Гэтак каротка можна ахарактарызаваць вынікі апошняга апытаньня Незалежнага інстытуту сацыяльна-эканамічных і палітычных дасьледаваньняў. Прашу прабачэньня за шмат лічбаў, але тут бязь іх не абысьціся.
Доля тых, хто адказаў, што іх матэрыяльнае становішча за апошнія 3 месяцы пагоршылася, павялічылася з прыкладна чвэрці да трох чвэрцяў, больш за 80% апытаных мяркуюць, што беларуская эканоміка апынулася ў крызісе, прычым 44% ускладаюць віну за гэта на прэзыдэнта і больш за траціну – на ўрад.
Доля тых, хто лічыць, што сытуацыя ў Беларусі разьвіваецца ў няправільным кірунку, за квартал вырасла з 40 да 60 працэнтаў, што ёсьць рэкордны паказьнік у апытаньнях інстытуту з 2003 году.
Эканамічны крызіс адбіўся і на ўзроўні палітычных сымпатыяў беларусаў. Колькасьць тых, хто давярае прэзыдэнту, зьнізілася да 35% – квартал таму, паводле апытаньня НІСЭПД, узровень даверу быў 55%, колькасьць гатовых галасаваць за А.Лукашэнку на прэзыдэнцкіх выбарах упала ніжэй за 30%, у сакавіку рэйтынг складаў 43%.
Разам з тым экспэрты інстытуту адзначаюць, што пакуль не назіраецца заўважальнага росту пратэставага патэнцыялу: апытаныя хутчэй не ўхваляюць, чым ухваляюць маніфэстацыю 19 сьнежня летась у Менску, лічаць сябе ў апазыцыі да ўлады чвэрць апытаных, 60% ня лічаць, гатовасьць да публічных акцыяў пратэсту выказаў толькі кожны пяты апытаны.
Зьвесткі сацыёлягаў яшчэ трэба аналізаваць і асэнсоўваць, але і працытаваных зьвестак дастаткова, каб канстатаваць, што эканамічны крызіс ужо перарос у сацыяльны і нават палітычны, прынамсі ў крызіс палітычнага даверу.
Але крызіс – гэта не гарантаваны канец, гэты разьвілка, ростань. Сытуацыя можа разьвівацца так і гэтак, сыстэма можа вытрымаць, знайсьці рэсурсы для выжываньня ці абрынуцца. Грамадзтва ўжо сасьпела да новага асэнсаваньня сытуацыі, яно ўжо ў значнай ступені гатовае да пераменаў, але яшчэ не сасьпела да дзеяньняў.
Аднак калі раней спадзеў на перамены быў шмат у чым спадзевам на цуд, які зробіць рашучая меншасьць, то цяпер пад такімі спадзевамі зьявілася значна больш істотная глеба.
Доля тых, хто адказаў, што іх матэрыяльнае становішча за апошнія 3 месяцы пагоршылася, павялічылася з прыкладна чвэрці да трох чвэрцяў, больш за 80% апытаных мяркуюць, што беларуская эканоміка апынулася ў крызісе, прычым 44% ускладаюць віну за гэта на прэзыдэнта і больш за траціну – на ўрад.
Доля тых, хто лічыць, што сытуацыя ў Беларусі разьвіваецца ў няправільным кірунку, за квартал вырасла з 40 да 60 працэнтаў, што ёсьць рэкордны паказьнік у апытаньнях інстытуту з 2003 году.
Эканамічны крызіс адбіўся і на ўзроўні палітычных сымпатыяў беларусаў. Колькасьць тых, хто давярае прэзыдэнту, зьнізілася да 35% – квартал таму, паводле апытаньня НІСЭПД, узровень даверу быў 55%, колькасьць гатовых галасаваць за А.Лукашэнку на прэзыдэнцкіх выбарах упала ніжэй за 30%, у сакавіку рэйтынг складаў 43%.
Разам з тым экспэрты інстытуту адзначаюць, што пакуль не назіраецца заўважальнага росту пратэставага патэнцыялу: апытаныя хутчэй не ўхваляюць, чым ухваляюць маніфэстацыю 19 сьнежня летась у Менску, лічаць сябе ў апазыцыі да ўлады чвэрць апытаных, 60% ня лічаць, гатовасьць да публічных акцыяў пратэсту выказаў толькі кожны пяты апытаны.
Зьвесткі сацыёлягаў яшчэ трэба аналізаваць і асэнсоўваць, але і працытаваных зьвестак дастаткова, каб канстатаваць, што эканамічны крызіс ужо перарос у сацыяльны і нават палітычны, прынамсі ў крызіс палітычнага даверу.
Але крызіс – гэта не гарантаваны канец, гэты разьвілка, ростань. Сытуацыя можа разьвівацца так і гэтак, сыстэма можа вытрымаць, знайсьці рэсурсы для выжываньня ці абрынуцца. Грамадзтва ўжо сасьпела да новага асэнсаваньня сытуацыі, яно ўжо ў значнай ступені гатовае да пераменаў, але яшчэ не сасьпела да дзеяньняў.
Аднак калі раней спадзеў на перамены быў шмат у чым спадзевам на цуд, які зробіць рашучая меншасьць, то цяпер пад такімі спадзевамі зьявілася значна больш істотная глеба.
