Піша Сяргей Грабоўскі, палітоляг, кандыдат філязофскіх навук, чалец Асацыяцыі ўкраінскіх пісьменьнікаў.
За апошнія гады на гэтую тэму напісана ня так мала. Рознымі аўтарамі з розных краін. Вось і цяпер: сацыёляг Ігар Эйдман, які вымушаны жыць і працаваць у Нямеччыне (ня толькі праз свае ўласныя рэзка апазыцыйныя погляды, але і таму, што ён стрыечны брат Барыса Нямцова), апублікаваў у Facebook артыкул на гэтую тэму з падзагалоўкам «Вэрсія».
«Рэйтынг Пуціна рэкордна зьнізіўся (на 12% па дадзеных «Лявада-цэнтра»). Гэты рэжым можа існаваць толькі ў рэжыме ваеннай параноі, калі вакол ворагі і адзіны абаронца ад іх – «моцная ўлада». Як толькі градус урапатрыятычнай гістэрыі падае, людзі пачынаюць задумвацца над прычынамі сваёй беднасьці і бяспраўя...
Хутчэй за ўсё, Крэмль будзе вымушаны ажыцьцявіць новы агрэсіўны дэмарш на міжнароднай арэне, каб аслабіць незадаволенасьць грамадзян сваёй унутранай палітыкай. Найбольш бясьпечная і выгадная мэта – Беларусь. Ёсьць вельмі вялікая рызыка, што Пуцін паспрабуе арганізаваць аншлюс гэтай краіны... «Лука» мясцовай эліце і насельніцтву сьмяротна надакучыў. Пры гэтым у пэрспэктывы беларускай апазыцыі ніхто ня верыць. Усе надзеі зьвязваюць з Пуціным, рэальны рэйтынг якога ў Беларусі значна вышэй, чым у прэзыдэнта краіны. За Лукашэнку не заступіцца ніхто: ні насельніцтва, ні ўласныя, інфільтраваныя расейскімі агентамі сілавыя структуры, ні Захад (для якога ён – «апошні дыктатар Эўропы»)...
Як кажуць добра інфармаваныя людзі, у расейскай улады ёсьць кампрамат на Лукашэнку, які ўключае ў тым ліку доказы яго адказнасьці за выкраданьні і забойствы беларускіх апазыцыянэраў... Сцэнар можа быць прыкладна такім. Пуцін, як ён часта робіць, плянуе выкарыстаць вопыт Гітлера (ультыматум Эмілю Гаху перад захопам Чэхіі). Ён выкліча Лукашэнку на перамовы і, трасучы кампраматам, паставіць яму ўльтыматум з патрабаваньнем падпісаць дамову аб аншлюсе з Расеяй. Калі «бацька» упрэцца, яго проста інтэрніруюць у Маскве, а пуцінская агентура ў беларускіх сілавых і дзяржструктурах за гэты час з дапамогай расейскіх «зялёных чалавечкаў» ажыцьцявіць пераварот. Затым стандартны «рэфэрэндум» і дагавор аб уступленьні Беларусі ў Расейскую Фэдэрацыю на правах суб'екта з асаблівым статусам (Канстытуцыю РФ зьмяніць нядоўга). А далей – новая урапатрыятычная вакханалія... Пуцін – зноў герой, пераможца, «які абʼяднаў два брацкія народы і адрадзіў Расею ў гістарычных межах».
Што ж, гэта – сапраўды вэрсія. Аднак вэрсія, якая вартая сурʼёзнага ўспрыманьня.
Ненадзейны «бацька»
Нягледзячы на быццам бы сяброўскія адносіны паміж рэжымамі Пуціна і Лукашэнкі (больш за тое – нягледзячы на сяброўства Расеі і Беларусі ў так званай «саюзнай дзяржаве»), на самай справе Крэмль ажыцьцяўляе пастаянны, часам значны ціск на свайго »саюзьніка«, а той спрабуе дыстанцыявацца і весьці адносна незалежную зьнешнюю палітыку. А яшчэ «бацька» не занадта ахвотна дапускае расейскіх алігархаў на беларускі рынак, ведаючы іх апэтыты, і ня толькі фінансава-эканамічныя. І як свой для Крамля той паскудны «Лука», як называюць яго многія, але і ня свой. Як і надзейны саюзьнік, але адначасова і не заўсёды.
Адзінае, што для расейскай улады сапраўды добра – тое, што два дзесяцігодзьдзі »бацька« дазваляў расейскім СМІ і царкве свабодна «перакоўваць» шмат у чым яшчэ савецкую па мэнтальнасьці і ладам жыцьця Беларусь на зьвяно «рускага міру», які будуе Пуцін, яшчэ і дапамагаў у гэтым. Зараз на постсавецкіх прасторах Рэспубліка Беларусь – адзіная, чый сьцяг зьяўляецца трошкі мадыфікаваным рэспубліканскім сьцягам яшчэ сталінскіх часоў і дзе дзейнічае спэцслужба пад сумна назвай КДБ. А разам з тым »рускі мір» там імкнецца ўгнязьдзіцца ў кожнай шчыліне; і хіба КДБ – гэта нешта чужое яму?
Праўда, у апошнія гады Лукашэнка спахапіўся, імкнучыся стварыць нейкую беларускую ідэнтычнасьць, але на аснове савецкіх традыцый і рускай мовы, нават з уласным аналягам «каларадзкай стужкі» – кветак сталінскага сьцяга – але, што характэрна, некаторыя міністры дэманстратыўна чапляюць на сябе забароненыя «каларадзкія стужкі», і «бацька» вымушаны маўчаць, што наглядна ілюструе правільнасьць разваг Ігара Эйдмана...
На прыцэле – Украіна
Расейскі сацыёляг справядліва нагадвае гісторыю з пераўтварэньнем чэскіх земляў незалежнай, хаця і абрэзанай у Мюнхэне Чэхаславаччыны, на нацысцкі пратэктарат Багемія і Маравія. Сапраўды, Гітлер выклікаў чэхаславацкага прэзыдэнта Эміля Гаху ў Бэрлін і выставіў яму ўльтыматум: або неадкладнае «добраахвотнае» далучэньне да Рэйху, ці гвалтоўнае. Гаха капітуляваў, і гэта дало бачнасьць законнасьці нямецкай анэксіі чэскіх земляў.
Але, здаецца, адзін да аднаго Крэмль гэты сцэнар ня будзе капіяваць. Пуціну, каб атрымаць чарговую «сусьветна-гістарычную перамогу», вельмі важна не парушыць фармальнасьці. Таму варта выключыць і пераварот, і зьяўленьне «зялёных чалавечкаў», і іншыя падобныя рэчы.
Затое можа быць абраны альгарытм, які будзе мець усе прыкметы канстытуцыйнасьці: падчас візыту ў Маскву прэзыдэнт Лукашэнка падпісвае ўказ аб правядзеньні рэфэрэндуму па « узьяднаньні», а сам «добраахвотна» застаецца там на «доўгі лячэньне». Праз тры месяцы рэфэрэндум пад кантролем ляяльнай да Крамля часткі беларускіх сілавых структур праводзіцца і дае патрэбны Пуціну вынік (хай 20-25% беларусаў і дазволяць прагаласаваць «супраць»), затым кіраўнік дзяржавы на бальнічным ложку пацьвярджае вынікі рэфэрэндуму – і ці «добраахвотна» пойдзе «на заслужаны адпачынак», ці будзе ў поўнай адпаведнасьці з Канстытуцыяй Рэспублікі Беларусь «датэрмінова вызвалены ад пасады пры стойкай няздольнасьці па стану здароўя ажыцьцяўляць абавязкі прэзыдэнта« 2/3 галасоў дэпутатаў Нацыянальнага сходу. А гэтыя 2/3 знойдуцца – Пуцін добра ўмее «працаваць» з дэпутатамі і ў сваёй дзяржаве, і за яе межамі.
Не забывайце: адной з галоўных прычын таго, чаму заходнія дэмакратыі так доўга цырымоніліся зь Гітлерам, было тое, што фюрэр стаў канцлерам цалкам канстытуцыйным спосабам, а далей больш за пяць гадоў кожны свой важны крок падмацоўваў усенародным плебісцытам. Таму Пуцін можа разьлічваць, што Захад і зараз аддасьць перавагу форме, а не зьместу палітычных працэсаў.
Але галоўнай мэтай пры ажыццяўленьні такога варыянту ўсё роўна застанецца Украіна, дзе 2019 павінны адбыцца прэзыдэнцкія і парлямэнцкія выбары. Бо Крэмль здольны пасьля аншлюсу ня толькі захаваць, але і паднесьці ў першыя гады ўзровень дабрабыту беларусаў – хоць бы таму, што ўвядзе для іх ўнутрырасейскія цэны на энэрганосьбіты. Гэта ў параўнаньні з рэаліямі Ўкраіны дазволіць «правільным» кандыдатам абяцаць украінскім (па згодзе Масквы) такія ж выгады ў выпадку «правільных» вынікаў выбараў.
Больш за тое, нават калі пасьля гэтых выбараў да ўлады ва Украіне і ня прыйдуць прамаскоўскія палітыкі, усё роўна істотна ўзрасьце рэсурс Расеі і патэнцыял яе ВПК, а ў прыдачу расейскія войскі навіснуць над Кіевам, Жытомірам, Роўна і Луцкам з поўначы. Ужо толькі адна спакуса можа заахвоціць Пуціна рэалізаваць акрэсьлены Ігарам Эйдман сцэнар.
І трэба сьпяшацца: за ўступленьне ў ЭЗ у цяперашні час ужо выступае траціна беларусаў...
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
