Раіса і Анатоль расказалі праекту Радыё Свабода «Новини Приазов’я» пра тое, як ім амаль у 80 гадоў давялося пешшу прайсьці праз увесь горад, каб эвакуавацца з блякаднага Марыюпалю.
«Выбух — і ўсе гэтыя анучы выляталі»
«Марыюпаль здаўся нам вельмі прыгожым, цёплым горадам, там ужо ў сакавіку цьвітуць каштаны. Было танна, таму мы вырашылі пераехаць на радзіму цесьця. І мы апынуліся тут. Свасе сёлета будзе 85, нам з мужам — 78», — пачала свой аповед Раіса.
Як і большасьць марыюпальцаў, пэнсіянэры не паверылі ў блякаду партовага горада і ў тое, што сталася з жыхарамі пазьней. Муж і жонка ўспамінаюць, як ім давялося жыць і бачыць сьмерць у сутарэньнях Марыюпалю.
— Мы ўсе кашляем... Адтуліны, што былі ў падвале для вэнтыляцыі, толькі заткнем нейкім хламам, тут выбух — і ўсе гэтыя анучы, папера вылятае, як корак з бутэлькі шампанскага. Пастаянныя скразьнякі і пыл.
У падвале, у якім пэнсіянэры жылі больш за месяц, давялося бачыць сьмерць іншых і пахаваньне ў варонках ад снарадаў.
— У падвал з 4-га пад’езду спусьцілі бабулю, яна была такая старэнькая, урэшце яна ў гэтым падвале і памерла. Выцягнулі яе; побач была дзіцячая пляцоўка, куды ўпала некалькі снарадаў, вось у адной з варонак ад снарада мы тую бабулю пахавалі, зьбіўшы крыж. А ў іншых дамах варонкі яшчэ большыя былі, гляджу — там па 3-4 крыжыкі стаяць.
«Мы ішлі па горадзе 4 гадзіны з валізамі і катом»
— Мы ўсе разам выходзілі, але прыйшлі ў эвакуацыйную калёну апошнімі, бо ў мяне заплечнік, тры торбы і кот, вядома. Яму 16 гадоў — кот усё жыцьцё пражыў з намі. Я адрамантаваў пераноску для яго, і дагэтуль зь ёй падарожнічаем. Кот цяпер у Кіеве з намі.
— Прыйшлі апошнія, бо сваха ледзьве хадзіла. Мы амаль дайшлі да «ПортCITY» (месца збору ў Марыюпалі для эвакуацыі. — РС), і сваха кажа:
«Пакіньце мяне на лаўцы, я буду тут паміраць». Яна зьнепрытомнела, а я ёй кажу: «Валечка, я не змагу цябе падняць, у мяне ня хопіць сіл. Знайшлі ёй палку, дык яна абаперлася на той кій, ачулася, і мы пайшлі далей. Зробім 10 крокаў, спынімся. Вельмі цяжка.
У выніку марыюпальцы дабраліся да акупаванага Нікольскага, дзе іх разьмясьцілі ў школе.
— Людзей было шмат, людзі сядзелі ў фае і ў клясах. Нехта ляжаў, умоваў не было, сядзелі ў крэслах і спалі ў крэслах. Нас зарэгістравалі і сказалі, што назаўтра будзе «фільтрацыя». З раніцы сталі ў чаргу. Мы доўга стаялі, у мяне падняўся ціск, але мы дачакаліся.
Цалкам інтэрвію можна паглядзець тут:
Адна з найбуйнейшых гуманітарных катастроф расейскай ваеннай агрэсіі супраць Украіны адбываецца ў Марыюпалі. З канца лютага горад блякаваны расейскімі вайскоўцамі. Украінскія ўлады заяўляюць, што Расея вывозіць грамадзян Украіны ў свае рэгіёны і на акупаваную частку Данбасу.
Упаўнаважаная Вярхоўнай Рады Ўкраіны ў правах чалавека Людміла Дзянісава 9 траўня заявіла аб прымусовым вывазе Расеяй з тэрыторыі Ўкраіны 1 мільёна 185 тысяч украінскіх грамадзян, у тым ліку больш як 200 тысяч дзяцей.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
