Летась Іна Кулей вярнулася ў Берасьце і разам з тым да сваёй першай прафэсіі — дэфэктоляг-лягапэд. Займаецца зь беларускамоўнымі дзецьмі. Пачытайце, як вядомая грамадзкая дзяячка і паплечніца палітычнага лідэра крута памяняла сваё жыцьцё.
Іна мае тры вышэйшыя адукацыі: дэфэктоляг-лягапэд, бакаляўр эканамічнай кібэрнэтыкі і бізнэс-права, магістар паліталёгіі. Доўгі час Кулей ведалі найбольш як грамадзкую дзяячку, паплечніцу і жонку экс-кандыдата ў прэзыдэнты Аляксандра Мілінкевіча. Але летась яна вярнулася ў Берасьце, каб дапамагаць старой маці. Цяпер зноў працуе лягапэдам.
«Дзіця кажа „дзякуй“, а бацькі саромеюцца і гавораць: „Гэта бабуля навучыла“»
«У мяне нарадзілася маленькая ўнучка, і мне вельмі цікава, чым жывуць і як разьвіваюцца маленькія дзеці, — тлумачыць яна. — Той, хто працаваў зь дзецьмі, ведае, што гэта вельмі ўдзячная справа. Калі ты бачыш, як дзіця робіць маленькую перамогу над сабой, над сваімі магчымасьцямі, — гэта вялікая асалода. Гэта сонечнае цяпло. Проста сілкуесься гэтай цудоўнай энэргіяй, якая акурат дае магчымасьць працаваць. І хочацца нешта зрабіць для іх».
А для беларускамоўных дзяцей трэба зрабіць шмат. Няма беларускіх падручнікаў і мэтадычак, дзіцячых садкоў і школ. Нават камісію зь лягапэдаў беларускамоўнаму дзіцяці знайсьці амаль немагчыма.
«Уся лягапэдыя, дэфэкталёгія ў Беларусі фактычна на расейскай мове. Усе падручнікі, усе мэтадычныя матэрыялы, усе камісіі працуюць на расейскамоўным матэрыяле, — кажа Іна. — І калі дзіця прыводзяць да спэцыяліста на праверку перад дзіцячым садком, а яно не разумее слова „карандаш“, а разумее слова „аловак“ і ня можа адказаць на пытаньне, то бывае, што яму акурат ставяць дыягназ — затрымка псыхічнага альбо моўнага разьвіцьця. А гэтае дзіця абсалютна нармальна інтэлектуальна разьвітае».
Іна сама сутыкалася з такімі выпадкамі. Да яе зьвярталіся, каб згарманізаваць беларускі слоўнік дзіцяці з расейскім. Большасьць такіх дзяцей былі зь Менску. Разважаць пра рэгіёны ёй пакуль не выпадае, у Берасьце Іна вярнулася зусім нядаўна. Але заўважае адно: у буйных гарадах беларускую мову паважаюць, у малых яе саромеюцца.
«У Берасьці сярод маіх кліентаў ёсьць тыя, хто прыяжджае з малых раённых цэнтраў Берасьцейскай вобласьці, — кажа Іна. — Калі я чую, што дзіця паміж расейскімі словамі ставіць „дзякуй“ ці яшчэ штосьці, то бацькі найчасьцей саромеюцца і кажуць: „Гэта бабуля навучыла“. Ёсьць такая непатрэбная сарамлівасьць. Тая, якая была ў савецкія часы, калі казалі, што гэта вясковая мова і на ёй размаўляць непрыемна».
«Інтэрнэт напоўнены расейскамоўнымі прапановамі, але Беларусь па сваёй унутранай сямейнай культуры іншая»
Сама Іна паўсюль вучылася на расейскай мове. Але ў сям’і размаўлялі па-беларуску. Маці — выкладчыца беларускай мовы і літаратуры. А бацька — сьледчы ў Ляхавічах — у 1990-я нават праводзіў у міліцыі і пракуратуры заняткі па беларускай мове.
Галоўная яе прафэсійная парада маладым бацькам — увечары вашыя вусны павінны балець ад размоваў. Бацькі павінны ўвесь час размаўляць з малым дзіцем, апісваць любыя прадметы. Менавіта так дзіця навучыцца правільна гаварыць.
«На жаль, бывае так, што сёньня дзіця бавіць час альбо з пляншэтам, альбо гледзячы мульцік, альбо з пустышкай, — кажа Іна. — І потым, калі спаўняецца маленькаму тры гады, бацькі прыходзяць на кансультацыю і кажуць: „Дзіця ня хоча гаварыць“. А дзіця проста ня ўмее».
Месяц таму Іна завяла блог у Instagram «Лягапэд па-беларуску». Падпісчыкаў пакуль няшмат, але сумневаў у яе няма — беларускамоўныя лягапэды патрэбныя. Далей Іна хоча працаваць над мэтадычнымі і дыдактычнымі матэрыяламі.
«Вядома, гэта ня мне ацэньваць, але я думаю, што мне ўдалося нямала зрабіць у грамадзкім жыцьці, — кажа Іна. — А лягапэдыя — гэта не вяртаньне ў тую ж самую раку. Цяпер вельмі шмат рознай інфармацыі, і трэба шмат чытаць і вывучаць, каб разумець маладое, маленькае пакаленьне. Гэта цікава, таму што гэта выклік. Трэба карыстацца тэхнічнымі сродкамі, якімі карыстаецца моладзь. І мне гэта страшэнна падабаецца!»
«Інтэрнэт цяпер больш напоўнены менавіта расейскамоўнымі прапановамі, але Беларусь па сваёй унутранай сямейнай культуры, культуры асяродзьдзя, узаемаадносінах паміж людзьмі іншая, — кажа Іна. — Ёсьць павага да матчынай мовы, радасьць ад таго, што дзіця працягвае пэўную лінію продкаў, захоўвае карані. Нават у спэцыяльных мэтадычных прапановах, практыкаваньнях і лягарытмічных вершыках варта ўлічваць гэта».
Іна раіць займацца па беларускіх матэрыялах — напрыклад, кнізе Вольгі Кузьміч і Наталкі Харытанюк, вершах Канстанціна Севярынца, Андрэя Хадановіча. «Проста гэты матэрыял абсалютна не выкарыстоўваецца», — кажа яна.
Але пры гэтым Іна — абсалютная аптымістка.
«Цяпер у нас ёсьць самая вялікая каштоўнасьць — наша незалежная краіна, — кажа Іна Кулей. — І калі мы будзем дбаць пра яе існаваньне, думаць пра яе захаваньне, то на гэтай тэрыторыі ўсё заквітнее і вырасьце. І мова, і гістарычныя веды, і дзеці ў нас тут знойдуць сябе і ня будуць шукаць сябе па сьвеце. На сёньняшні момант гэта падаецца вельмі праблематычным. Але нават за нашую гісторыю мы ведаем: тыя рэчы, якія здаваліся непахіснымі, бывае, абрынаюцца ў адзін дзень».
