З пачаткам поўнамаштабнага ўварваньня Расеі ва Ўкраіну беларусы актыўна праяўляюць антываенную пазыцыю: ладзяць маршы і пікеты, псуюць чыгуначнае абсталяваньне, дапамагаюць у інфармацыйнай вайне, ваююць на баку Ўкраіны. На першую гадавіну нападу праваабарончы цэнтар «Вясна» падлічыў, колькі беларусаў пацярпелі за антываенную пазыцыю.
- 12 чалавек асудзілі за дывэрсіі на чыгунцы агулам на 191,5 года няволі.
- За перадачу фота расейскай вайсковай тэхнікі ў СМІ асудзілі сама меней 31 чалавека.
- За жаданьне ваяваць на баку Ўкраіны ў няволі знаходзяцца мінімум 11 чалавек, 8 зь іх асуджаныя.
- Ня меней за 20 асобаў зазналі перасьлед за публічнае асуджэньне расейскай агрэсіі і падтрымку Ўкраіны.
- За першыя паўтара месяца вайны ў Беларусі за антываенныя акцыі затрымалі больш за 1500 чалавек.
Агулам за праяву антываеннай пазыцыі затрымалі ня менш за 1575 беларусаў і беларусак. Зь іх 56 чалавек асудзілі ў крымінальных справах на тэрміны ад 1 да 23 гадоў.
Затрыманьні і катаваньні за ўдзел у антываенных акцыях
Самыя масавыя антываенныя акцыі па ўсёй краіне прайшлі 27 і 28 лютага 2022 году. За два дні ў Беларусі затрымалі больш за 1100 чалавек.
Удзельнікаў антываенных акцый перасьледвалі за адзеньне і сымболіку жоўта-блакітных колераў, за надпіс «Не — вайне» на адзеньні, за ўскладаньне кветак да ўкраінскай амбасады ў Менску.
Затрыманыя на акцыях зазналі катаваньні з боку сілавікоў. Пратэстоўцаў моцна білі ў РУУСах, адкуль некаторыя траплялі адразу ў лякарні:
«Калі я ляжаў у лякарні, то мне знаёмыя скінулі спасылку на TikTok, дзе ролік са мной сабраў каля 60 тысяч праглядаў. Гэта сагрэла мне душу, і я спадзяваўся, што калі нейкая частка ўкраінцаў паглядзіць гэта відэа, то хоць трошкі зразумее, што сапраўдныя беларусы ніколі ў жыцьці не запусьцілі б у іх ракеты», — расказаў Павал, якога затрымалі на антываеннай акцыі, пабілі ў РУУС і потым адвезьлі ў лякарню.
Вытрымка зь інтэрвію былога арыштанта аб пабіцьці на антываеннай акцыі ў Менску:
«У нейкі момант людзі пачалі крычаць „Пуцін — х...“. Менавіта гэта, на думку хлопца, і стала прычынай жорсткіх затрыманьняў сілавікамі. Да яго адразу падбеглі тры ці чатыры вайскоўцы, павалілі на зямлю і пачалі біць дубінкамі. Яму нанесьлі 14 удараў, пяць зь іх былі па галаве. Пасьля гэтага падбег амапавец і прытрымаў хлопца, пакуль чакаў сваіх калег. У вынікуз некалькі сілавікоў за ногі і рукі пацягнулі хлопца ў аўтазак».
Расповед жанчыны пра біцьцё ў ізалятары на Акрэсьціна пасьля затрыманьня на акцыі супраць вайны:
«Зь ім (супрацоўнікам ізалятара Ўрублеўскім) канфлікт выйшаў з нагоды таго, што мы папрасілі туалетную паперу. У адказ пачулі: „За что боролись, на то и напоролись“ і лаянку. Пачаўся канфлікт паміж намі і ім. У выніку адну жанчыну адцягнуць я яшчэ пасьпела, бо зразумела, хто ён. А другую Ўрублеўскі вывеў на калідор і ўдарыў галавой аб сьцяну».
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
