Дыскусія адбылася яшчэ да цяпершняга ўкраінскага прасоўваньня на Харкаўшчыне. У ёй, сярод іншых, узялі ўдзел былы камандуючы войскамі NATO і экс-міністар абароны Ўкраіны. Прапануем вашай увазе некаторыя думкі ўдзельнікаў.
Генэрал Філіп Брыдлаў, былы камандуючы войскамі NATO:
- Гэты наступ можа мець вялікае значэньне для далейшай хады вайны. Але тут шмат залежыць ад заходніх лідэраў. Калі Захад забясьпечыць Украіну ўсім неабходным, украінцы маюць сілы і волю зьмяніць хаду вайны.
- Цяпер мы назіраем абмежаваныя посьпехі ўкраінскага боку. Пакуль што мы наўрад ці можам гаварыць пра маштабныя посьпехі, але ўкраінцы прасоўваюцца наперад.
- Расея пачынае пачувацца няўпэўнена. Нават сам факт таго, што прадстаўнікі Расеі зноў загаварылі пра магчымасьць перамоваў, ужо сьведчыць пра іх адчуваньні.
- Пуцін пакуль што пасьпяхова стрымлівае Злучаныя Штаты ў іх падтрымцы Ўкраіны. Мы абмяжоўваем пастаўкі ўзбраеньняў Украіне, і гэта палітычнае рашэньне.
- Я лічу, што пляны Расеі цяпер скіраваныя на зіму. Расея будзе спрабаваць скарыстаць зіму, каб стварыць раскол паміж эўрапейскімі ўрадамі і эўрапейскімі народамі. Расейцы будуць спрабаваць выпрабоўваць эўрапейцаў холадам і недахопам паліва, каб тыя пачалі ціснуць на свае ўрады.
Вівіен Салама, карэспандэнтка Wall Street Journal, якая нядаўна наведала Адэскую і Херсонскую вобласьці Ўкраіны:
- Украінскія вайскоўцы расказваюць пра зьмену, якая адбылася пасьля таго, як у канцы чэрвеня — на пачатку ліпеня яны атрымалі [амэрыканскія рэактыўныя сыстэмы залпавага агню] HIMARS. Гэта было літаральна як пстрычка пераключальніка. За тыдзень да таго яны несьлі велічэзныя страты. І літаральна праз тыдзень яны ўжо мелі перавагу і здолелі адбіць невялікую вёску.
- Расейскія войскі працягваюць перакідаць рэсурсы ў гэты рэгіён. Аднак украінскія вайскоўцы ўжо глядзяць на сытуацыю больш аптымістычна і кажуць, што могуць паступова вяртаць тэрыторыю. Гэта вялікая розьніца параўнальна з тым, што было некалькі тыдняў раней.
- Паводле ўкраінскага боку, да паставак HIMARS іх страты дасягалі 200 чалавек за дзень. Цяпер гэта каля 30 чалавек за дзень. З размоваў з вайскоўцамі на месцах таксама зразумела, што цяпер страты нашмат меншыя, чым яшчэ на пачатку ліпеня.
- Я рабіла інтэрвію з вайсковым кіраўніцтвам, і іх заявы вельмі аптымістычныя — яны гавораць пра магчымасьць адваяваць істотную тэрыторыю да канца верасьня — пачатку кастрычніка. Але калі размаўляеш з вайскоўцамі на месцах, яны называюць значна даўжэйшыя тэрміны. Яны вельмі цьвяроза глядзяць на гэта. Таму я заклікаю вельмі асьцярожна ставіцца да заяваў афіцыйных прадстаўнікоў ураду і Ўзброеных сілаў.
Макс Бут, дасьледчык амэрыканскай Рады міжнародных адносін:
- Ужо можна сказаць, што Ўкраіна перамагла ў вайне за незалежнасьць. Бо варта памятаць, што казаў Пуцін, калі пачынаў агрэсію 24 лютага: ён плянаваў за тры дні ўвайсьці ў Кіеў і захапіць усю краіну за некалькі тыдняў.
- Цяпер ужо ясна, што плян Пуціна раскалоць Украіну і анэксаваць яе значную частку не ажыцьцявіцца. Расейскае ўварваньне прывяло да надзвычайнай еднасьці ўкраінцаў. Апытаньні паказваюць, што больш за 90 працэнтаў украінцаў вераць у перамогу Ўкраіны і падтрымліваюць дзеяньні прэзыдэнта Зяленскага.
- Я таксама лічу, што некаторыя перамогі Ўкраіны не атрымалі належнай увагі. Напрыклад, такой перамогай можна лічыць дамову 22 ліпеня, якая дазволіла Ўкраіне зноў экспартаваць збожжа і іншую сельскагаспадарчую прадукцыю пад эгідай ААН.
- Расейскія спробы перакрыць заходнюю падтрымку Ўкраіны, пагражаючы спыніць пастаўкі энэрганосьбітаў, таксама пакуль што не працуюць. NATO ўзмацнілася з далучэньнем Швэцыі і Фінляндыі. Таму Пуцін не дасягае сваіх мэтаў — нават сярэднетэрміновай мэты, агучанай у красавіку: цалкам захапіць Данбас. Расейцы захапілі Луганскую вобласьць, але ў астатнім істотна не прасунуліся.
- Пакуль што складана гаварыць пра пэрспэктывы ўкраінскага наступу. Але я лічу вельмі важным тое, што праз 6 месяцаў пасьля пачатку вайны ўкраінцы маюць ініцыятыву, расейцы нясуць вельмі цяжкія страты. Калі мы павялічым падтрымку Ўкраіны, гэта можа прывесьці да істотных зьменаў на фронце.
- Украінцы здолелі памяняць хаду вайны менш як з 20 сыстэмамі HIMARS. Уявіце, што яны могуць зрабіць, калі будуць мець 60 HIMARS і іншыя дадатковыя ўзбраеньні. Мы павінны даць іх украінцам.
- Я не разумею лёгікі, калі кажуць, што можна даваць украінцам ракеты з далёкасьцю 80 кілямэтраў, але нельга дасылаць ім ракеты з далёкасьцю 250 кілямэтраў.
- Я ня бачу сьведчаньняў, што Пуцін самагубца і хоча пачаць ядзерную вайну. Так, ён злыдзень, і ён пралічыўся. Мы таксама пралічваліся ў нашых войнах. Мне здаецца, што расейцы атрымлівалі вельмі кепскую выведную інфармацыю пра Ўкраіну.
- Хоць само ўварваньне было праявай зла, Пуцін прымаў рацыянальныя рашэньні. Калі ён пабачыў, што Кіеў ня возьмеш, ён адступіў і сканцэнтраваўся на Данбасе, дзе, на ягоную думку, можна было дасягнуць посьпеху.
Андрэй Загараднюк, былы міністар абароны Ўкраіны:
- Расея па-ранейшаму мае вялікую колькасьць сучаснай зброі, але пытаньне ў тым, колькі з гэтай зброі яна гатовая скарыстаць ва Ўкраіне. Бо Расея ня можа сабе дазволіць цалкам страціць свае запасы. Яна спрабуе захаваць прысутнасьць у розных частках сьвету — у Ціхаакіянскім рэгіёне, у Цэнтральнай Азіі і гэтак далей.
- Мы лічым, што яны ня маюць дастаткова рэсурсаў, каб дасягнуць істотных посьпехаў ва ўварваньні. Мы здолелі стрымаць іх наступ, і калі мы атрымаем дадатковую зброю, дык на некаторых кірунках мы зможам даволі пасьпяхова іх адцясьніць.
- Нельга недаацэньваць расейскае войска, але цяпер яно ня ў стане весьці пасьпяховы наступ ва Ўкраіне. Мы таксама будзем працягваць атакаваць Чарнаморскі флёт Расеі, і ў пэрспэктыве ён можа быць альбо цалкам зьнішчаны, альбо ягоная роля будзе абмежаваная да мінімуму. Гэта аптымістычны погляд, але я лічу, што гэта дасягальна.
Дара Масікат, старшая дасьледчыца цэнтру RAND:
- Расея панесла вялікія страты ў жывой сіле і тэхніцы, а таксама скарыстала значную частку боепрыпасаў на першым этапе вайны, і цяпер яны спрабуюць дзейнічаць паводле «пляну Б», каб пераадолець гэтыя праблемы. Яны спрабуюць набраць новых людзей, у тым ліку ў турмах, і пасылаюць іх на фронт пасьля некалькіх тыдняў базавай падрыхтоўкі. Такім спосабам не атрымаецца пасьпяхова разьвязаць іх цяперашнія праблемы.
- Расейцы страцілі ня толькі найлепшую тэхніку, але і найбольш падрыхтаваныя кадры, якія кіравалі гэтай тэхнікай — танкамі, артылерыяй, БМП, БТРамі. У іх ёсьць запасы тэхнікі, якая захоўвалася закансэрваванай, напрыклад, у Сыбіры апошнія гадоў 15. Ня ўся яна працуе. Яны спрабуюць перакінуць яе ва Ўкраіну — магчыма, яны будуць выкарыстоўваць яе на запчасткі.
- Расея таксама скарыстала значную частку сваіх найбольш дакладных боепрыпасаў. Цяпер яны спрабуюць прыстасаваць ракеты «зямля-паветра», каб выкарыстоўваць іх супраць наземных цэляў. Яны ня будуць дакладнымі, і гэта прывядзе да яшчэ большых ахвяраў сярод цывільнага насельніцтва.
- Акрамя таго, расейцы ўжо пачынаюць выкарыстоўваць ракеты, якія прызначаныя для атак на караблі. Іх даволі вялікі запас — некалькі тысяч — і яны даволі дакладныя.
- Мы бачым, што расейскія самалёты-зьнішчальнікі маюць ужо вельмі няшмат тактычных ракет. Яны запускаюць іх некіравана зь невялікай вышыні і спрабуюць адразу сысьці ад украінскай супрацьпаветранай абароны. Чакалася, што Расея будзе мець значную перавагу ў паветры, але гэтага не адбылося.
- Але пры ўсім гэтым нельга сказаць, што расейцы здаліся. Яны могуць падоўжыць тэрміны для дасягненьня сваіх мэтаў — захапіць значную частку тэрыторыі Ўкраіны. Аднак я лічу, што зь іх цяперашняй структурай яны наўрад ці дасягнуць такіх мэтаў — нават у доўгатэрміновай пэрспэктыве.
- Цяпер расейцы разьлічваюць, што змогуць захапіць цалкам Данецкую, Луганскую, Запароскую і Херсонскую вобласьці і анэксаваць іх у склад Расеі. Яны разьлічваюць, што гэта было б шокам для Захаду і паўплывала б на гатоўнасьць далей падтрымліваць Украіну на цяперашнім узроўні.
- Я бачу шмат праблем для расейцаў, асабліва ў Херсонскай вобласьці, дзе іх войскі апынуліся пад ударам на нязручным беразе ракі. Масты падарваныя, войскі даводзіцца перавозіць паромамі.
- Заяву расейскага боку, што плянаваны ў Херсонскай вобласьці рэфэрэндум аб далучэньні да Расеі пераносіцца зь верасьня на лістапад, таксама можна лічыць прамежкавай перамогай для Ўкраіны.
