вынікаў выбараў у Беларусі.
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Такое рашэньне ўхвалілі на пасяджэньні Палаты прадстаўнікоў 23 кастрычніка. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка ўжо заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на пяць год. Гэта будуць ужо сёмыя выбары для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Напярэдадні абвяшчэньня даты галасаваньня амбасадар Расеі ў Беларусі Барыс Грызлоў сказаў, што расейскі бок дапаможа Менску ў выпадку «спробаў дэстабілізацыі» ў часе выбараў, калі Беларусь зьвернецца па такую дапамогу.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што цяперашняя электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Раней дэмакратычныя сілы Беларусі ўжо неаднаразова заяўлялі, што будуць дабівацца непрызнаньня гэтых выбараў міжнароднай супольнасьцю.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не былі прызнаныя міжнароднай супольнасьцю, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі.
- Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца да гэтага часу.
- У турмах Беларусі застаецца каля 1,3 тысячы чалавек, якіх праваабаронцы прызналі палітвязьнямі (колькасьць асуджаных з палітычных матываў значна большая). З 2020 году праваабарончаму цэнтру «Вясна» вядомыя прозьвішчы сама меней 7400 фігурантаў крымінальных палітычных спраў у Беларусі, заведзеных з палітычных матываў. Зь іх 6013 чалавек ужо асудзілі (як мінімум 2336 чалавек — на пазбаўленьне волі, 681 — на «хімію»). Больш за 50 тысяч чалавек затрымлівалі з палітычных матываў.
- У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў: сацыёляг Генадзь Коршунаў у траўні 2024-га ацэньваў маштаб палітычнай эміграцыі ў 500-600 тысяч чалавек, намесьнік кіраўніка МУС Карпянкоў у кастрычніку 2023 году казаў, што з 2020 году зь Беларусі зьехалі 350 тысяч чалавек.
- У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, засталіся толькі 4 праўладныя партыі. Агулам грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў ужо сама меней 1838 некамэрцыйных арганізацыяў (сярод іх грамадзкія аб’яднаньні, прафсаюзы, палітычныя партыі, фонды, недзяржаўныя ўстановы, асацыяцыі, рэлігійныя арганізацыі і інш.).
- Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, арыштамі, ператрусамі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы. За кратамі ў Беларусі цяпер застаюцца 36 прадстаўнікоў мэдыя.
- 97% членаў выбаркамаў працавала на папярэдніх выбарах, вынікае з дакладу ініцыятывы былых сілавікоў BelPol.
Форум