Удзельнікі: экспэрт Беларускага эканамічнага дасьледча-адукацыйнага цэнтру Зьміцер Крук і экспэрт Лібэральнага клюбу Антон Болтачка.
Валер Карбалевіч: «Паводле дадзеных Белстату, у студзені экспарт тавараў зь Беларусі зьменшыўся на 15% у параўнаньні з студзенем мінулага году. На 34% скараціўся экспарт у краіны ЭЗ.
Увогуле, здаецца, сытуацыя вяртаецца да звыклай схемы, калі імпарт перавышае экспарт. Мінулым годам гэтае правіла было парушана з-за гандлю растваральнікамі. Цяпер, мусіць усё вяртаецца да ранейшага стану. Дык што адбываецца ў замежным гандлі?»
Зьміцер Крук: «У замежным гандлі мы назіраем тэндэнцыі, якія пачаліся з другой паловы 2012 году. Гэта скарачэньне экспарту, рост імпарту на тле падвышэньня заробкаў».
Антон Болтачка: «Сапраўды, мы назіраем дэфіцыт замежнага гандлю. Але 150 млн даляраў за студзень — гэта ня вельмі вялікая лічба. Тут уплывае і сэзонны чыньнік. Сапраўды, на 34% скараціўся экспарт у краіны ЭЗ. Але адначасова вырас экспарт у Расею — на 10%».
Карбалевіч: «Падчас нарады ў мінулую пятніцу Лукашэнка рэзка крытыкаваў урад за няздольнасьць пашыраць экспарт, выйсьці на новыя рынкі. Ён сказаў: „Я ўжо стаміўся гаварыць пра неабходнасьць пашырэньня рынкаў збыту беларускай прадукцыі. Вашы дзеяньні ў гэтым кірунку падобныя да імітацыі бурнай працы… Здаецца, пра ўсё дамовіліся з Кубай, Вэнэсуэлай, Эквадорам, Балівіяй і іншымі дзяржавамі. А ў сухім астатку — адны пераносы тэрмінаў выкананьня маіх даручэньняў… Далі справаздачу аб пастаўках на 15 новых рынкаў, але што толку — 0,1% агульнага экспарту. Вось ужо выйшлі на 15 рынкаў! Аднак спынілі пастаўкі ў 11 краін“. Дык чаму беларускай прадукцыі не ўдаецца выйсьці на новыя рынкі?»
Крук: «Тут існуе некалькі чыньнікаў. Па-першае, практыка паказвае, што прыватныя кампаніі больш эфэктыўныя ў прасоўваньні экспарту на новыя рынкі. У нас жа гэтым займаецца дзяржаўны апарат, а яго эфэктыўнасьць у гэтай справе выклікае вялікія сумненьні. Дзесьці два гады таму ўрад прыняў праграму разьвіцьця экспарту. Заданьні наконт росту экспарту даводзіліся да ўсіх установаў, раённых і абласных выканкамаў. Але большасьць гэтых заданьняў не былі выкананыя.
Па-другое, эканамічная каньюнктура на замежных рынках неспрыяльная. Па-трэцяе, з жніўня 2011 году (даты, калі рэальны эфэктыўны курс беларускага рубля апусьціўся да свайго гістарычнага мінімуму за апошнія 5–7 гадоў) па сёньняшні дзень абменны курс рубля ўзмацніўся на 15–17%. І, значыць, на такую велічыню зьменшылася канкурэнтаздольнасьць нашых экспартэраў».
Болтачка: «Па-першае, пашыраць рынкі збыту — не задача ўраду. Гэта задача кіраўнікоў кампаній. Але галоўная праблема — гэта ня новыя рынкі. Асноўнае адмоўнае сальда мы атрымліваем у гандлі з Расеяй. Мы падселі на расейскую нафтавую іголку».
Карбалевіч: «Але з нафты Беларусь атрымлівае нафтапрадукты, якія прадаюцца на зьнешніх рынках па вышэйшых цэнах, чым тыя цэны, па якіх краіна імпартуе расейскую нафту. Таму з нафтавага бізнэсу Беларусь у замежным гандлі атрымлівае плюс».
Болтачка: «У першай палове 1990-х гадоў, калі не было гэтага нафтавага бізнэсу, замежнагандлёвае сальда Беларусі было станоўчым»
Карбалевіч: «Якія наступствы для эканомікі можа мець павелічэньне дэфіцыту замежнагандлёвага балянсу? Як гэта паўплывае на абменны курс беларускага рубля, іншыя эканамічныя сфэры?»
Крук: «На нарадзе ў пятніцу Лукашэнка не адзін раз патрабаваў ад ураду і Нацбанку забясьпечыць цэнавую стабільнасьць у краіне. І стабільнасьць абменнага курсу ў гэтым пляне вельмі важная. Бо ў краіне яшчэ вялікія інфляцыйныя і дэвальвацыйныя чаканьні. І вось намаганьні з дапамогай працэнтных ставак забясьпечыць стабільнасьць абменнага курсу нэгатыўна ўплываюць на сальда замежнага гандлю. А каб гэты дэфіцыт не стварыў пагрозу для макраэканамічнай стабільнасьці, трэба шукаць вонкавае фінансаваньне, замежныя крэдыты. А тут адначасова трэба плаціць, аддаваць даўгі, узятыя мінулымі гадамі. Але менавіта такі варыянт будзе асноўным.
Калі ж прыярытэтам для ўраду стане задача дасягнуць станоўчага сальда замежнагандлёвага балянсу, то тут трэба будзе альбо дэвальваваць рубель, альбо штурхаць экспарт адміністратыўнымі мэтадамі. Але ў мяне ёсьць сумненьне, што ўдасца дасягнуць тых лічбаў замежнагандлёвага балянсу, якія запісаныя ў афіцыйным прагнозе ўраду гэтым годам пры заплянаваным абменным курсе».
Болтачка: «Калі дэфіцыт замежнага гандлю будзе нарастаць, то, думаю, урад паспрабуе запусьціць нейкія схемы, падобныя да леташняга бізнэсу з растваральнікамі.
Золатавалютныя рэзэрвы складаюць больш за 8 млрд даляраў. Калі імі затыкаць дзірку ў выглядзе дэфіцыту замежнага гандлю, то гэтых рэзэрваў хопіць на паўгода. Думаю, беларускае кіраўніцтва будзе прасіць новыя крэдыты ў Пуціна».
Карбалевіч: «Можа, найлепшым выйсьцем з гэтай сытуацыі было б ня браць новыя пазыкі, а дэвальваваць рубель. Чаму ўлады баяцца ісьці такім шляхам?»
Крук: «Так, гэты сцэнар быў бы больш прымальны. Але на гэтым шляху ёсьць пэўныя праблемы. Па-першае, у краіне існуюць вялікія інфляцыйныя чаканьні. У зьвязку з гэтым дэвальвацыя можа стаць пагрозай для грашовага, крэдытнага, дэпазытнага рынкаў. Значныя штуршкі на валютным рынку могуць раскруціць махавік інфляцыі.
Па-другое, наш замежны гандаль не такі элястычны. То бок для таго, каб дасягнуць добрых вынікаў у замежным гандлі, можа спатрэбіцца даволі вялікая дэвальвацыя».
Болтачка: «Калі дэвальваваць рубель, то гэта неабходна рабіць гэтым годам. Бо калі адкладаць дэвальвацыю на наступны год, то перад прэзыдэнцкімі выбарамі гэта для Лукашэнкі палітычна небясьпечна».
У чым прычыны дэфіцыту замежнагандлёвага балянсу?
Валер Карбалевіч: «Паводле дадзеных Белстату, у студзені экспарт тавараў зь Беларусі зьменшыўся на 15% у параўнаньні з студзенем мінулага году. На 34% скараціўся экспарт у краіны ЭЗ.
Увогуле, здаецца, сытуацыя вяртаецца да звыклай схемы, калі імпарт перавышае экспарт. Мінулым годам гэтае правіла было парушана з-за гандлю растваральнікамі. Цяпер, мусіць усё вяртаецца да ранейшага стану. Дык што адбываецца ў замежным гандлі?»
Зьміцер Крук: «У замежным гандлі мы назіраем тэндэнцыі, якія пачаліся з другой паловы 2012 году. Гэта скарачэньне экспарту, рост імпарту на тле падвышэньня заробкаў».
Антон Болтачка: «Сапраўды, мы назіраем дэфіцыт замежнага гандлю. Але 150 млн даляраў за студзень — гэта ня вельмі вялікая лічба. Тут уплывае і сэзонны чыньнік. Сапраўды, на 34% скараціўся экспарт у краіны ЭЗ. Але адначасова вырас экспарт у Расею — на 10%».
Якія пэрспэктывы павелічэньня беларускага экспарту?
Карбалевіч: «Падчас нарады ў мінулую пятніцу Лукашэнка рэзка крытыкаваў урад за няздольнасьць пашыраць экспарт, выйсьці на новыя рынкі. Ён сказаў: „Я ўжо стаміўся гаварыць пра неабходнасьць пашырэньня рынкаў збыту беларускай прадукцыі. Вашы дзеяньні ў гэтым кірунку падобныя да імітацыі бурнай працы… Здаецца, пра ўсё дамовіліся з Кубай, Вэнэсуэлай, Эквадорам, Балівіяй і іншымі дзяржавамі. А ў сухім астатку — адны пераносы тэрмінаў выкананьня маіх даручэньняў… Далі справаздачу аб пастаўках на 15 новых рынкаў, але што толку — 0,1% агульнага экспарту. Вось ужо выйшлі на 15 рынкаў! Аднак спынілі пастаўкі ў 11 краін“. Дык чаму беларускай прадукцыі не ўдаецца выйсьці на новыя рынкі?»
Крук: «Тут існуе некалькі чыньнікаў. Па-першае, практыка паказвае, што прыватныя кампаніі больш эфэктыўныя ў прасоўваньні экспарту на новыя рынкі. У нас жа гэтым займаецца дзяржаўны апарат, а яго эфэктыўнасьць у гэтай справе выклікае вялікія сумненьні. Дзесьці два гады таму ўрад прыняў праграму разьвіцьця экспарту. Заданьні наконт росту экспарту даводзіліся да ўсіх установаў, раённых і абласных выканкамаў. Але большасьць гэтых заданьняў не былі выкананыя.
Па-другое, эканамічная каньюнктура на замежных рынках неспрыяльная. Па-трэцяе, з жніўня 2011 году (даты, калі рэальны эфэктыўны курс беларускага рубля апусьціўся да свайго гістарычнага мінімуму за апошнія 5–7 гадоў) па сёньняшні дзень абменны курс рубля ўзмацніўся на 15–17%. І, значыць, на такую велічыню зьменшылася канкурэнтаздольнасьць нашых экспартэраў».
Галоўная праблема — гэта ня новыя рынкі. Асноўнае адмоўнае сальда мы атрымліваем у гандлі з Расеяй
Болтачка: «Па-першае, пашыраць рынкі збыту — не задача ўраду. Гэта задача кіраўнікоў кампаній. Але галоўная праблема — гэта ня новыя рынкі. Асноўнае адмоўнае сальда мы атрымліваем у гандлі з Расеяй. Мы падселі на расейскую нафтавую іголку».
Карбалевіч: «Але з нафты Беларусь атрымлівае нафтапрадукты, якія прадаюцца на зьнешніх рынках па вышэйшых цэнах, чым тыя цэны, па якіх краіна імпартуе расейскую нафту. Таму з нафтавага бізнэсу Беларусь у замежным гандлі атрымлівае плюс».
Болтачка: «У першай палове 1990-х гадоў, калі не было гэтага нафтавага бізнэсу, замежнагандлёвае сальда Беларусі было станоўчым»
Як павелічэньне гандлёвага дэфіцыту паўплывае на эканоміку?
Карбалевіч: «Якія наступствы для эканомікі можа мець павелічэньне дэфіцыту замежнагандлёвага балянсу? Як гэта паўплывае на абменны курс беларускага рубля, іншыя эканамічныя сфэры?»
Крук: «На нарадзе ў пятніцу Лукашэнка не адзін раз патрабаваў ад ураду і Нацбанку забясьпечыць цэнавую стабільнасьць у краіне. І стабільнасьць абменнага курсу ў гэтым пляне вельмі важная. Бо ў краіне яшчэ вялікія інфляцыйныя і дэвальвацыйныя чаканьні. І вось намаганьні з дапамогай працэнтных ставак забясьпечыць стабільнасьць абменнага курсу нэгатыўна ўплываюць на сальда замежнага гандлю. А каб гэты дэфіцыт не стварыў пагрозу для макраэканамічнай стабільнасьці, трэба шукаць вонкавае фінансаваньне, замежныя крэдыты. А тут адначасова трэба плаціць, аддаваць даўгі, узятыя мінулымі гадамі. Але менавіта такі варыянт будзе асноўным.
Намаганьні з дапамогай працэнтных ставак забясьпечыць стабільнасьць абменнага курсу нэгатыўна ўплываюць на сальда замежнага гандлю
Калі ж прыярытэтам для ўраду стане задача дасягнуць станоўчага сальда замежнагандлёвага балянсу, то тут трэба будзе альбо дэвальваваць рубель, альбо штурхаць экспарт адміністратыўнымі мэтадамі. Але ў мяне ёсьць сумненьне, што ўдасца дасягнуць тых лічбаў замежнагандлёвага балянсу, якія запісаныя ў афіцыйным прагнозе ўраду гэтым годам пры заплянаваным абменным курсе».
Болтачка: «Калі дэфіцыт замежнага гандлю будзе нарастаць, то, думаю, урад паспрабуе запусьціць нейкія схемы, падобныя да леташняга бізнэсу з растваральнікамі.
Золатавалютныя рэзэрвы складаюць больш за 8 млрд даляраў. Калі імі затыкаць дзірку ў выглядзе дэфіцыту замежнага гандлю, то гэтых рэзэрваў хопіць на паўгода. Думаю, беларускае кіраўніцтва будзе прасіць новыя крэдыты ў Пуціна».
Чаму ўлады баяцца дэвальвацыі?
Карбалевіч: «Можа, найлепшым выйсьцем з гэтай сытуацыі было б ня браць новыя пазыкі, а дэвальваваць рубель. Чаму ўлады баяцца ісьці такім шляхам?»
Крук: «Так, гэты сцэнар быў бы больш прымальны. Але на гэтым шляху ёсьць пэўныя праблемы. Па-першае, у краіне існуюць вялікія інфляцыйныя чаканьні. У зьвязку з гэтым дэвальвацыя можа стаць пагрозай для грашовага, крэдытнага, дэпазытнага рынкаў. Значныя штуршкі на валютным рынку могуць раскруціць махавік інфляцыі.
Па-другое, наш замежны гандаль не такі элястычны. То бок для таго, каб дасягнуць добрых вынікаў у замежным гандлі, можа спатрэбіцца даволі вялікая дэвальвацыя».
Болтачка: «Калі дэвальваваць рубель, то гэта неабходна рабіць гэтым годам. Бо калі адкладаць дэвальвацыю на наступны год, то перад прэзыдэнцкімі выбарамі гэта для Лукашэнкі палітычна небясьпечна».
