У 92 годзе патрэбна было прыняць прысягу на вернасьць Рэспубліцы Беларусь
афіцэрскаму складу вайскоўцаў у Барысаве. У кожнай частцы прысяга праводзілася
па-свойму, для гэтага быў прывезены тэкст афіцэрскай прысягі на беларускай
мове, а ў нас у частцы афіцэрскі склад быў дзесьці на 90 % рускамоўным
і рускім.
Начальства паставіла ўмову, што трэба чытаць на беларускай мове: хто
ня будзе прымаць прысягу – той паедзе служыць у Расею, а хто прыме – застанецца
ў Беларусі. Трэба было вызначыцца.
Два афіцэры з нашай часткі вырашылі паехаць у Расею, прысягу не прымалі,
астатнія думалі – а потым вырашылі прымаць. Беларускай мовы ніхто ня ведаў,
акрамя мяне. І ўсе кансультаваліся, чыталі, рыхтаваліся…
Прачыталі з грахом папалам гэтую прысягу. Але гэта ж ня самае галоўнае.
Гэтая прысяга была запісаная ў асабістай справе афіцэра, а потым трэба
ж яе выконваць. Цяжка сказаць, але гэта была, па-мойму, фармальная акцыя.
Таму што з прыняўшых афіцэраў больш паловы знайшлі сабе потым цёплыя мейсцы
ў Расеі і зьехалі туды. І давялося аркуш з гэтай прысягай з асабістых справаў
выдзіраць.
Адзін час прыйшла дырэктыва – вывучаць беларускую мову. Пляны зьверху
яшчэ не прыйшлі, а трэба было агульны плян зацьвярджаць у 93 годзе. Таму
начальнік штаба папрасіў мяне, каб мая жонка падтрыхтавала такі плян. Жонка
– выкладчык беларускай мовы ў школе. Склала яна плян, я яму прынес, а ён
гаворыць: “Усё зразумела, толькі незразумела, як гэта прачытаць. Перакладзі
гэта на рускую мову – тады я ўпішу гэта ў плян.”
Так ніхто беларускую мову і не вывучаў, потым прынятае было дзьвюхмоўе,
і зусім беларуская мова ў войску зьнікла. Дакладней, яна там і не нарадзілася.
На гэты конт мы гаварылі з адстаўнікамі – яны не прызнаюць беларускай
культуры і мовы, хоць жывуць тут ужо вельмі доўга…
Анатоль Хоміч, Барысаў
Самае папулярнае
1