Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Акадэмія навук: «Унёсак Сталіна ў станаўленьне беларускай дзяржаўнасьці неаспрэчны»


Бюст Сталіна на «Лініі Сталіна» пад Менскам
Бюст Сталіна на «Лініі Сталіна» пад Менскам

«Выключна нэгатыўныя стэрэатыпныя ўяўленьні пра Сталіна, створаныя ў масавай сьвядомасьці грамадзтва, яшчэ цалкам ня выкараненыя», — гаворыцца ў афіцыйным адказе Нацыянальнай акадэміі навук ініцыятарам сьвяткаваньня 140-годзьдзя Сталіна.

Нацыянальная акадэмія навук Беларусі падтрымлівае прапанову замяніць надпіс «Валгаград» на «Сталінград» на пастамэнце на плошчы Перамогі ў Менску. Праўда, у пытаньні ўсталяваньня бюста «правадыра» на «Лініі Сталіна» НАН прапануе зьвяртацца непасрэдна да кіраўніцтва комплексу.

Тэкст адказу ўзгоднены з трыма міністэрствамі

Адказ Акадэміі навук на калектыўны зварот нэабальшавікоў і старшыні «Ўсесаюзнай камуністычнай партыі бальшавікоў» Васіля Зелікава бурна абмяркоўваецца ў сацыяльных сетках. Тэкст яго ўзгоднены, як вынікае з самога ліста, з трыма міністэрствамі — замежных спраў, абароны і культуры.

«Прыведзеныя факты аб вялікім асабістым унёску І. В. Сталіна ў станаўленьне і ўмацаваньне беларускай савецкай дзяржаўнасьці неаспрэчныя і адпавядаюць рэчаіснасьці», — гаворыцца ў лісьце за подпісам намесьніка старшыні прэзыдыюму Акадэміі навук Аляксандра Сукалы.

Далей у лісьце сказана, што «выключна нэгатыўныя стэрэатыпныя ўяўленьні пра Сталіна, створаныя ў масавай сьвядомасьці грамадзтва ў другой палове 1950-х — пачатку 1960-х гадоў і ў 1990-я, яшчэ цалкам ня выкараненыя».

Кіраўніцтва НАН: «Дакумэнт падпісалі, камэнтаваць ня будзем»

Намесьнік старшыні прэзыдыюму Акадэміі навук Аляксандар Сукала пацьвердзіў Свабодзе, што адказ на зварот нэабальшавісцкіх рухаў і кіраўніка «Ўсесаюзнай камуністычнай партыі бальшавікоў» Васіля Зелікава аб сьвяткаваньні 140-х угодкаў Сталіна падпісаў ён.

Свабода папрасіла доктара мэдычных навук, прафэсара-пэдыятра Аляксандра Сукалу патлумачыць сваю пазыцыю адносна ролі Сталіна.

«Гэтае пытаньне абмяркоўвалася ў аддзяленьні гуманітарных навук і мастацтваў, і такі мы падрыхтавалі адказ. А далей — без камэнтароў», — сказаў прафэсар-мэдык і паклаў слухаўку.

Дырэктар Інстытуту гісторыі Нацыянальнай акадэміі навук Вячаслаў Даніловіч на пытаньне Свабоды, ці мае ягоная ўстанова адносіны да ліста, адказаў, што свае прапановы супрацоўнікі інстытуту выказвалі, але хто канкрэтна і якія прапановы — не ўдакладніў.

«Усе пытаньні — да аддзяленьня гуманітарных навук і мастацтваў. Адказ рыхтаваўся там. Мы прапановы свае выказвалі, маем дачыненьне. Але камэнтаваць я нічога ня буду. Зьвяртайцеся не да нас, у аддзяленьне гуманітарных навук і мастацтваў».

Вучоны сакратар аддзяленьня гуманітарных навук і мастацтваў акадэмік Аляксандар Каваленя адмовіўся пракамэнтаваць дакумэнт для Свабоды, спаслаўшыся на занятасьць.

Ігар Кузьняцоў: «Даніловіч і Каваленя выказваюць афіцыйную пазыцыю дзяржавы»

Ігар Кузьняцоў
Ігар Кузьняцоў

Гісторык Ігар Кузьняцоў, дасьледчык сталінскіх рэпрэсій, перакананы, што гэты дакумэнт падрыхтаваны ў Інстытуце гісторыі Акадэміі навук, а мэдык Аляксандар Сукала яго падпісаў як службовая асоба — намесьнік старшыні прэзыдыюму НАН.

«У мяне няма сумневу, што гэты адказ рыхтаваў Інстытут гісторыі. Гэта справа рук дырэктара Інстытуту гісторыі Вячаслава Даніловіча і вучонага сакратара аддзяленьня гуманітарных навук Аляксандра Кавалені. Яны выказваюць афіцыйную пазыцыю дзяржавы што да ролі Сталіна. Ну, а што тычыцца тэксту адказу, абаротаў, стылю — у мяне проста слоў няма...» — кажа Кузьняцоў.

На думку дасьледчыка сталінскіх рэпрэсій Ігара Кузьняцова, увагу і цікавасьць да асобы Сталіна праяўляюць ня толькі нацыянал-бальшавікі, кшталту Васіля Зелікава і ягоных паплечнікаў, але і афіцыйныя ўлады, прычым ужо даўно. Як прыклад гісторык Кузьняцоў прывёў адкрыцьцё «Лініі Сталіна» ў 2005 годзе.

«Потым было адноснае зацішша. Прынамсі, публічна ўлады нідзе не выказвалі сваіх меркаваньняў адносна ролі Сталіна, акрамя афіцыйнага адказу 90-гадоваму Ўладзімеру Мазаніку, бацька якога быў рэпрэсаваны і расстраляны і які дамагаецца ўсталяваньня памятнага знаку ахвярам сталінскіх рэпрэсій».

У 2014 годзе Мазаніку прыйшлі адказы, што «ўсталяваньне памятнага знаку ахвярам сталінскіх рэпрэсій зьяўляецца немэтазгодным» — за подпісам міністра культуры Барыса Сьвятлова, старшыні Менгарвыканкаму Андрэя Шорца са спасылкай на меркаваньне дырэктара Інстытуту гісторыі Вячаслава Даніловіча.

«Для мяне гэта было ня дзіўна, цяперашні адказ Акадэміі навук — цалкам у гэтым рэчышчы», — кажа гісторык Ігар Кузьняцоў.

Дасьледчык сталінскіх рэпрэсій таксама кажа, што зусім ня зьдзівіцца, што 140-годзьдзе Сталіна, якое прыпадае на 2019 год, будзе адзначацца ў Беларусі з размахам.

Сталінскія рэпрэсіі ў Беларусі

У Беларусі масавыя рэпрэсіі пачаліся яшчэ з прыходам да ўлады бальшавікоў — у 1917 годзе. А скончыліся, калі памёр Сталін — у 1953-м. Дасьледчыкі мяркуюць, што пад іх падпалі як мінімум 600 тысяч чалавек. Паводле іншых ацэнак гэтая лічба дасягае 1,4 мільёна. Але дакладныя лічбы не вядомыя — КДБ дагэтуль не раскрыла архівы. Беларусы лічацца трэцімі паводле колькасьці ахвяраў рэпрэсіяў у сталінскія часы.

Сталінскія рэпрэсіі ў Беларусі — асноўнае, што трэба ведаць
пачакайце

No media source currently available

0:00 0:02:38 0:00

Чаму беларускі рэжым не прызнае сталінскія рэпрэсіі

Асноўнае пра Курапаты

Расстраляныя літаратары. Гісторыя 12 творцаў, забітых 80 год таму

Як унукі і праўнукі шукаюць зьвесткі пра рэпрэсаваных сваякоў

«Баюся ўлады, якая пачне забіваць». Стогадовая беларуска, асуджаная ў СССР за шпіянаж, распавядае пра рэпрэсіі

Картатэка Сталіна

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG