«Быццам адна вялікая сям’я сабралася на Дзядоўскую вячэру»
— Звычайна на Дзяды ў храмах гучаць памінальныя малітвы, а на могілках гараць зьнічы. А ў Кракаве быў цэлы адмыслова наладжаны тыдзень. Як гэта выглядала? Што дзеялася?
— Актывісты мясцовай дыяспары, якія яшчэ ўлетку рабілі пікнік Letucień, зарэгістравалі таварыства «Крок», каб ад яго імя арганізоўваць культурныя імпрэзы. Гэта ўсё частка агульнай дыяспары, яны працуюць разам зь іншымі мясцовымі ініцыятывамі, шмат якія зь іх далучыліся да арганізацыі і гэтага сьвята. Яны і вырашылі адзначыць Дзяды ў такім фармаце, каб беларусы маглі сабрацца разам і зладзіць пашанотныя імпрэзы.
Непасрэдна ў дзень Дзядоў адбыліся два шпацыры да Ракавіцкіх могілак. Гэта самыя вялікія могілкі ў Кракаве, там пахаваныя і вядомыя беларусы, у тым ліку наш паэт Алесь Гарун. А на выходных, пачынаючы зь вечара пятніцы, была разнастайная праграма — і вэрнісаж, у тым ліку з маімі працамі, і кірмаш майстроў, у якім быў і мой удзел. Ладзіліся лекцыі, майстар-клясы, чайныя цырымоніі. Для дзетак быў лялечны тэатар.
Атрымалася энэргічна і цікава, дзякуючы супрацы каманды арганізатараў і валянтэраў разам з Muzeum Podgórza, дзе ўсё і адбывалася. Такая ўтульная беларуская прастора, быццам адна вялікая сям’я сабралася на Дзядоўскую вячэру.
— Ці не было ў вас як у беларускай мастачкі нейкага ўнутранага дысанансу ад неўласьцівай ролі, ды яшчэ ў не сваёй супольнасьці?
— Наадварот, адчувала сябе камфортна, бо шмат з кім ужо добра знаёмая, і да таго ж палякі ставіліся да нас вельмі прыветліва і зь вялікай цеплынёй.
«Гэта дае людзям задавальненьне і пакідае часьцінку лета на доўгі час»
— Вы ня толькі ствараеце арыгінальныя дэкаратыўна-ўжытковыя рэчы, але яшчэ малюеце карціны і складаеце вершы. Хто і што вас натхняе на творчасьць? Дзе і калі, апрача Тыдня Дзядоў, вы выстаўлялі свае творы і чыталі свае вершы?
— Так, займаюся стварэньнем кветкавых паштовак у тэхніцы ошыбана, аромаалейкавых флярыстычных сьвечак, расьліны зьбіраю ўсюды: ад свайго (умоўна) гаўбца да кветнікаў знаёмых ужо мясцовых паняў і да ўзбочынаў дарог. Наладжваю майстар-клясы на квэстах і ў асобных групах — гэта дае людзям задавальненьне і пакідае часьцінку лета на доўгі час. Таксама ўдзельнічала ў паэтычнай вечарыне, якую ладзілі ўкраінскія творцы. Але пераважна малюю карціны мастацкім акрылам. У гэтым годзе ўжо прайшлі дзьве мае выставы, адна ў Цэнтры Культуры ў мясцовасьці, дзе цяпер знаходжуся, таксама ў Кракаве, і трэцяя — тут на Тыдні Дзядоў.
«Нахлынаў такі сум і боль за ўсё, што адбываецца на радзіме, што нават не хацелася жыць»
— А ўвогуле як, калі і чаму вы апынуліся ў Кракаве?
— Нават да гэтага часу не растлумачу, як я тут апынулася. Напэўна, сам лёс так распарадзіўся. Месца, дзе цяпер жыву, сапраўды вельмі прыгожае. Вакол лес, на ўзгорку ўзвышаецца санктуарый Маці Божай Кальварыйскай — гэта 30 кілямэтраў ад Кракава. Тут я разам з сынам, ён тут знайшоў працу, а я на яго ўтрыманьні, бо ўжо пэнсіянэрка нават па польскіх мерках.
— Ці знайшлі вы ў Кракаве прытульнасьць, сяброў па духу і сьветапоглядзе? Ці камунікуеце зь беларускай сябрынай? Там жа даволі часта ладзяцца беларускія літаратурныя сустрэчы і фэсты. Не абмінаюць гэты горад і беларускія музыкі. Ці дапамагаюць такія імпрэзы жыць і тварыць на чужыне?
— Час хутка ляціць, ужо больш за два гады ў эміграцыі. Спачатку было складана, незразумела, нахлынаў такі сум і боль за ўсё, што адбываецца на радзіме, што нават не хацелася жыць. Дзякуй блізкім і знаёмым, што падтрымлівалі добрым словам і не давалі апускаць рукі.
Камунікую ня толькі зь беларускай супольнасьцю, а таксама і зь мясцовымі творцамі, і з украінскімі. Гэта дапамагае ня ўпасьці ў дэпрэсію, шчыра кажучы.
На музычныя імпрэзы не атрымліваецца даяжджаць, усё ж дарога, час, і справы хатнія, дый узрост ня той. Але час ад часу наведваю імпрэзы нашай культурніцкай кракаўскай супольнасьці.
«Мой ранак, як новы іспыт на трываньне, зьвініць непазьбежнай палёгкай»
— Якая ў вас самая запаветная мара?
— Самая запаветная мара, каб хутчэй Беларусь стала вольным краем. Таго ж зычыць і ўсё маё міжнацыянальнае асяродзьдзе.
* * *
Мы дыхаць хацелі на поўныя грудзі —
мы мірныя людзі.
Што будзе,
што з намі ўсімі тут будзе ў прысудзе?
Вось студзень віруе завеямі дні —
хутчэй адчыні свавольнаму ветру вакенцы
і сэрцы напоўні адвагай!
Адчуй перавагу дабра і надзеі
над злом і нявер’ем.
Мы вернем героям пашану і мары,
і мроі мірных людзей
апошніх падзей узьляцяць...
12.01.21
* * *
Краіна ў стане віны.
Краіна ў стане вайны.
Краіна ўстане.
15.11.2021
* * *
Мой сум па радзіме пункцірам,
постскрыптумам,
знакам шматкроп’я
і думак рака,
што хвалямі ў снах
адбіваецца ў сэрцы трывогай
і гушкае ноч неспакою.
Нябачнаю ніцьцю зьвязаны
з той сізай прасторай
і водарам пахкіх лугоў;
дзе родных спачын,
і так соладка й ветрана дыхаць...
Крыштальная кропля расы
сьлязою сьцякае
з дрыготкай галінкі вярбы...
Мой ранак,
як новы іспыт на трываньне,
зьвініць непазьбежнай палёгкай.
01.02.22
