Партал Delfi апублікаваў першую частку нарысаў журналіста Рамунаса Багдонаса, які разам з шэрагам іншых прадстаўнікоў літоўскіх мэдыяў і грамадзкіх арганізацый наведаў Беларусь, каб ацаніць ступень бясьпекі АЭС, якая будуецца ў Астраўцы.
У першай часткі Багдонас распавядае толькі пра тое, як ён атрымліваў у Вільні беларускую візу і выпраўляўся ў падарожжа. Прапануем фрагмэнты публікацыі.
Delfi і іншыя СМІ атрымалі запрашэньне амбасады Беларусі 17 жніўня наведаць Астравец і прыняць удзел у «дыскусіі за круглым сталом», дзе будзе абмяркоўвацца справаздача аб ацэнцы ўплыву на навакольнае асяродзьдзе будучай АЭС.
Я патэлефанаваў з нагоды паездкі ў Астравец па ўказаным тэлефоне. Адразу высьвятляецца, што ўсё будзе ня так, як напісана. Візу я ў суботу не атрымаю, трэба ісьці ў консульства.
Рэдакцыя прапанавала паехаць мне, таму я пачаў афармляць візу. У запрашэньні было напісана, што «будзе гарантаваная ўсебаковая бясплатная дапамога з боку амбасады Беларусі пры афармленьні візаў. Візы вы зможаце атрымаць перад ад’ездам аўтобуса».
Я патэлефанаваў з нагоды паездкі ў Астравец па ўказаным тэлефоне. Адразу высьвятляецца, што ўсё будзе ня так, як напісана. Візу я ў суботу не атрымаю, трэба ісьці ў консульства.
Да гэтага галоўны рэдактар павінна адправіць туды ліст пра мяне, у якім патрабуецца даць такую інфармацыю, як мой хатні адрас, электронная пошта, нумар мабільнага тэлефона. Па візу я яшчэ ісьці не магу.
Уся інфармацыя адпраўляецца ў Менск, а я чакаю. Цішыня. На наступны дзень тэлефаную ў консульства. Жаночы голас запрашае прыйсьці. Я сумняваюся, ці ня позна, бо неўзабаве 13 гадзін, а па пытаньнях візаў прымаюць да абеду.
«Ніякіх праблем, усё палагодзілі, прыяжджайце цяпер».
Празь дзесяць хвілін я націскаю кнопку каля брамы консульства. Цішыня. Мужчына, які выходзіць празь іншую браму кажа, каб я прыходзіў праз 40 хвілін, пасьля перапынку на абед. Нікога не хвалюе, што самі толькі што запрашалі.
Вяртаюся пасьля абеду, праз гадзіну. Запаўняю анкету, што я запрошаны Міністэрствам замежных спраў Беларусі. «Не», — кажуць мне.
«Вы ж ня будзеце пісаць, што вас запрашае прэзыдэнт», — заканчвае лягічны ланцужок супрацоўніца.
«Вас запрашае інфармацыйны цэнтар Астравецкай АЭС». Я ўпершыню пра такі чую. Паказваю запрашэньне для СМІ, унізе якога напісана: «Дзякуй за ўвагу, пасольства Рэспублікі Беларусь». Мне тлумачаць, што гэта нічога ня значыць, што амбасада падпарадкоўваецца МЗС, паколькі МЗС падпарадкоўваецца ўраду, а ўрад — прэзыдэнту.
«Вы ж ня будзеце пісаць, што вас запрашае прэзыдэнт», — заканчвае лягічны ланцужок супрацоўніца. Хоць мне гэта здаецца нелягічным, я маўчу. Паеду ў госьці ў інфармацыйны цэнтар (загадзя скажу, што ня ўбачыў ні самога цэнтру, ні яго працаўнікоў).
Тады я даведаўся, што адразу візу не атрымаю. Трэба пацьверджаньне. Прыяжджаю яшчэ раз на наступны дзень і атрымліваю дакумэнт з надрукаваным на беларускай мове словам. Аказваецца, гэта прозьвішча чалавека, які прыняў рашэньне.
Я еду да суседзяў, якія маюць намер будаваць АЭС, таму я ўважліва назіраю, як думаюць, гавораць і паводзяць сябе службовыя асобы гэтай краіны. Мне важна ведаць, якая культура паводзінаў у людзей, якія будуць прымаць рашэньні па такім важным будаўніцтве.
У суботу раніцай я п’ю каву ў сябе дома. Пашпарт зь візай і фотаапарат чакаюць каля дзьвярэй. У запрашэньні напісана, што выяжджаем ў 8.30 ад амбасады. Яшчэ некалькі дзён таму дыплямат удакладніў, што ад’езд з вуліцы Наугардуко, 34, а не ад амбасады. Абяцаў паведаміць, калі нешта зьменіцца. Тэлефон маўчыць, па пошце навін няма.
Толькі дзякуючы ёй мяне пачакалі. Я прыбег у 8.20. У аўтобусе размахваю запрашэньнем, дзе напісана час 8.30, але на твары адказнага работніка нічога не мяняецца.
Застаўся апошні, самы смачны глыток ранішняй кавы, які я так і не пасьпеў выпіць. Тэлефонны званок у 8.10. Калега з тэлебачаньня пытаецца, ці еду я. Я адказваю, што буду празь 15 хвілін. Яна мне раіць бегчы, паколькі аўтобус ужо павінен быў выехаць у 8.00.
Толькі дзякуючы ёй мяне пачакалі. Я прыбег у 8.20. У аўтобусе размахваю запрашэньнем, дзе напісана час 8.30, але на твары адказнага нічога не мяняецца.
На мяжы мы ізноў сутыкаемся зь беларускай бюракратыяй. Нібыта адзін беларускі дыплямат у Вільні павінен быў перадаць некаму з аўтобуса сьпіс пасажыраў. Некалькі разоў патрабуюць, але ні ў каго яго няма. Наш праважаты не верыць, бо сьпіс павінен быць. Быццам хтосьці спрабуе яго схаваць. Нарэшце ён адступае.
Але мы — частка пляну, і рух без чэргі на мяжы працягваецца. Я ніколі ня бачыў такога ветлівага беларускага афіцэра, як той, які прынёс нам пашпарты. Добра, што я сядзеў, інакш дакладна ўпаў бы, калі вайсковец, які прынёс нашы пашпарты, усьміхнуўся і ветліва спытаў: «Ці не занадта доўга вам давялося чакаць?»
У Астраўцы мы спыніліся ля будынка канцэртнай залі. Прыехалі раней часу. Нас запрасілі ў будынак на бутэрброды. Там жа было некалькі сталоў для рэгістрацыі. Мне тут жа паказалі, што я павінен зарэгістравацца. Я гэта зрабіў. Але вырашыў удакладніць, што я не чаканы імі «прадстаўнік літоўскай грамадзкасьці». Я журналіст, прыехаў працаваць, і папрасіў адзначыць гэта ў лісьце рэгістрацыі. Гэта запісалі.
Калі такое адбываецца ў будучай ядзернай дзяржаве, чакай бяды.
Пазьней у залі вядучы абвясьціў, што зь Літвы прыехалі і зарэгістраваліся 102 «прадстаўнікі грамадзкасьці і СМІ». Здалося дзіўным, што публічна аб’яўляецца супольны сьпіс. Але гэта быў толькі першы крок да наступнай ілжывай інфармацыі. У той жа дзень беларускі партал naviny.by, спасылаючыся на дадзеныя інфармацыйнага агенцтва БелаПАН, абвясьціў аб праведзеным мерапрыемстве, у якім бралі ўдзел «102 зацікаўленыя асобы зь Літвы, а таксама літоўскія і беларускія спэцыялісты і журналісты». Мяне і іншых калегаў запісалі ў «прадстаўнікі грамадзкасьці». Значыць, няважныя сапраўдныя вынікі. Важна напісаць так, як трэба.
Калі такое адбываецца ў будучай ядзернай дзяржаве, чакай бяды.
Яшчэ да пачатку мерапрыемства беларусы ледзь не на кожным кроку дэманстравалі, што нельга верыць нічому, што яны кажуць або абяцаюць. Усё роўна, вусна або пісьмова.
