Бярдзянск знаходзіцца на ўзьбярэжжы Азоўскага мора. Расейцы захапілі горад на трэці дзень ваеннага ўварваньня.
У Бярдзянск не прапускаюць украінскую гуманітарную дапамогу і няма «зялёных» калідораў для эвакуацыі. У пачатку акупацыі мясцовыя жыхары выходзілі на акцыі пратэсты, пакуль расейскія вайскоўцы не пачалі іх разганяць.
Журналісты праекту Радыё Свабода «Новини Приазов'я» запыталі мясцовых жыхароў пра жыцьцё ў акупацыі. Праз магчымую небясьпеку яны папрасілі не называць іхных імёнаў і прозьвішчаў.
Мяняюць рублі на грыўні і адпраўляюць іх Узброеным сілам Украіны
З 1 студзеня акупацыйныя ўлады забаранілі абарачэньне грыўні на акупаванай тэрыторыі. Нягледзячы на забарону, грыўню па-ранейшаму можна прадаваць і купляць на «чорным» рынку, а таксама здымаць гатоўку з банкаўскіх картак, асьцярожна дзеляцца досьведам жыхары Бярдзянску. Курс у так званых «абменьніках» — 1 да 1,65. Аднак разьлічыцца грыўнямі ў горадзе немагчыма. Бярдзянцы кажуць, што грыўні не прымаюць ні ў крамах, ні ў грамадзкім транспарце.
«Яны (акупанты. — РС) увялі штраф 5000 рублёў, калі хтосьці прымае ў краме ці аўтобусе грыўні. Словам, не абышлося без запалохваньня. Спачатку было шмат сварак, людзі патрабавалі прыняць аплату ў грыўнях. Але прадаўцы і кіроўцы баяцца штрафаў», — сказаў адзін з суразмоўцаў.
Акупацыйныя ўлады прапанавалі бярдзянцам здаць грыўні ў расейскія банкі і абмяняць іх на рублі па вызначаным курсе. Цяпер абарачэньне рублёў у горадзе адбываецца ў асноўным за кошт расейскіх сацыяльных выплат.
«Пэнсіянэры ў банку ці на пошце атрымліваюць пэнсію ў памеры 10 тысяч рублёў. Маці атрымліваюць дапамогу на дзяцей па 4 тысячы рублёў. У большай колькасьці атрымліваюць (выплаты ў рублях. — РС) усе, каму належыць, бо трэба выжываць. Цэны ў чатыры разы вышэйшыя, чым да вайны. Людзям, якія засталіся бяз працы, дапамагаюць бацькі-пэнсіянэры, якія атрымліваюць гэтыя грошы (ад акупацыйнай улады). І такое практыкуецца», — расказаў адзін зь мясцовых жыхароў.
Некаторыя жыхары, якія атрымліваюць расейскія выплаты, мяняюць рублі на безнаяўныя грыўні і адпраўляюць іх на дапамогу Узброеным сілам.
Бярдзянцы скардзяцца, што выжываць у горадзе становіцца ўсё цяжэй і маральна, і матэрыяльна.
«Цэны касьмічныя, асартымэнт тавараў, як у вёсцы, далёкай ад гораду. Тавар дзіўны, крэм без абгорткі і назвы. Хто ведае, што купляеш, як „ката ў мяшку“. Нейкія невядомыя фірмы, мы баімся іх купляць. Сардэлькі бяз смаку», — расказала мясцовая жыхарка.
Што вядома пра выбухі
Усё часьцей у Бярдзянску паведамляюць аб гуках, падобных на выбухі. 8 лютага шэраг тэлеграм-каналаў, а таксама Бярдзянская вайсковая адміністрацыя паведамілі аб выбухах у цэнтры гораду. Імаверна, спрацавала расейская СПА, а бярдзянцы пераконвалі, што бачылі пажар на палігоне ў вёсцы Навапятроўка.
«Расейскія акупанты казалі, нібыта гэта самалёт пераходзіў гукавы бар’ер. Але мы ў курсе, што пры гэтым адбываецца „воплеск“, а гэта быў выбух. Праўды мы так і не даведаліся. На палігоне часта, да 20 разоў, здараецца, нешта выбухае. Вядома ж, прызнаць, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны іх «падсмажылі», ім нязручна, яка мінімум. То яна адмоўчваюцца або кажуць, што гэта яны самі нешта падрываюць, або вучэньні, або яшчэ нейкая хлусьня», — паведаміў яшчэ адзін суразмоўца Свабоды.
У Бярдзянску шмат як расейскіх вайскоўцаў, так і іхных сем’яў.
«Яны ходзяць у цывільным са сваімі жонкамі па крамах, іх відаць і чуваць. Увогуле іх вельмі шмат у горадзе. Шмат дагестанцаў і чачэнцаў. У вайсковай форме яны ўсе з аўтаматамі. У цэнтры шмат курсуюць, стаяць і прыглядаюцца да людзей», — расказалі жыхары Бярдзянску.
Нягледзячы на год акупацыі, бярдзянцы, якія застаюцца ў горадзе, вераць, што ўкраінскае войска іх выхваліць. Але гаварыць пра гэта баяцца.
«Чаму баяцца гаварыць? Бо могуць „зьліць“ цябе і паедзеш „на падвал“ за такія размовы. Цяжка давяраць нават суседзям. Размовы такія адбываюцца шэптам на кухні. Але я чула нават пад банкам ад пэнсіянэркі: „Вось прыйдуць нашы ды гэты беспарадак скончыцца“», — падзялілася адна з жыхарак Бярдзянску.
Улічваючы ваенныя дзеяньні і акупацыю Расеяй паўднёвай часткі Ўкраіны, рэдакцыя ня можа атрымаць афіцыйнага пацьверджаньня зробленых заяваў або самастойна праверыць іх.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- У красавіку высьветлілася, што мірныя перамовы пакуль ня маюць посьпеху, а тым часам Украіна заявіла, што ведае імёны 155 кітайскіх наймітаў, якія падпісалі кантракты з Расеяй і пайшлі на вайну. Афіцыйны Пэкін заявіў, што сваіх грамадзянаў на вайну не адпраўляў, а наадварот, раіў жыхарам краіны трымацца падалей ад абодвух бакоў.
- Дзяржаўны ўкраінскі праект «Хачу жыць», які выконвае Каардынацыйны штаб у пытаньнях абыходжаньня з ваеннапалоннымі, у красавіку 2025 году апрылюдніў прозьвішчы 742 грамадзян Беларусі, якія з 2023 году ваююць супраць Украіны на баку Расеі, зь іх 96 ужо загінулі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
