Ҳодиса
Селу тарма ва сангрез. Зиндагии 72 ҳазор оила дар минтақаҳои хатарбор
Зиёда аз ҳазору дусад минтақа дар Тоҷикистон зери хатари офатҳои табиӣ эълон шуданд. Ба онҳо селу баҳман ё тарма, ярчу сангрез ва фурӯравии замин таҳдид мекунад.
Ба гуфтаи кормандони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода, дар ин минтақаҳо 72 ҳазор оила ё 400 ҳазор нафар зиндагӣ доранд, ки бояд ба ҷойи дигар кӯчонда шаванд. Мақомот иддао доранд, ки сокинон худсарона дар заминҳои зери хатар хона сохтаанд. Мардум мегӯянд, заминро ба онҳо намояндагони ҳукумати маҳаллӣ доданд.
Ҷамшед Камолов, намояндаи Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон, рӯзи 14-уми май ба Радиои Озодӣ гуфт, дар ҳамкорӣ бо шарикони рушд тасмим доранд, сокинонро марҳила ба марҳила ба ҷойҳои амн баранд.
"Нақшаи миёнамуҳлати кӯчондани муҳоҷирони экологӣ барои солҳои 2024-2026 тасдиқ шудааст. Бар асоси он, дар умум, дар се сол 525 хоҷагӣ ба мавзеъҳои бехавф кӯчонида мешаванд," – шарҳ дод ӯ.
Гуфта мешавад, ин теъдод аз шаҳрвандон дар солҳои гузашта ҳангоми бунёди худсаронаи манзил сокини минтақаҳои хатар шудаанд. Ҷамшед Камолов мегӯяд, ҳоло тақсими замин барои сохтани маскан бо назардошти хатари минтақаҳо амалӣ мегардад.
Ӯ афзуд: "Дар Тоҷикистон як даврае буд, солҳои 90-ум, тақсими замин дар ҳама ҷойҳо амалӣ карда шуд. Яъне, аксарият хонаҳои ғайриқонунӣ ҳам сохтанд, бе иҷозаи мақомот хонаҳои худро дар ҷойҳои хавфнок сохтанд."
Баъзе аз шаҳрвандон мегӯянд, мақомоти маҳаллӣ аз бунёди хонаҳо дар минтақаи хатар огоҳ буданд ва худи онҳо ба сокинон дар ин ҷойҳо замин додаанд.
Икромҷон Шоев, сокини ҷамоати Чӯянгарони шаҳри Ваҳдат, 40-километрии Душанбе, мегӯяд, селу боронҳои пуршиддат ҳар бор ба хонаи онҳо зиён мерасонад: "Мардуми моро дар ҳамин ҷо оварда ҷой кардаанд. Бечораҳо ҷой надоранд, ба куҷо раванд? Ба ҳамин ҷо меоранд, маҷбур заминро мегиранд, хона сохта зиндагӣ мекунанд."
Видеоро дар инҷо бинед:
Додситонии кулли Тоҷикистон дар моҳи марти соли 2023 зиёда аз якуним ҳазор қарори раисони шаҳру ноҳияҳоро барои додани қитъаи замин ғайриқонунӣ эълон кард ва гуфта буд, ки нисбат ба 252 нафар парванда кушодааст.
Тақсими замин дар минтақаҳои Тоҷикистон чанд сол боз ба як мавзӯи доғу баҳсӣ дар сатҳи болотарини ҳукумат табдил ёфтааст. Нигарониҳо аз ҳолатҳои ришваситонӣ дар ин соҳа борҳо садо медиҳад.
Дар Кумитаи ҳолатҳои фавқулода гуфтанд, барои кӯчондани сокинон аз минтақаи хатар ба онҳо дар дигар ҷой қитъаи замин ва қарзҳои боимтиёз дода мешавад. Сокинон бар инанд, ки тавони бунёди манзилро дар минтақаи дигар надоранд ва аз ин рӯ талош мекунанд, аз манзилҳои феълии худ накӯчанд.
Бар пояи омори расмӣ, соли гузашта ҳамагӣ 225 оила ба минтақаҳои амн кӯчонида шудаанд.
Дар соли 2023 бар асари офатҳои табиӣ дар Тоҷикистон 51 нафар ҷони худро аз даст додаанд. Зиёни молии қариб 560 офат ба аҳолӣ ва иқтисоди кишвар 76 миллион сомониро ташкил додааст. Тоҷикистон яке аз кишварҳои осебпазир дар баробари фалокатҳои табиӣ шумурда мешавад ва осеби ҷонию молӣ ҳар сол рӯ ба афзоиш аст.
Оби дарёи Панҷ дар ҳудуди Фархор баланд шудааст. Хатараш чист?
Оби дарёи Панҷ, ки Тоҷикистону Афғонистонро аз ҳам ҷудо мекунад, дар ҳудуди ноҳияи Фархори вилояти Хатлон бештар ҷорӣ шуда, ба қавли сокинон, "соҳилҳоро хароб мекунад".
Мардум аз он нигаронанд, ки агар вазъ чунин идома ёбад, эҳтимол садҳо гектар замини кишт ва хонаҳои зиёд зери об хоҳанд монд. Намояндагони ҳукумати ноҳия гуфтанд, соҳилбандӣ бо тахтасангҳои бетонӣ идома дорад.
"Мардум метарсанд, чун 30 сол пеш ҳам об зиёд шуда буд. Мо пешгирӣ мекунем. Раҳмат ба мардум, ки ба мо ёрӣ карданд. Ҷаноби олӣ то 2000 ҳазор кубик дода буд, ҳоло бо он соҳилҳоро мустаҳкам мекунем," – гуфт Зариф Вализода, раиси ноҳияи Фархор.
Аз баландиҳои Фархор дида мешавад, ки оби Панҷ чӣ қадар баланд шудааст. Солҳои пеш аввал симхор ва то як километр бешазорро тай карда, сипас ба дарё мерасидед. Акнун аз соҳили дарё то ба симхор панҷ метр ҳам намондааст.
Дар наворҳое, ки чаҳор рӯз пеш сабт шудааст, сокинон аз наздик шудани дарёи Панҷ ба деҳаи Дарқади ноҳияи Фархор мегӯянд. "Хок оварда рехта истодаем, то лаби симхор қариб омадааст," – мегӯяд яке аз сокинон дар видео.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон дар ноҳияи Фархор 22 мавзеи хатарнокро сабт кардааст. Яке аз онҳо ҷамоати Дарқад дар соҳили рӯди Панҷ аст.
Акнун ин ҷо таҷҳизоте насб мекунанд, ки бояд дар ҳолати зарурӣ бонги хатар занад. Содиқҷон Раҳмонзода, сардори Идораи ҳолатҳои фавқулода дар минтақаи Кӯлоб, гуфт: "Дар се ноҳияи наздисарҳадӣ дастгоҳи огоҳкунанда насб шуд. Ба ба наздикӣ ҳамаи онҳоро аз нав санҷиданд."
Ҳоло сокинони ин минтақа аз боло шудани сатҳи оби Панҷ ва омадани сел ҳарос доранд. Мақомот мегӯянд, тамоми талошро хоҳанд кард, то пеши об гирифта шавад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Вакилонаш хостаанд, Раҳматшоҳ Қурбоновро ба ҳабси хонагӣ гиранд
Вакилони мудофеи Раҳматшоҳ Қурбонов, ронандаи 44-солаи зодаи Тоҷикистон (ҳамзамон шаҳрвандии Русияро дорад), аз Додгоҳи Санкт-Петербург хостаанд, ки то поёни таҳқиқи парвандааш ӯро аз Боздоштгоҳ ба ҳабси хонагӣ гузаронад.
Мусофирбари зери идораи ӯ рӯзи 10-уми май ба дарёи "Мойка" афтод ва ҳоло ба марги 7 нафар гумонбар аст. Ду мусофири дигар дар ҳолати вазнин дар бемористон ҳастанд.
Додгоҳи ноҳияи Октябри шаҳри Санкт-Петербург рӯзи 12-уми май дастур дод, ки Қурбоновро то 9-уми июл ва то поёни таҳқиқи парванда ба ҳабс гиранд.
Яке аз шахсони наздик ба Раҳматшоҳ Қурбонов рӯзи 13-уми май ба Радиои Озодӣ гуфт, “азбаски парвонаи ронандагиро аз ӯ гирифтаанд, имкони идораи мошинро надорад ва ба ҷомеа хатар надорад. Муддати дароз шаҳрванди Русия аст, доғи судӣ надорад.”
Раҳматшоҳ Қурбонов ронандаи ширкати “Таксӣ” буд. Худаш гуфтааст, тормози мусофирбар мушкил дошт ва аз наздикони қурбониён маъзарат хостааст.
Ба нақли ҳамсараш, Раҳматшоҳ Қурбонов як рӯз пеш аз ҳодиса 20 соат кор кард, вале раҳбараш баъди ҳамагӣ панҷ соати истироҳат дубора ӯро ба кор хонд. Мудири ширкати “Таксӣ”-ро низ дастгир кардаанд.
Тафтишот тасдиқ мекунад, ки ба Раҳматшоҳ Қурбонов дар муддати чанд рӯз шароити кору истироҳати зарурӣ фароҳам нашудааст.
Аммо ин ягона иттиҳоми зидди Раҳматшоҳ Қурбонов нест. Кумитаи тафтишотии Русия ӯро ба он муттаҳам кардааст, ки як сол пеш дар ивази пул даҳ муҳоҷирро дар хонааш ғайриқоннуӣ номнавис карда буд.
Садама дар ноҳияи Айнӣ. Ҷасади се касро ёфтанд, тақдири чор каси дигар номаълум
Дар натиҷаи ба дарё сарозер шудани як мошин дар роҳи Душанбе-Чаноқ, се кас ба ҳалокат расида, сарнавишти чор нафари дигар номаълум аст. Ҳодиса баъд аз зуҳри 8-уми май дар ҳудуди ноҳияи Айнӣ рух додааст.
Дафтари матбуоти ширкати "Инновейтив роуд солюшнз" гуфт, ронандаи мошини "Опел-Зефира" аз уҳдаи идораи нақлиёт набаромад ва худрав аз баландӣ ба дарё рафтааст.
Ба гуфтаи манбаъ, то ин дам ҷасади 3 нафар пайдо шуда, ҷустуҷӯи мусофирони дигар идома дорад. Наздикони яке аз фавтидагон гуфтааст, дар дохили нақлиёт ҳафт нафар буданд.
Як манбаи огоҳ аз қазия ба Радиои Озодӣ гуфт, дар дохили нақлиёт ду зан ва як кӯдак низ будааст.
Дар наворҳое, ки корбарон аз ҷойи ҳодиса ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки кормандони Кумитаи ҳолатҳои фавқуллода мошин ва мусофирони онро ҷустуҷӯ доранд.
Солона дар Тоҷикистон даҳҳо нафар дар садамаҳои нақлиётӣ ҷонашонро аз даст медиҳанд.
Дар Варзоб як мардеро меҷӯянд, ки ҳангоми сел нопадид шудааст
Дар пайи борони шадиду омадани сел дар Варзоб як сокини ноҳия бо чорвояш нопадид шудааст. Пайвандони Ҷалолиддин Оеви 61-сола мегӯянд, чанд рӯз боз ӯро ҷустуҷӯ доранд, аммо бенатиҷа.
Онҳо мегӯянд, дар рӯзи аввали ҳодиса маъмурони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мақомоти ноҳияро хабардор карданд, вале ҳанӯз хабаре нест.
Далер Олимов, ҷияни Ҷалолиддин Оев, рӯзи 7-уми май гуфт, “бояд маъмурони наҷот омада, ёрӣ мерасонданд. Ҳамроҳ мекофтем. Ҷое, ки ҳодиса шудааст, ҷое, ки баромада буд, ҳамаро дидем, нест.”
Ҷалолиддин Оев дар деҳаи Даҳанаи ноҳияи Варзоб мезист. Ӯ ҳам дар рӯзе нопадид шуд, ки сел омаду заминҳои мардум, мактаб ва пули деҳаро вайрон кард.
Намояндагони Кумитаи ҳолатҳои фавқулода дар Варзоб мегӯянд, чанд рӯз боз дар деҳаҳое, ки осеби бештар дидаанд, машғули коранд ва ҳоло ба деҳаи Даҳана мераванд.
Мақомот аз бепарвоии мардум ба ҳушдору огоҳиҳо нигаронӣ мекунанд. Мегӯянд, пеш аз офатҳои табиӣ ба сокинон ҳушдор доданд, ки эҳтиёт кунанд ва ба маконҳои осебпазир дар баробари селу обхезӣ нараванд.
Селу обхезӣ, ки дар Тоҷикистон чанд рӯз боз идома дорад, то кунун сабаби марги 3 нафар шудааст. Хонаву киштзори зиёде осеб диданд. Фалокат мумкин аст, такрор шавад, барои ҳамин ҳавошиносони тоҷик аз сокинони Ваҳдату Варзоб, Ҳисор, Норак ва навоҳии дигар хостаанд, рӯзҳои 10-12-уми май ба кӯҳу саҳро нараванд.
"Бе хонаву бе дар мондем." Пайомадҳои сели харобиовар дар Тоҷикистон
Дар натиҷаи омадани сел дар ноҳияи Варзоб ва шаҳри Истаравшан се нафар ҷон бохта, дар чанд минтақаи дигари Тоҷикистон пулу роҳу хонаҳо вайрон гаштаанд. Мақомот мегӯянд, ба қадри тавон ба ҳама кумак мерасонанд. Баъзе аз сокинони осебдида гуфтанд, ҳанӯз ёрӣ нагирифтанд.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон рӯзи 6-уми май дар баёнияе гуфт, "яке аз онҳое, ки дар деҳаи Дуобаи Варзоб ба ҳалокат расид, 40 сол ва дигаре 67 сол дошт". Ҳувияти онҳо ҳанӯз эълом нашудааст. "Як зани 20-сола аз ҷамоати Гули Сурхи шаҳри Истаравшан низ рӯзи панҷуми май зери сел монда, ҷон бохт," – хабар дод манбаъ. Ин зани ҷавон, ба гуфтаи мақомот, барои чарондани чорво ба саҳро рафта буд.
"Мо ҳар сол обод мекунем, сел вайрон мекунад"
Боронгарии шадид рӯзи 5-уми май ба чанд деҳаи ноҳияи Варзоб, аз ҷумла Гулбоғ, дар канори шаҳри Душанбе, зарар расондааст. Миҷгона Нурдонаева даҳшати селро чунин қисса кард: "Соати шаши субҳ омад. Ҳамин қадар фурсат ёфтем, ки кӯдаконро гирифта, ба ҷойи бехавф кӯчидем. Аммо бе хонаву бе дар мондем. Ман зани танҳоям, се фарзанд дорам. Вазъияти моро бинед, ёрӣ кунед."
Ҷамила Ҳайитова, сокини дигари Гулбоғ, мегӯяд, ба ҷуз аз либоси танашон чизи дигареро аз коми сел наҷот дода натавонистанд: "Аз ҳамин ҷо моро ба ягон ҷойи ободтар баранд. Чанд сол шуд ҳоли мо ҳамин аст. Мо ҳар сол обод мекунем, сел вайрон кардан гирад, ҳамроҳи фарзандон ба куҷо равем?"
Деҳаи Гулбоғ дар маконе, ки пештар ба номи "Бӯстонсароҳои ВКД" маъруф буд, дар 20-25 соли охир бунёд шудааст. Сел аз 62 хонаи ин деҳа (зиёда аз 200 бошанда дорад) зиёда аз 30 хонаро пурра ва ё қисман вайрон кардааст.
Муродалӣ Далиев, сокини деҳаи Гулбоғ, мегӯяд, ба ёрии фаврӣ ниёз доранд, "зеро то ҳозир дар адир хобем". Сокини дигари деҳа Гулчеҳра Исҳоқова гуфт: "Сел хонаи хоҳарамро вайрон кард. Чизе надоранд. Дар адир то кай хоб мекунанд, дар ҳамин борону хунукӣ? Ӯ ҳомила аст, агар ҳамин шаб таваллуд кунад, куҷо меравем?"
Аъзои Кумисюн ба мардум чӣ гуфт?
Раиси маҳаллаи Гулбоғ Меҳроб Далиев сари вақт нарасидани ёриҳоро ба мардуми ниёзманд тасдиқ кард: "Кумакҳоро агар гӯем, чизе нашудааст. Ягон чиз. Ҳамсояҳое, ки хонаҳояшон соз аст, хӯрок пухта, ба мардум медиҳанд. Агар надиҳанд, халқ ҳеч чиз надорад."
Фирӯз Суюнов, сардори бахши Кумитаи ҳолатҳои фавқулода дар ноҳияи Варзоб, рӯзи 6-уми май гуфт, ба мардум ёриҳои лозимро мерасонанд: "Дирӯз ба мардум ёрӣ расонда, онҳоро аз даруни обу сел наҷот додем. Айни ҳол дар ҳудуди деҳа корҳои бартарафкунӣ ҷараён дорад. Аз ҷониби Кумисюни ташкилшуда дар рӯзҳои наздик оқибатҳои сел бартараф карда мешавад."
Видеоро дар инҷо бинед:
Раиси ноҳияи Варзоб Хусрав Дамонзода дар суҳбати бидуни микрофон ба Радиои Озодӣ гуфт, Кумисюн зиёни расидаро муайян мекунад ва сипас расондани ёриҳо ба мардум оғоз хоҳад шуд. Қурбоналӣ Мирзоев, сокини деҳаи Гулбоғ, мегӯяд, "намояндагони Кумисюн гуфтанд, агар сел хонаро вайрон карда бошад, ёрӣ мерасонанду бас. Мегӯянд, бо девори муҳофизатӣ, дарвоза ва замин кор надоранд. Гуфтанд, агар хонаатон зарар медид, ёрӣ мерасондем. Мо гуфтем, ҳамаи ин ҳам пул аст, аз куҷо меёбем."
Сел ҳамчунин ба ҷамоати Лучоби ин ноҳия хисорот расонда, пули мошингузари миёни деҳаҳои Меҳробод ва Чорводор (Муғулони собиқ)-ро валангор кард ва роҳи 5-6 деҳаи ин ҷамоатро ба самти Душанбе баст.
Ба ин монанд давоми ду рӯзи охир бар асари боронҳои зиёду пайдарпай дар вилоятҳои Суғд, ноҳияҳои Ховалингу Муъминобод, Шамсиддин Шоҳин, Балҷувон, Восеъ, Ёвон, Хуросон ва шаҳри Кӯлоби Хатлон, ноҳияи Дарвози Бадахшон ва минтақаҳои атрофи Душанбе низ сел омад. Дар ин манотиқ замин, иншооти ёрирасон, роҳҳои мошингузар ва чанд пулу хона вайрон шудааст.
Аксҳои бештар дар инҷо:
Оқибатҳои сели харобиовар дар як деҳаи Варзоб
Ҳалокати се нафар ҳангоми омадани сел дар гӯшаҳои Тоҷикистон
Дар натиҷаи омадани сел дар ноҳияи Варзоб ва шаҳри Истаравшан се нафар ҷон бохтаанд.
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон рӯзи 6-уми май дар баёнияе гуфт, яке аз онҳое, ки дар Варзоб ба ҳалокат расид, “40 сол ва дигаре 67 сол дошт”.
“Як зани 20-сола аз ҷамоати Гули Сурхи шаҳри Истаравшан низ рӯзи панҷуми май зери сел монда, ҷон бохтааст,” – хабар дод манбаъ. Ин зани ҷавон, ба гуфтаи мақомот, барои чарондани чорво ба саҳро рафта буд.
Давоми ду рӯзи охир бар асари боронҳои зиёду пайдарпай дар вилоятҳои Суғд, Хатлон, Бадахшон ва ноҳияҳои атрофи Душанбе сел омад.
Дар наворҳое, ки корбарон аз ноҳияи Сангвор (Тавилдара) ба Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки сел ба хонаи сокинон даромадааст. Дар чанд минтақаи дигар роҳу пулҳоро вайрон кард.
"Бурдану задан ва кандани чашм набуд." Муҳокимаи вазири собиқ
Таваҷҷӯҳи бисёре аз сокинони Қазоқистон ва берун аз он як моҳ боз ба муҳокимае равона шудааст, ки дар Додгоҳи шаҳри Остона ҷараён дорад.
Қувондиқ Бишимбоев, вазири пешини иқтисоди Қазоқистонро ба қатли ҳамсараш муттаҳам медонанд. Худаш мегӯяд, бегуноҳ аст. Ба иддаои ӯ, захму осебҳое, ки боис ба марги ҳамсараш, Салтанат Некунова, гаштааст, кори дасти ӯ нест.
Додгоҳ навору аксҳои телефони Бишимбоевро гирифт ва таҳқиқ кард. Қаблан гумонбар иҷоза намедод, ки телефонашро тафтиш кунанд. Дар телефон наворҳои рӯзи марги Салтанатро ёфтанд ва дар он дида мешавад, ки Бишимбоев ҳамсарашро таҳқир мекунад.
Вазири собиқ дар додгоҳ гуфтааст, наворҳо дасткорӣ шудаанд: "Иҷоза аст як сония биистем? Ин ҳама танзимшуда аст. Бояд Вотсапро бинем. Шояд телефони маро кушода ҳамаи ин наворҳоро гирифтаанд."
Хабарнигороне, ки дар мурофиа ширкат доштанд, мегӯянд, наздикони Салтанат Некунова бо дидани наворҳои телефони Бишимбоев гиря мекарданд. Аҳволи як нафар бад шудааст. Дертар муттаҳам ба ҷиноят эътироф карда, ки наворҳоро худаш сабт карда буд.
“Дар воқеъ, ба ҳолате расида будам, ки мехостам коре кунам ва ба таҳқирҳои ӯ бо таҳқир посух диҳам. Гап дар бораи кадом таҳқир аст? Ман дар баёноти худ гуфтам, ки дашном кард, ҳадяҳои овардаамро дар ҳоҷатхона партофт,” – гуфт Бишимбоев.
Наворҳоро ба хабарнигорон нишон надоданд. Вакилони дифои Қувондиқ Бишимбоев видеоҳоро диданд ва яке аз онҳо гуфт, дар ин наворҳо чизи даҳшатноке набуд: “Ягон шиканҷа, бурдану задан ва кандани чашм набуд дар он. Онҷо чунин чизе нест. Баръакс, ин навор исботи он аст, ки соати 8:24 вай аллакай дар рӯйи ҷойгаҳ хоб буд.”
Видеоро дар инҷо бинед:
Дар ҳар сурат, ба эҳтимоли зиёд муҳтавои наворҳо зимни эълони ҳукм ба инобат гирифта мешаванд. Вакили мудофеи маъруфи қазоқ, Ҷавҳар Утебеков, бовар дорад, ки Бишимбоев беҷазо намемонад.
Ӯ гуфт: "Бишимбоев як маъракаи тарғиботии бемаъниро ташкил кард. Тамоми мурофиаро ба ҳам зад, кӯшиш дошт, аз ҷавобгарӣ гурезад. Бо вуҷуди бадхашмӣ худро аз даст надод. Вале дар ниҳоят фаромӯш кард, ки шаби куштор дар ҳолати мастӣ наворҳои ваҳшатнок гирифта буд.”
Қазия аз он сар шуд, ки шаби 9-уми ноябри соли 2023 вазири пешини иқтисоди Қазоқистон Қувондиқ Бишимбоев, ҳамсараш Салтанат Нукеноваро дар тарабхонаи муттаалиқ ба президенти собиқ латукӯб кард. Дар бадани зани кушташуда доғу осеби зиёде аз мушту лагад буд.
Дар курсии айбдорӣ ҳамчунин бародари Бишимбаев, Баитҷон Бойҷонов нишастааст. Ба иттилои тафтишот, вай барои аз байн бурдани осори ҷиноят мадад кардааст.
Тоҷикони Қазоқистон ба кумаки осебдидагон шитофтаанд
Муҳоҷирони тоҷик барои кумак ба мардуми осебдидаи Қазоқистон дасту остин бар задаанд. Онҳо соҳилҳоро мустаҳкам мекунанд ва сад(д) месозанд, то аз обхезӣ ва зарари он ба хонаҳои мардум пешгирӣ шавад.
Мардуми зиёде дар Қазоқистон ва Русия чанда ҳафта боз ранҷи обхезиро мекашанд.
Гурӯҳи 30-40-нафарии муҳоҷирони тоҷик, ки бархе дар сохтмонҳо кор мекунанду бархе тиҷорат, дар шаҳри Урал ба ҳашар баромаданд. Онҳо дастҷамъона ба сокиноне, ки имкон дорад хонаҳояшон зери об монад, мадад мерасонанд.
Тоҷикони дигар коргаронро бо обу хӯрок таъмин мекунанд. Фарҳод Сатторов аз Қазоқистон гуфт, “мардумро ба ёрӣ даъват кардем. Кадоме натавонист ё вақт надошт, кумак карданд, барои 200-300 нафар ош ташкил кардем.”
Сатҳи оби дарёи Урал ҳар рӯз зиёд ва сокинони минтақаҳои наздик ба дарё нигаронтар мешаванд.
Чанд рӯз пеш тоҷикони Қазоқистон ба мардуми аз сел зиёндида беш аз 100 тонна маҳсулоти ниёзи аввал дода, барои ба ҷойи амн кӯчондани онҳо кумак карданд.
Мақомоти Тоҷикистон рӯзи 22-юми апрел гуфтанд, ки барои мардуми осебдидаи Қазоқистон 3,5 ҳазор тонна ёрии башардӯстона фиристоданд. Дар умум барои рафъи обхезӣ дар вилояти Қазоқистони Ғарбӣ қариб 17 ҳазор кас ҷалб шудааст.
Маҳмадкарими Эмомалӣ чӣ гуна аз ошёнаи панҷум афтоду ҷон бохт?
Пайвандони Маҳмадкарими Эмомалӣ хоҳони ёфтан ва ҷазо додани сабабгорони марги ӯ ҳастанд.
Ин ҷавони 24-сола дар пайи сарозер шудан аз ошёнаи панҷуми як бинои истиқоматӣ дар шаҳри Ваҳдат, наздикии Душанбе, ҷон бохт. Додситонӣ санҷишро сар кардааст, вале байни фарзияи расмӣ ва тахмини наздикон зиддият вуҷуд дорад.
Ҳодиса рӯзи 12-уми апрели имсол дар ҳоле рух додааст, ки ба нақли шоҳидон Маҳмадкарими Эмомалӣ мехост, бо банд аз ошёнаи панҷум поин шавад. Ба иддаои баъзе аз наздиконаш, эҳтимол ӯ аз тарси "облава" ё "сарбозшикор" ин роҳи пурхатарро барои фирор интихоб кардааст.
Муҳаммад Эмомалӣ, бародари Маҳмадкарим, рӯзи 22-юми апрел дар суҳбат ба Радиои Озодӣ гуфт, "дар хона ҳамроҳи ӯ як ҳамсинфаш будааст. Ҳоло бедарак аст. Мақомот ӯро мекобанд."
Ба нақли наздикон, баъд аз ҳодиса падару модари Маҳмадкарими Эмомалӣ ба Додситонии шаҳри Ваҳдат даъват шуда, дар онҷо ариза навиштаанд.
"Дар Прокуратура (Додситонӣ) гуфтаанд, ҳамон рӯз пушти дари Маҳмадкарим нозири барқ омада буд. Ин як тахмин аст. Он рӯз дарро сахт зада, қариб шикастаанд. Нозири барқ то шикастан дарро намекӯбад," – афзуд яке аз пайвандони Маҳмадкарими Эмомалӣ.
Волидони ин ҷавон аз мақомот талаб кардаанд, ки қазияи писарашон ҷиддӣ таҳқиқ шавад. Дар маркази матбуоти Додситонии кул мавзуъро шарҳ надода, гуфтанд, ба Додситони шаҳри Ваҳдат муроҷиат кунед.
Достон Тағойзода, як масъули Додситонии шаҳри Ваҳдат, рӯзи 22-юми апрел дар суҳбати кӯтоҳ ба Радиои Озодӣ гуфт, вобаста ба ҳодиса санҷиш идома дорад ва аз шарҳи бештар худдорӣ кард. Вай афзуд, "агар суол бошад, марҳамат, ба шуъбаи матбуоти Прокуратураи генералӣ муроҷиат кунед".
Ҷасади Маҳмадкарими Эмомалиро рӯзи 12-уми апрел аз сардхонаи шаҳри Ваҳдат гирифта, дафн карданд. Бародараш Муҳаммад мегӯяд, "пойҳояш аз се-чор ҷо шикаставу баромада буд. Дар баданаш пайи захм буд. Зоҳиран вақти афтодан дар девор ё кондитсионерҳо задааст."
Волидони ҷавон дар маҳаллаи "9-ум километр"-и Душанбе зиндагӣ мекунанд, аммо худи вай ба гуфтаи наздиконаш, ним моҳи охир дар Ваҳдат кор ва дар хонаи иҷорае истиқомат дошт.
Пайвандони Маҳмадкарими Эмомалӣ мегӯянд, вай баъд аз хатми як коллеҷ дар Тоҷикистон ба варзиш машғул буд ва сипас роҳи Русияро пеш гирифт. Соле қабл аз Русия ихроҷ шуда, ба Тоҷикистон баргашт ва ба таъмири мошинҳо машғул буд. Чанд вақти охир бо як ҳамсабақаш дар манзили иҷора дар Ваҳдат мезист.
Маҳмадкарими Эмомалӣ оиладор набуда, дар артиш ҳам хидмат накардааст. Ба гуфтаи наздикон то замони ҳодиса ба ӯ расман даъватномаи ҳарбӣ наомада буд.
Ҳодиса дар шабу рӯзе рух додааст, ки дар Тоҷикистон мавсими даъвати баҳории ҷавонон ба хидмат дар сафи қувваҳои мусаллаҳ идома дорад ва дар гузашта шикоятҳо аз талоши ба манзили ҷавонон даромадану ҷалби иҷбории онҳо борҳо садо додааст.
Масъулон ҳамеша иддаоро дар бораи иҷборан ба хидмат бурдани ҷавонон рад мекунанд, аммо тақрибан дар ҳар мавсим шикоятҳо аз "сарбозшикор" ё “облава” расонаӣ мешавад.
Дар гузашта ҳам ҳодисаҳое буд, ки талоши фирори ҷавонон аз артиш бо фоҷеа анҷом ёфтанд. Чанд сол пеш дар Хуҷанд ҳангоми фирор аз “облава” ҷавони 23-солае аз ошёнаи чаҳорум афтода, сутунмуҳрааш шикаста буд.
Ёдгорой ва даҳҳо нафари дигар чаро хонаву дари худро тарк карданд?
Борону сел ба даҳҳо хонавода дар шаҳри Ваҳдат ва ноҳияҳои Рӯдакӣ, Темурмалик ва Восеъ осеб расондааст. Ҳар сол ба сабаби фалокатҳои табиӣ чандин нафар хонаву зодгоҳи худро тарк карда, ба минтақаҳои амн мекӯчанд. Чӣ гуна?
Ёдгорой Махмалиева ва аъзои оилааш чаҳор сол пеш дар як минтақаи кӯҳистони Тоҷикистон зиндагӣ мекарданд. Бар асари омадани ярч хонаи онҳо пур аз сангу хок ва вайрон шуд. Як муддат дар хайма зиндагӣ карда, баъди як соли фалокати табиӣ ба деҳаи навбунёд дар ноҳияи Хуросон кӯчиданд.
“Аллакай чаҳор сол шуд, ки дар инҷо зиндагӣ дорем. Ин ҷо нағз аст, об дорад. Роҳро мумфарш карданд. Дар наздикии хона нуқтаи тиббӣ аст. Мактаб барои фарзандону набераҳо қариб аст,” – нақл кард Ёдгорой Махмалиева.
Ӯ ва шавҳару фарзандонаш лаҳзаи даҳшатбори зери хоку лой мондани хонаи пешинаро ҳамеша ба ёд меоранд. Ҷамолиддин Махмалиев, шавҳари Ёдгорой, гуфт: “Дар натиҷаи боридани борон хоку лою ярч фаромада, хонаҳои моро зер кард. Як ҳафта муҳлат доданд. Ҳар чизеро, ки имкон дошт, кандаву ба инҷо овардем.”
Видеоро дар инҷо бинед:
Фалокатҳои табиӣ ва хатари омадани селу ярч мисли ин хонавода садҳо нафарро водор кардааст, ки аз минтақаҳои хатарбор ба ноҳияҳои дигар бикӯчанд. Барои гурӯҳе аз ин муҳоҷирони дохилӣ ё экологӣ дар ҷануби Тоҷикистон хонаҳои хоксорона сохтаанд. Мардум ҳам ба зиндагӣ дар ҷойи нав то ҷое одат кардаанд.
Мӯниса Махмалиева, набераи Ёдгорой ва Ҷамолиддин, мегӯяд, “ҷои пешина аз мактаб дур буд. Вақти зиёдро дар роҳ ба мактаб сарф мекардем. Дар инҷо метавонем аз хоб дер хезем, дарсҳоямонро тайёр карда, баъд ба мактаб равем. Ба имтиҳонҳои давлатӣ тайёрии хуб бинем.”
Ба иттилои мақомоти Тоҷикистон, аз соли 2000 то 2017-ум 45 ҳазор нафар ба минтақаҳои бехатар кӯчонда шудаанд. Даҳҳо ҳазор хонаводаи дигар дар навбатанд. Масъулон мегӯянд, дар кишвар беш аз сад минтақаи хатарбор барои зиндагӣ ҳаст, ки бояд сокинон аз ин маконҳо кӯчонда шаванд.
Муродбек Муродов, масъули Идораи ҳолатҳои фавқулодаи ноҳияи Хуросон, гуфт, “дар деҳаи 30-солагии Истиқлол 67 манзил сохта, зиёда аз 900-920 сокини деҳаи Неъматулло Асадуллоро, ки дар минтақаи хавфнок ҷойгир буд, ба ҷойи навбунёд кӯчондем.”
Ба иттилои расмӣ, танҳо дар соли 2023 дар Тоҷикистон беш аз 550 офати табиӣ рух дода, 51 нафар ҷон бохтаанд. Дар гузориши имсолаи Созмони Милал дар бораи тағйирёбии иқлим Тоҷикистон кишвари осебпазиртарин дар Осиёи Марказӣ гуфта шудааст.
Бино ба арзёбии Бонки Ҷаҳонӣ, аз соли 1992 то 2019 дар пайи офатҳои табиӣ кишвар беш аз 1,8 миллард доллар зиён дидааст. Раиси ҷумҳурии Тоҷикистон низ пайваста аз хисороти зиёди молии офатҳои табиӣ ибрози нигаронӣ мекунад. Сокинон дар гузашта аз камтаваҷҷӯҳии мақомот шикоят доштанд.
"Аломати марги маҷбурӣ ҳаст." Куштори зану шавҳар дар Конибодом
Дар шаҳри Конибодоми вилояти Суғд ҷасади як зану шавҳарро дар хонаашон пайдо кардаанд. Манобеи Радиои Озодӣ гуфтанд, ки онҳо шаби 16 ба 17-уми апрел дар ҷамоати Ғафурҷон Ортиқов кушта шуданд. Мақомоти корҳои дохилӣ гуфтанд, дар ҷасади зану шавҳар “нишонаи марги маҷбурӣ дида мешавад.”
Як ҳамсуҳбати Радиои Озодӣ дар ҳукумати шаҳри Конибодом рӯзи 17-уми апрел ҳодисаро тасдиқ кард ва гуфт, мақомоти корҳои дохилӣ ва додситонӣ онро таҳқиқ доранд. "Ин зану шавҳар дар маҳаллаи "Вокзал"-и ҷамоати Ғафурҷон Ортиқов зиндагӣ мекарданд. Сабаби куштор маълум нест," -- афзуд манбаъ.
Раиси ҷамоати Ғафурҷон Ортиқов пас аз шунидани суоли мо гӯширо гузошт ва ба тамосҳои мо дигар посух надод.
Дар дафтари матбуоти Раёсати корҳои дохилии вилояти Суғд ҳодисаро тасдиқ карда, гуфтанд, таҳқиқ идома дорад.
“Тасдиқ мекунем, ки ҳамин хел ҳодиса рух додааст. Аломати марги маҷбурӣ ҳаст. Ҳодисаро додситонӣ таҳқиқ дорад. Барои халал нарасондан ба рафти тафтишот феълан аз пешниҳоди маълумоти бештар худдорӣ мекунем,” -- гуфтанд дар РКД-и Суғд.
Ному насаби зану шавҳари фавтида феълан маълум нест.
Дар Тоҷикистон бори аввал нест, ки аъзои як хонавода дар шароити мармуз мефавтанд. Пеш аз ин моҳи июни соли 2021 ҷасади Аҳлиддин Маҳмадов, сокини ноҳияи Ҷайҳунро бо се фарзандаш, бо нишонаҳои зоҳиран зарбаи корду дос дар манзили зисташ пайдо карданд.
Додгоҳ се сокини Ҷайҳунро дар ин ҳодиса гунаҳкор дониста, ду нафари онҳоро ба ҳабси абад ва як нафарро ба 28 сол зиндон маҳкум кард.
Боронгарии шадид дар Халиҷи Форс. Фурудгоҳи Дубай чанд соат аз кор монд
Борони сахту сел рӯзи 16-уми апрел бахшҳое аз минтақаи ҷанубии Халиҷи Форсро фаро гирифт ва ба кори фурудгоҳи серравуои Дубай халал расонд.
Мақомот дар оғоз эълон кард, ки фаъолияти Фурудгоҳи Байнулмилалии Дубай бинобар ҳавои номусоид ба муддати 25 дақиқа қатъ мешавад. Ҳадди ақал 21 парвоз аз фурудгоҳи Дубай ва 24 парвоз ба Дубай давоми рӯз бекор шуда, се ҳавопаймо ночор дар фурудгоҳҳои дигар поин омадаанд.
Бо вуҷуди ин мушкил, фурудгоҳ дар хабарномаи худ эълон кард, ки фаъолияти худро дигарбора оғоз кардааст.
Мақомоти Умон гуфтанд, бар асари обхезӣ 18 нафар дар ин кишвар ҷон бохтаанд. Ба иттилои расмӣ, 9 мактабхон ҳамроҳи ронандаи онҳо аз ҷумлаи ҷонбохтагони сел дар ин кишвар ҳастанд.
Имдодрасонҳои Умон рӯзи сешанбе эълон карданд, ки дастикам 72 нафар, ки дар ҷараёни сел банд монда буданд, бо чархбол наҷот дода шуданд. Тибқи ин гузориш, нерӯҳои артиш барои кумак ба селзадагон дар баъзе аз минтақаҳо ҷобаҷо шудаанд.
Дар Эрон бар асари боронгариҳои охир чандин нафар ҷони худро аз даст доданд. Мақомот дар баъзе аз вилоятҳо вазъияти фавқулода эълон кардаанд.
Дар Покистон ҳам боронгариҳои охир ба кишоварзон хисороти зиёде расондааст. Ҳукумати “Толибон” дар Афғонистон эълон кард, ки беш аз 60 нафар дар боронгариҳои ахир дар ин кишвар ба ҳалокат расиданд.
Дар Тоҷикистон ҳам дар натиҷаи боридани борону омадани сел даҳҳо нафар дар баъзе минтақаҳои кишвар зиён диданд.
"Бо лагад зад, мӯйи сарамро кашид." Латукӯби як зани муҳоҷир дар Маскав
Як зани муҳоҷир аз Қирғизистон мегӯяд, аз сӯйи марди ношиносе дар шаҳри Маскав латукӯб шуд. Ба нақли Ойпарӣ Ҷумъаалӣ, "марди хашин" ҳангоми рондани мошин ба ӯ ҳамла кардааст.
"Аз мошина поин шуду ба назди ман омад. Дари мошинаи маро кушод ва телефонро аз дастам гирифту ҳаво дод. Ба сарам беист дод мезад, ки чаро ман ба ӯ роҳ надодам," – нақл кард Ойпарӣ Ҷумъаалӣ.
Ин зани муҳоҷир мегӯяд, телефонашро дигар наёфт ва натавонист дарҳол ба пулис занг занад. Кӯшиш кардааст, ба мард оромона посух бигӯяд, то хашмаш бештар нашавад, "аммо мард ба латукуб шуруъ намуд".
"Маро бо лагад зад, мӯйи сарамро кашид. Ба рӯям сахт бо мушт зад. То ҳол суханҳояш аз ёдам нарафтааст, ки дод мезаду мегуфт: "Шумо, муҳоҷирон, ҳамаатон террорист ҳастед. Шумо набояд дар Русия ва Маскав бошед. Аз ин ҷо дафъ шавед!" – нақл кард зан.
Ба гуфтаи Ойпарӣ Ҷумъаалӣ, ҷанҷол тақрибан 20 дақиқа идома кард, то даме ки раҳгузарон ба ёрии ӯ шитофта, мардро дур андохтанд. Ҳамон шаб Ойпарӣ аз ташхиси тиббӣ гузашт.
Пизишкон гуфтаанд, майнаи сараш осеб дидааст ва пайомади ин латукӯб дар даҳ рӯзи оянда рӯ мезанад. Бинобар ин, ба ӯ тавсия дода шудааст, ки ҳаракаташро кам кунад. Ойпарӣ ҳамчунин ба пулис ва сафорати Қирғизистон дар Маскав муроҷиат намуд.
Нозгул Жусубакунова, котиби сафорати Қирғизистон дар Русия, гуфт: "Ин ҳодисаро шуъбаи корҳои дохилии ноҳияи Свибловскийи Маскав сабт кард. Дар доираи парванда ташхиси тиббиву додгоҳӣ таъйин шудааст. Ниҳодҳои интизомии Русия ба таҳқиқ машғуланд ва ба ин ҳодиса баҳои ҳуқуқӣ дода мешавад."
Дар сафорати Қирғизистон ба Ойпарӣ Ҷумъаалӣ итминон додаанд, ки қазияи ӯро таҳти назорат доранд.
"Ман бояд чӣ кор кунам? Барои ёрӣ ба кӣ муроҷиат кунам? Рӯзи якум тамоман хоб накарда, беист гиристам. Наход мо, муҳоҷирон, ҳамин тавр дар рӯ ба рӯи мушкилотамон танҳо монем? Агар ба ман барои ягон қонуншиканӣ ҳамла мекарданд, инро мефаҳмидам. Маро бе гуноҳ латукӯб намуданд," – мегӯяд муҳоҷири қирғизистонӣ.
Ойпарӣ Ҷумаъалӣ зиёд аз даҳ сол боз дар Русия кору зиндагӣ мекунад. Ӯ масъули як ширкати хусусист. Мегӯяд, баъд аз ҳамлаи маргбор ба маркази мусиқии "Крокус" дар канораи Маскав муносибат ба муҳоҷирон аз Осиёи Марказӣ ҳам аз тарафи мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ва ҳам аз сӯи сокинон ба таври манфӣ тағйир ёфт.
"Хонаам чаппа шуд." Зиёни сел ба даҳҳо нафар дар Тоҷикистон
Дар натиҷаи боридани борону омадани сел даҳҳо нафар дар баъзе аз гӯшаҳои Тоҷикистон, аз ҷумла шаҳри Ваҳдату ноҳияи Рӯдакӣ, зиён дидаанд. Ҳодиса шаби 14 ба 15-уми апрел рӯй дод. Ба иттилои расмӣ, борону сел талафоти ҷонӣ надошт, вале танҳо дар як маҳаллаи ноҳияи Рӯдакӣ ба 24 манзил осеб расонд.
Мунира Ҷобирова, сокини маҳаллаи Турдиеви ноҳияи Рӯдакӣ, ҳамроҳи чор фарзандаш шаби пурташвишеро гузарондаанд. Сел хонаи навбунёди онҳоро чаппа кард. Ҳоло дар манзили ҳамсоя ҳастанд.
"Соати дувуними шаб кам-кам сел меомад. Гуфтам, ба мисли дафъаҳои пешина зуд мегузарад, аммо об зиёд шуд, ба хона даромад. Роҳи селро маҳкам кардам, вале зӯрам нарасид, манзиламро чаппа кард," – нақл кард ӯ рӯзи 15-уми апрел.
Мегӯяд, кӯдаконашро бо мадади ҳамсояҳо ва ба сахтӣ аз дами сел наҷот дод: "Кӯдакон тарсидаанд. Ҳоло дар хонаи ҳамсоя ҳастанд. Мегӯянд, ки ба берун намебароянд."
Видеоро дар инҷо бинед:
Обу лой ба ҳавлии сокинони дигари ин маҳалла низ даромадааст. "Хонаву таҳхонаамон аз об пур шуд. Хӯрок, либос, ҳама чиз вайрон шуд," – гуфт Ҳоҷиакбар Носиров, сокини дигари маҳаллаи Турдиев.
Мақомот мегӯянд, барои тоза кардани хонаҳои мардум мошину дастгоҳ фиристоданд. Хабарнигорони Радиои Озодӣ дар ҷойи ҳодиса диданд, ки теъдоди техника кофӣ нест ва биноан баъзе аз мардум хонаҳояшонро бо ёрии якдигар аз обу лой пок мекунанд.
Ҳотамшоҳ Латифзода, муовини аввали раиси Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон, ба Радиои Озодӣ гуфт, зарари расида ба 24 манзил "ҷиддӣ нест". Хисороти умумӣ ҳанӯз ҳисоб нашудааст.
"Мутаассифона, ба заминҳои назди ҳавлӣ, инчунин, баъзе аз иншооти ёрирасон обу лойқа даромадааст. Як гурӯҳи корӣ таъсис дода шуд. Тамоми техникаву механизмеро, ки ин ҷо бояд кор кунанд, овардем. Як экскаватор, як "мехлопата", се мошини махсус бо "мотопомпа"-ҳо барои кашонидани об кор карда истодаанд," -- шарҳ дод ӯ.
Латифзода иддао кард, ки аз пеш барои рафъи оқибатҳои ҳодиса омодагӣ доштанд ва селпарторо якуним моҳ пеш пурра тоза карда буданд. "Мутаассифона, аз баландӣ хасу хошокро оварда, маҷрои обро бастааст," – афзуд мансабдори Кумитаи ҳолатҳои фавқулода.
Баъзе аз сокинон чизи дигар мегӯянд. "Канал маҳкам шудааст. Онҷо пул ҳаст. Зери онро хуб тоза накардаанд," – гуфт Ҳоҷиакбар Носиров, сокини маҳаллаи Турдиеви ноҳияи Рӯдакӣ.
Тибқи иттилои Кумитаи ҳолатҳои фавқулода, бар асари боронҳои чанд рӯзи охир дар ҷамоати Зайнабободу Сомониёни ноҳияи Рӯдакӣ ва шаҳри Ваҳдат низ об ба ҳавлии сокинон даромада, сатҳи оби дарёи Ёхсу дар деҳаи Кӯчабоғи ноҳияи Восеъ боло рафтааст. Дар Душанбе борони зиёд боиси муваққатан баста шудани баъзе аз роҳҳо гардид.
Сокинони Тоҷикистон дар гузашта борҳо аз зиёни селу боронҳои пуршиддат ва камтаваҷҷӯҳии мақомот шикоят кардаанд. Тоҷикистон кишвари осебпазир дар баробари фалокатҳои табиӣ аст ва солона аз онҳо миллионҳо доллар зиён мебинад.
"Милисаҳо фақат барои таҳияи санад ва қабули ҷасад меоянд"
Як сокини Қирғизистон ҳамсари худро дар пеши чашми фарзанди хурдсолаш бо зарби корд кушт ва баҳсро дар мавриди хушунату шиканҷаи занон дар ин кишвари ҳамсояи Тоҷикистон дигарбора доғ кард. Ҳодиса рӯзи 4-уми апрели имсол дар шаҳри Бишкек рӯй дод.
Зани кушташуда Раҳима Айкимбековаи 34-сола аст. Ҷасади ӯро ҳафтае қабл гӯронданд. Ба нақли модараш, Раҳима Айкимбекова ду моҳ пеш аз ҳодиса аз шавҳар ҷудо шуд, аммо мард кӯшиш дошт, ки бо ҳар роҳ ӯро ба хона баргардонад.
"Ба назди ман омад ва гуфт, ки ислоҳ шудааст, панҷ вақт намоз мехонаду рӯза медорад. Гиряву зорӣ кард, ки ӯро бибахшем ва бо духтарам оштӣ кунад. Раҳмам омад. Чаро ин корро кардам? Раҳм кардаму аз духтарам маҳрум шудам. Кай онҳо куштани фарзандони моро бас мекунанд? Кай аз ҳуқуқи зан ҳимоя мекунанд?" -- гуфт Салқиной Курманова, модари Раҳима Айкимбаева.
Хонум Курманова афзуд, марди гумонбар дар қатли Раҳимаи 34-сола шавҳари дувуми ӯст. Аз издивоҷи аввал зан ду фарзанд дошт ва баъди марги тифли охираш ӯ духтареро ба фарзандӣ хонда буд. Наздикони зан мегӯянд, шавҳари дуюмаш Раҳимаро пайваста мезад.
"Онҳо як тифли гирифтори бемории фалаҷ доштанд, ки баъдан даргузашт. Ман барои нигоҳубини кӯдак ба онҳо кумак мекардам. Медидам, ки чӣ тавр шавҳараш Раҳимаро мезад. Дар сараш бо дег зад. Вай беҳуш шуда афтид. Чӣ тавр боз онҳо оштӣ шуданд, намедонам, вале он вақт Раҳима мегуфт, ҷудо мешавам. Ҳоло мегӯянд, 24 бор ӯро бо корд задааст," -- нақл кард Бурмакул Жамакеева, сокини вилояти Чуй ва яке аз наздикони Раҳима.
Ба гуфтаи ҳамсояҳо, мард пас аз куштани ҳамсараш ба идораи пулис рафта, таслим шудааст. Вай гуфтааст, Раҳимаро гуё барои хиёнат кушт. Мақомоти интизомӣ гуфтанд, нисбат ба мард ба иттиҳоми “куштор бо бераҳмии махсус” парванда боз карданд.
Хоҳари Раҳима мегӯяд, вай борҳо нисбат ба шавҳараш барои латукӯбу хушунат ба пулис шикоят карда буд. Аммо он ҷо ба ӯ гуфтаанд, дар баҳсҳои хонаводагӣ дахолат намекунанд.
“Вақте зарурати ҳимоя аз ҳуқуқи зан пеш меояд, қонун амал намекунад. Раҳима чанд бор ба милисаҳо муроҷиат ва аз латукӯб шикоят карда буд, вале ба ӯ гуфтанд, ба корҳои оилавӣ дахолат намекунанд. Вақте занро мекушанд, баъд қонун кор мекунад. Мо талаб дорем, ки ба қотил ҷазои сахт дода шавад," -- гуфт Миргул Билжиева, хоҳари Раҳима Айкимбоева.
Ба далели тангдастӣ ва барои ёрӣ Раҳима ба созмонҳои ҳуқуқии Қирғизистон ҳам муроҷиат карда буд. Соли гузашта дар наворе ин зан аз зиндагии худ, талошаш барои таъмину бунёди хона барои кӯдакон ва муҳоҷирати корӣ ба Русия, нақл карда буд. Он замон ӯ гуфта буд, пас аз зориву хоҳиши фарзандон маҷбур шуд корро тарк кунаду ба назди онҳо баргардад.
“Кӯдакон гуфтанд, худатро азоб надеҳ, он ҷо кор накун, ба мо чизе лозим нест, барои мо фақат худат даркорӣ. Баъд аз шунидани ин гапҳо худи ҳамон рӯз билети ҳавопаймо харидаму баргаштам,” -- гуфта буд дар суҳбаташ Раҳима.
Ҳомиёни ҳуқуқ хушунат ба зидди занонро дар Қирғизистон занситезӣ меноманд. Куштори зан аз сӯйи шавҳар ё ҳамзисташ дар ин кишвар ҳодисаи камназир нест. Чанде пеш як сокини вилояти Исиқкул зани ҳамзисташро бо болға кушта, даҳ рӯз ҷасадро пинҳон доштаст.
Нозгул Турдубекова, ҳомии ҳуқуқ, мегӯяд: "То замоне, ки кормандони махсуси умури иҷтимоӣ дар мавриди ҳифзи занону духтарон ва кӯдакон аз хушунату зӯроварӣ ба кор сар накунанд ва аз вазъу муносибат дар оилаҳо огоҳ набошем, ин вазъ идома мекунад ва милисаҳо фақат барои таҳияи санад ва қабули ҷасад меоянд."
Баъд аз қазияи буридани гӯшу бинии зане аз сӯйи шавҳараш мақомоти Қирғизистон ваъда дода буданд, ки барои ҳифзи ҳуқуқи занон талоши бештар хоҳанд кард, аммо ин ҳам мавридҳои озору азияти занонро кам накард.
Ҳамла бо мушаку паҳпод. Эрон: "Ин посух буд." Исроил: "Аз байн бурдем." Масъала тамом шуд?
Эрон шаби 13 ба 14-уми апрел дар як ҳамлаи бесобиқа ба Исроил садҳо мушаку ҳавопаймои бесарнишин (паҳпод, дрон) сар дод ва нигарониҳоро дар мавриди авҷ гирифтани низоъ дар Ховари Миёна бештар кард.
Исроил ва кишварҳои ҳампаймонаш рӯзи 14-уми апрел гуфтанд, ки зиёда аз 300 паҳподу мушак, аз ҷумла чанд мушаки болдори Эронро дар ними роҳ аз байн бурданд. Артиши Эрон, баръакс, иддао кард, ки ҳамаи зарбаҳояш "ба ҳадаф расидаанд".
Бенямин Нетаняҳу, сарвазири Исроил, пас аз ҳамлаи густурдаи ҳавоии Эрон ваъдаи пирӯзӣ дод. Вай рӯзи 14-уми апрел дар як паём дар шабакаи "X" (Твиттери пешина) навишт, ки "мо ҳамларо раҳгирӣ ва дафъ кардем ва якҷоя пирӯз хоҳем гашт."
Узви кобинаи ҷангӣ ва вазири собиқи дифои Исроил, генерал Бенни Гантс гуфт, "эътилофи минтақаӣ созмон дода, ба тарз ва замони барои мо муносиб баҳои ҳамларо аз Эрон хоҳем гирифт."
Ба гузориши мақомоти Исроил, дар натиҷаи ҳамлаи ҳавоии Эрон як пойгоҳи ҳарбӣ дар ин кишвар зарар дида, як духтари ҳафтсола маҷруҳ шудааст. Даниел Ҳагарӣ, сухангӯйи артиши Исроил, рӯзи 14-уми апрел гуфт, "аз ҳамлаи Эрон пешгирӣ шуд" ва онро "комёбии бисёр муҳими стратегӣ" хонд.
Расонаҳои Амрико ва Бритониё гузориш доданд, ки нерӯҳои мусаллаҳи онҳо дар сарнагун кардани ҳавопаймо ва мушакҳои Эрон ширкат кардаанд.
Бисёре аз ҳукуматҳои ҷаҳон ҳамлаи Эронро маҳкум карданд. Дабири кулли Созмони Милал гуфт, аз авҷ гирифтани низои вайронгар дар минтақа сахт нигарон аст. "Ман борҳо таъкид кардаам, ки минтақа ва ҷаҳон ба як ҷанги дигар қодир нест," – афзуд Антонио Гутерриш.
Миср ба хештандорӣ хонд. Бритониё ҳамларо "беэҳтиётона" номид ва Олмон аз Эрон хост, ки онро "фавран бас кунад". Ҷо Байден, президенти Амрико, гуфт, бо нахуствазири Исроил Бенямин Нетаняҳу суҳбат кард ва "аҳди муҳками Амрикоро ба амнияти Исроил" бори дигар ёдрас шуд.
Раиси ҷумҳури Амрико гуфт: "Исроил тавоноии қобили мулоҳизаеро барои дифоъ аз худ ва шикасти ҳамлаҳои бесобиқа нишон дод ва ба душманонаш паёми рӯшан фиристод, ки онҳо наметавонанд ба таври муассир ба амнияти Исроил таҳдид кунанд."
Манбаъ: Эрон Туркияро огоҳ карда буд
Як манбаи дипломатии Туркия рӯзи 14-уми апрел ба хабаргузории Reuters гуфт, Эрон пеш аз амалиёти тарҳрезишудааш алайҳи Исроил Анкараро огоҳ карда буд. Ба қавли ҳамин манбаъ, гуё Вашингтон ба воситаи Туркия ба Эрон расондааст, ки амалиёт бояд "дар доираи муайян" бошад.
Қаблан вазири корҳои хориҷии Эрон гуфта буд, ки ҳампаймонҳои минтақаии Теҳрон аз ҳамлаҳои ҳавоии он ба Исроил хабардор карда шудаанд. Ҳусейн Амирабдуллоҳиён бе овардани номи кишваре гуфт: "Табиист, ки 72 соат пеш аз амалиёт ба дӯстони худ дар кишварҳои минтақа иттилоъ додем, ки посухи Эрон қатъӣ ва дақиқ аст."
Исроил субҳи 14-уми апрел гуфт, ҳарими ҳавоии худро барои ҳаракати тиҷоратӣ кушод ва фурудгоҳҳо ба кор сар карданд.
Телавиву Теҳрон даҳсолаҳо боз душмани ашаддӣ ҳастанд, аммо ин ҳамлаи аввалини мустақими яке аз тарафҳо ба хоки дигаре буд. Ҳамларо Сипоҳи посдорони инқилоби исломии Эрон анҷом додааст. Теҳрон онро посух ба ҳамлаи Исроил ба консулгарияш дар шаҳри Димишқи Сурия донист. Ҳамла рӯзи 1-уми апрели имсол анҷом шуда буд.
Бо вуҷуди ин, ба назар мерасад Эрон барои пешгирӣ аз густариши низоъ дар минтақа бархӯрди эҳтиёткорона дорад ва намояндагияш дар Созмони Милал гуфтааст, "ин масъаларо тамомшуда ҳисоб кардан мумкин аст."
Муҳаммад Боқирӣ, сардори ситоди нерӯҳои мусаллаҳи Эрон, ба воситаи телевизиони давлатии ин кишвар ба Исроил ҳушдор дод, ки интиқом нагирад, вагарна "вокуниши Теҳрон аз амалиёти низомии имшаб ба маротиб бештар хоҳад буд." Вай инчунин гуфтааст, агар Вашингтон ба Исроил дар ҳамагуна интиқомгирӣ мадад кунад, Эрон моликияти Иёлоти Муттаҳидаро нишон хоҳад гирифт. "Амалиёти мо ба охир расид ва мо қасди идомаи онро надорем," – гуфт Боқирӣ.
Як рӯз пеш аз ҳамла
Пеш аз ин ҳамла, рӯзи 13-уми апрел, расонаҳои давлатии Эрон хабар доданд, ки нерӯҳои Сипоҳи посдорон як киштиро дар наздикии гулӯгоҳи Ҳурмуз тасарруф карданд. Онҳо иддао доштанд, ки киштӣ ба Исроил марбут аст.
Дар пайи ин ҳодиса Исроил гуфт, ки артиши худро ба ҳолати омодабош даровард ва бо нигаронӣ аз ҳамлаи эҳтимолӣ мактабҳоро баст. Телавив Эронро ба роҳзанӣ муттаҳам кард ва гуфт, ки пайомадҳои шиддат ёфтани таниш дар Ховари Миёна ба дӯши Теҳрон хоҳад буд.
Дар айни замон танишҳо миёни Эрон ва Ғарб бар сари идомаи ҷанги Исроил дар Навори Ғазза афзоиш ёфтааст.
Ҷангҷӯёни "Ҳамос", ки Амрико ва Иттиҳоди Аврупо созмони террористӣ медонанд, рӯзи 7-уми октябри соли 2023 бо ҳамла ба баъзе аз шаҳрҳои Исроил ҳудуди 1200 нафарро кушта ва 250 нафари дигарро гаравгон гирифтанд. Вазорати тандурустии Навори Ғазза мегӯяд, дар шаш моҳи охир дар натиҷаи ҳамлаҳои Исроил беш аз 33 ҳазор фаластинӣ кушта шудаанд.
Аз оғози ин ҷанг, Теҳрон ба таври ошкор аз гурӯҳҳои тундрав пуштибонӣ мекунад ва ин боис ба нигарониҳо аз як низои васеътар дар Ховари Миёна шудааст.
Ҳамлаи паҳподӣ ва мушакии Эрон ба Исроил
Эрон дар соатҳои аввали рӯзи 14 апрел аз ҳамла ба Исроил хабар дод. Сухангӯи артиши Исроил ҳам эълон кард, ки ҳамлаҳои паҳподӣ аз Эрон ба тарафи Исроил оғоз шудааст.
Сипоҳи посдорони Эрон бо нашри хабарномае эълон кард, ки даҳҳо паҳпод ва мушак ба тарафи Исроил партоб кардааст.
Сипоҳи посдорони Эрон дар баёнияи худ гуфтааст. ки ҳамлаҳо дар посух ба ҳамлаҳои гуногуни Исроил, аз ҷумла, ба бахши консулии Сафорати Эрон дар Димишқ ва кушта шудани шуморе аз фармондеҳон ва мушовирон анҷом шудааст.
Ин баёния меафзояд, ки нерӯҳои фазоии Сипоҳ ҷойҳои муайянеро бо партоби даҳҳо паҳпод дар дохили Исроил ҳадаф қарор додааст.
Дар ҳамла ба консулгарии Эрон дар Димишқ дар ду ҳафтаи пеш, Муҳаммадризо Зоҳидӣ, аз фармондеҳони баландпояи нерӯи "Қудс"-и Сипоҳи посдорон ҳамроҳ бо шаш узви дигари ин нерӯ кушта шуданд. Эрон ин ҳамларо ба Исроил нисбат дод.
Дар ҳамин ҳол, сухангӯи артиши Исроил гуфт, ки ҳамлаҳои паҳподӣ аз Эрон ба тарафи Исроил оғоз шудааст. Ӯ гуфт, ки паҳподҳои партобшуда аз Эрон чанд соат баъд ба Исроил хоҳад расид.
Сухангӯи артиши Исроил афзуд, "мо таҳдидро пайгирӣ мекунем. Артиш аз қабл барои чунин вазъияте омода шуда буд".
Тибқи гузоришҳо, Амрико, Бритониё ва бархе кишварҳои минтақа, аз ҷумла Урдун гуфтаанд, ки дар роҳгирии паҳподҳо ба Исроил кӯмак мекунанд.
"Ню-Йорк Таймз" ба нақл аз манбаъҳои исроилӣ навишт, паҳподҳо ва мушакҳое низ аз сӯи гурӯҳҳои тарафдори Эрон аз Ироқ ба тарафи Исроил партоб шудаанд. Хабаргузориҳо ҳамчунин аз ҳамлаи паҳподӣ аз Яман ба Исроил хабар доданд.
Як мақоми баландпояи амрикоӣ ба шабакаи ABC гуфтааст, тахмини Амрико ин аст, ки байни 400 то 500 паҳпод ва мушак ба тарафи Исроил равон шудааст.
Шуморе аз кишварҳои минтақа, аз ҷумла, Ироқ, Лубнон ва Урдун эълон карданд, ки ҳарими ҳавоии худро ба таври муваққат ба рӯи парвозҳои дохилӣ ва хориҷӣ бастаанд.
Марги як ҷавон пас аз сарозер шудан аз ошёнаи панҷум. Талоши фирор аз артиш?
Дар шаҳри Душанбе ҷасади ҷавонеро ба хок супориданд, ки аз ошёнаи панҷуми як бинои истиқоматӣ сарозер шудааст.
Ҳодиса рӯзи 12-уми апрел дар шаҳри Ваҳдат, дар ҳоле рух додааст, ки ба гуфтаи шоҳидон, ҷавон мехостааст, бо банд аз ошёнаи панҷум поин шавад. Сабаби дақиқи ин амал ва марги Маҳмадкарими Эмомалӣ сокини 24 солаи пойтахт, маълум нест. Аммо ба иддаои бархе аз шоҳидону наздикон эҳтимол ӯ аз тарси “облава” ин роҳи пурхатарро барои фирор интихоб кардааст. Мақомот ҳодисаро шарҳ надодаанд.
Ҷасади Маҳмадкарими Эмомалиро пайвандонаш рӯзи 12-уми апрел аз сардхонаи шаҳри Ваҳдат дарёфт карданд. Муҳаммад Эмомалӣ, бародари ҷавони фавтида, дар сӯҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт: “Рафта аз сардхона гирифтам додарамро. Пойҳояш аз се чор ҷо шикаставу баромада буд. Дар баданаш пайи захм буд. Зоҳиран вақти афтидан дар девор ё кондитсионерҳо задааст.”
Волидони ҷавон дар маҳаллаи 9-ум километри Душанбе зиндагӣ мекунанд, вале худи вай ба гуфтаи наздиконаш, ним моҳи ахир дар Ваҳдат кор ва дар хонаи иҷорае истиқомат доштааст.
Муҳаммад Эмомалӣ, бародари Маҳмадкарим гуфт, сабаби марги додараш барои онҳо маълум нест. “Ба мо аз 6-ум отдели Ваҳдат занг зада, пурсиданд, ки ҳамин бародарат аст? гуфтам ҳо. Сабабро намедонем. Ба як гуфте, касе дарашонро задаасту вай хостааст ба банд поён фарояд. Ё дастонаш қувват накардаст ё банд кандаасту афтидааст.”
Мақомот ҳанӯз ҳодисаро шарҳ надоданд ва занги мо ба Раёсати корҳои дохилаи шаҳри Ваҳдат беҷавоб монд. Бино ба як фарзия, ҳодиса замоне рух додааст, ки ду масъул аз маҳалла ба пушти дари хонае, ки Муҳаммадкарим дар он зиндагӣ доштааст, омада “хостаанд бидонанд, ки он ҷо касе зиндагӣ дорад ё не”. Тасдиқии дурустии ин гуфтаҳо ҳоло дақиқ нест.
Пайвандони Маҳмадкарими Эмомалӣ мегӯянд, вай баъди хатми як коллеҷ дар Тоҷикистон ба варзиш машғул буд ва баъдан роҳи Русияро пеш гирифт. Соле пеш аз Русия хориҷ шуда, ба Тоҷикистон баргашт ва ба таъмири мошинҳо машғул буд. Чанд вақти ахир вай бо як ҳамсабақаш дар хонае дар Ваҳдат зиндагӣ мекардааст. Аз ҷавоне, ки дар як хона бо Маҳмадкарим зиндагӣ доштааст, хабаре нест. Мақомот ба наздикони вай гуфтаанд, он ҷавон баъди ҳодиса нопадид шудааст.
Муҳаммадкарими Эмомалӣ 24 сол дошта, оиладор набудааст ва дар артиш ҳам хидмат накардааст. Ба гуфтаи наздикон то замони ҳодиса ба ӯ расман даъватномаи ҳарбӣ наомада будааст.
Ҳодиса дар шабу рӯзе рух додааст, ки дар Тоҷикистон мавсими даъвати баҳории ҷавонон ба хидмат дар сафи қувваҳои мусаллаҳ идома дорад ва аз гӯшаву канори кишвар шикоят мерасад, ки мақомот бо ҳар роҳ, аз ҷумла фишор болои волидон, талоши ҷалб ҷавонписарон ба хидматро доранд.
Масъулин ҳамеша иддаоҳо дар бораи иҷборан ба хидмат бурдани ҷавононро рад мекунанд, аммо тақрибан дар ҳар мавсим шикоятҳо аз сарбозшикор ё “облава” расонаӣ мешавад.
Дар гузашта ҳам ҳодисеҳое буд, ки талоши фирори ҷавонон аз артиш бо фоҷеа анҷом ёфтанд. Чанд соли пеш дар Хуҷанд ҳини фирор аз “облава” ҷавони 23 солае аз ошёнаи чаҳорум афтида, сутунмуҳрааш шикаста буд.
Дар Қазоқистон ҷазо барои хушунати хонаводагӣ сангинтар шуд
Бар асоси қонуни наве, ки палатаи болоии Қазоқистон қабул кард, хушунати хонаводагӣ дигар дар ин кишвар ҷиноят дониста шуда, барои кудакозорӣ ё худ педофилия ҳабси якумрӣ пешбинӣ мешавад.
Бахши қазоқии Радиои Озодӣ иттилоъ дод, ки тибқи қонунҳои қабулшуда барои ҳамагуна хушунат, аз ҷумла нисбати кӯдакон ҷазои сангин таъин мешавад.
Палатаи поёнии порлумони Қазоқистон 28 феврали имсол лоиҳаи тағйиру иловаҳо ба қонунҳоро қабул карда буд.
Тибқи тағйиру иловаҳо, барои кудакозорӣ ва куштори кудакон ҳабси якумрӣ пешбинӣ шуда, ҷазо барои расонидани зарари сабук, миёна, вазнин ба саломатӣ ва шиканҷа сахтар гаштааст.
Дар қонун барои қасдан расонидани зарари сабук ба саломатӣ ҷарима дар ҳаҷми то 164 доллар, то 200 соат корҳои ҷамъиятӣ ва ё то 50 рӯз ҳабси маъмурӣ пешбинӣ карда шудааст.
Хушунати хонаводагӣ яке аз мушкилоти умдаи ҷомеаи Қазоқистон ба ҳисоб меравад. Бино ба оморҳои расмӣ, бисёре аз занон дар Қазоқистон аз сӯи ҳамсарон ва ё ҳамхонаҳои худ хушунат мебинанд. Пулиси он кишвар ҳамасола бештар аз 100 ҳазор шикоят аз хушунат нисбати занон дарёфт мекунанд.
"Ҳашти субҳ": неруҳои Тоҷикистон ҳафт қочоқбари афғонро куштаанд
Манобеи маҳаллӣ дар вилояти Тахор хабар додаанд, ки ҳафт шаҳрванди Афғонистон ҳангоми кӯшиши вуруд ба хоки Тоҷикистон аз сӯи низомиёни тоҷик кушта шудаанд.
Ба гузориши рӯзномаи “Ҳашти субҳ”, ҳодиса шаби 9-уми апрел дар марзи Тоҷикистон Афғонистон, воқеъ дар ноҳияи Чоҳоб рух додааст.
Мақомоти Тоҷикистон ва гуруҳи Толибон то ҳол дар бораи ин ҳодиса расман хабар надодаанд. Рӯзномаи “Ҳашти субҳ” аз қавли манобеи маҳаллияш дар Тахор навиштааст, ҳодиса замоне рух дод, ки ҳафт шаҳрванди Афғонистон талош карданд аз тариқи деҳаи Навободи Тахор вориди хоки Тоҷикистон шаванд.
“Манобеъ дар мақомоти Тахор гуфтанд, ки ин ашхос қочоқбарони маводи мухаддир буданд. Онҳо сокинони вилояти Тахор ва Бадахшон мебошанд. Ҷасади ду нафарашонро дар ноҳияи Чоҳоби вилояти Тахор ба хок супориданд.
Шахсияти кушташудаҳо то ҳол маълум карда нашудааст,”- навиштааст рӯзномаи “Ҳашти субҳ”. Ин нашрия хабару гузоришҳои боварбахш нашр мекунад, вале санҷидани хабари он дар бораи марз аз тарафи манобеи мустақил алҳол дастрас нашудааст.
Қочоқи маводи мухаддир аз Афғонистон ба Тоҷикистон яке аз мавзуъҳои нигаронкунанда барои ҳукумати Тоҷикистон будааст. Мансабдорони тоҷик мегӯянд, баъди ба қудрат расидани гуруҳи "Толибон" дар Афғонистон, қочоқи маводи мухаддир ба кишвар бештар шудааст.
Ҳокимони нави Кобул баръакс иддао доранд, ки кишту тавлиди маводи мухаддирро дар ду соли охир кам кардаанд. Тоҷикистонро аз Афғонистон танҳо як дарё ҷудо мекунад, аммо роҳҳои гузарондани маводи мухаддир аз кишвари ҳамсоя ба Тоҷикистон дар ин масир зиёданд.
Тибқи иттилои Оҷонси мубориза бо қочоқи маводи мухаддир, соли 2023 дар Тоҷикистон наздик ба 5 тонна маводи мухаддир мусодира шудааст. Аз ҳама бештар маводи мухаддир дар вилояти Хатлон мусодира шудааст, ки 2 тоннаву 731 кило мебошад. Ин вилоят бо Афғонистон ҳаммарз аст.
Гумонбари нав дар қазияи ҳамла ба "Крокус"
Дар минтақаи Чехови вилояти Маскав ҷустуҷӯи як гумонбари нав дар пайванд ба ҳамлаи террористии"Крокус" идома дорад.
Шабакаҳои телеграми наздик ба мақомоти ҳифзи ҳуқуқи Русия хабар доданд, ки гумонбари нав дар ин парванда фарде бо номи Николай Сурнов аст. Ба навиштаи расонаҳо ӯ писари афсари мустаъфии Русия аст.
Ба иттилои шабакаи База, фарди муттаҳам аз нерӯҳои амниятӣ, ки ӯро таъқиб мекарданд, фирор намуда, дар ҷангали наздикии деҳаи Мешерское пинҳон шудааст. Лаҳзаи таъқиб дар видео сабт гардидааст. “Новая газета Европы” навиштааст, гумонбар сокини шаҳри Королев буда, ба таъмири мошинҳо машғул будааст.
Шабакаи ВЧК-ОГПУ маълум кардааст, ки Сурнов писари подполковники мустаъфии нерӯҳои стратегии ҳастаии Русия, Сергей Сурнов мебошад. Вай дар сӯҳбат бо рӯзноманигорон гуфтааст, ки писараш чанд ҳафта пеш ба аёдати ӯ омада буд. “ Ӯ тамоми умр мошин таъмир мекард ва соҳибмаълумот ҳам нест. Хидмати ҳарбӣ накардааст. Бори охир ӯро шояд ду ҳафта пеш дида будам. Барои 15 дақиқа меҳмонӣ омада буд. Пурсидам, ки куҷо шитоб дорад, гуфт, дар хона кор дорад ва бояд биравад.”- афзуд, Сергей Сурнов, падари гумонбари ҳамла дар Маскав.
Дар ҳамин ҳол Додгоҳи Маскав, қарори ҳабси Диловар Исломов аз гумонбарони дигари ҳамла ба Крокусро қонунӣ хонд. Диловар Исломов шаҳрванди Тоҷикистон ва узви сеюми хонаводаи Исломовҳо аст, ки ба фуруши мошин ба ҳамлаварони “Крокус” айбдор дониста мешавад. Ӯ аз қарори ҳабсаш шикоят карда, хостори бозбинии парвандааш шуда буд.
Ҳамлаи маргбор ба "Крокус Сити Ҳолл" дар шаби 22-юми март сурат гирифт. Мақомоти Русия гуфтанд, дар ин ҳодиса 144 нафар ҷон бохта, беш аз 500 кас осеб диданд.
То кунун ёздаҳ нафарро бо гумони даст доштан дар ин ҳамла ба ҳабс гирифта шудааст. Даҳ нафари онҳо аз Тоҷикистон ҳастанд ва як нафар аз Қирғизистон. Се нафари онҳо ба зидди қарори додгоҳ шикоят карда, худро расман бегуноҳ донистаанд.
Боздошти се "зодаи Осиёи Марказӣ" бо гумони омодагӣ ба таркиш дар Русия
Хадамоти федеролии амнияти Русия (ФСБ) аз боздошти се шаҳрванди “Осиёи Марказӣ” хабар додааст, ки ба гуфтаи ин ниҳод қасди ҳамла дар вилояти Ставрополро доштанд.
Хадамоти федеролии амнияти Русия рӯзи ҷумъа дар баёнияе, гуфт, “аз амали террористии се шаҳрванди Осиёи Марказӣ”, ки мехостанд, бо истифода аз маводи тарканда дар як маҳалли серодами Ставропол таркиш анҷом диҳанд, ҷилавгирӣ кард.
Телевизиони Русия навори лаҳзаи боздошти чанд мардеро нишон дод, ки кормандони ФСБ онҳоро дар рӯйи замин хобондаанд. Ба навиштаи расонаҳои Русия дар хонаи яке аз гумонбарон маҳсулот барои омода кардани маводи тарканда пайдо шудааст.
Дар навор чеҳраи боздоштшудаҳо дида намешавад ва маълум нест онҳо аз кадом кишвари Осиёи Марказӣ ҳастанд
Боздошти се шаҳрванди ба қавли мақомоти рус Осиёи Марказӣ дар ҳолест, ки расо як ҳафта қабл дар ҳамлаи террористие дар Маскав 144 кас кушта шуд ва мақомоти рус дар изҳороти ахирашон гуфтанд, дар ин ҳамла 12 нафар гумонбар дониста мешаванд. Додгоҳ то кунун 9 нафари онҳоро ба ҳабс гирифт. Ҳашт нафар аз Тоҷикистон ва як нафар аз Қирғизистон будааст.
Достони онҳое, ки ҳангоми ҳамла ба "Крокус" ҷони даҳҳо касро наҷот доданд
Ҳангоми ҳамла ба "Крокус Сити Ҳолл"-и Маскав қаҳрамононе ҳам буданд, ки ҷони даҳҳо нафарро наҷот додаанд.
Дар наворе, ки дар шабакаҳои иҷтимоӣ зуд паҳн шуд, дида мешавад, ки чӣ гуна як писари 15-солаи қирғиз одамонро ба макони бехатар роҳнамоӣ мекунад. Ислом Халилов, ки дар гардероб ё либосхонаи "Крокус Сити Ҳолл" кор мекард, тақрибан 100 нафарро наҷот дод.
Ислом Халилов мегӯяд, одамон ба давидан ва доду фарёд сар карданд ва ӯ фаҳмид, ки бояд фавран амал кунад: "Ҳама чизро зуд анҷом додам. Ман дарк кардам, ки агар дар ҷоям биистам, ҷони худ ва ва садҳо нафари дигарро аз даст медиҳам."
Ойпарӣ Халилова, модари Ислом, гуфт, "аз он ки писарам сиҳату саломат баргашт, аз шодӣ гиря кардам. Ӯро ба оғӯш гирифта, Худои бузургро шукр гуфтам. Ӯ ба хона танҳо ва дар ҳолати шок омад. Вай меларзид. Баъд ман ӯро ором кардам."
Халилов мухлиси дастаи футболи "Спартак"-и Маскав аст. Вақте корнамоии ӯ расонаӣ шуд, клуб наврасро ба мулоқот бо бозигарон даъват карда, барояш нимтана ва билети доимиро барои тамошои бозиҳои ин даста тақдим намуд.
Репсарои шинохта Моргенштерн ба ҳисоби Ислом Халилов 1 миллион рубл гузаронд.
Писари 14-солаи рус Артём Донсков низ барои фирори мардум кумак расондааст. "Мардум ба як роҳе рафтанд, ки онҳоро ба бунбаст бурд. Ман ва рафиқонам ин ҳолатро дида, вазъиятро ба даст гирифтем. Мо онҳоро гардондем ва роҳи дурустро барои берун рафтан нишон додем," -- нақл кард ӯ.
Қаҳрамони дигар як марди узбек буд, ки дар "Крокус Сити Ҳолл" ҳамчун пешхидмат кор мекунад. Комил Насибов мегӯяд, ӯ тақрибан ба 80 нафар барои расидан то ба мошини "Ёрии таъҷилӣ" мадад расондааст.
Бунафшоҳ Эркинов низ ба осебдидагони ҳамла ёрӣ намуд. Ин ҷавони 17-солаи тоҷик дар меҳмонхонаи "Аквариум"-и Маскав пешхидмат аст. Ҳангоми ҳамла ба "Крокус Сити Ҳолл" даҳҳо нафар ба ин меҳмонхона паноҳ бурданд.
Меҳмонхонаи "Аквариум" аз "Крокус Сити Ҳолл" дар масофаи 300 метр дуртар ҷойгир аст. Бунафшоҳ ба осебдидагон кумаки аввалияи тиббӣ расондааст. Ин ҷавон сокини шаҳри Конибодом буда, дар Маскав кор мекунад.
Ҳамчунин ҷавонон аз созмони иҷтимоии тоҷикони Русия - "Нур" ба онҳое, ки барои осебдидагон хун месупурданд, чойи гарм ва хӯрок доданд.
Дар ёдгории худҷӯши гиромидошти хотираи қурбониён лавҳа ва гулчанбарҳое аз номи тоҷикон Русия гузошта шуд.
Рӯзи 22-юми март чаҳор шахси мусаллаҳ ба толори консертии "Крокус" дар канори шаҳри Маскав ворид шуда, бо силоҳи автоматӣ 139 нафарро куштанд. Бештар аз 200 нафари дигар захм бардоштанд.
"Вай як тарсончак буд." Нақли хешовандон дар бораи як гумонбари ҳамла ба "Крокус Сити"
Мақомоти Тоҷикистон рӯзи 25-уми март пайвандони Фаридуни Шамсиддин, яке аз гумонбарон ба ҳамлаи маргбор дар наздикии Маскавро барои бозпурсӣ бурдаанд.
Фаридуни Шамсиддин 25-сола ва аз деҳаи Лойоби Ҳисор аст. Як додгоҳи шаҳри Маскав шаби 24-уми март ӯро бо айби "амалиёти гурӯҳии террористӣ" ба ҳабси пешакӣ гирифт. Наздиконаш мегӯянд, ба иттиҳоми эълонкардаи мақомоти Русия бовар надоранд.
Яке аз пайвандони Фаридуни Шамсиддин, ки нахост номашро зикр кунем, рӯзи 25-уми март дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт: "Дар рафтораш ҳеч амали шубҳаовар надида будем. Шаш моҳ пеш ба Русия рафт ва ба хонаводааш пул мефиристод."
Фаридуни Шамсиддин дар навори бозпурсии мақомоти Русия дар ҳоле ки дастонаш баста ва дар замин ба зону зада буд, гуфт, 4-уми марти имсол аз Туркия ба Русия гузашт. Ба онҷо бо ҳадафи гузаштан аз сарҳад ва тамдиди будубошаш дар Русия рафта будааст.
Вай дар ҳамин бозпурсӣ гуфт, ки барои иҷрои ҳамлаи террористӣ аз ёвари як рӯҳонӣ “500 ҳазор рубл” гирифт. Каналҳои русӣ дар Телеграм рӯзи 23-юми март акси шиканҷа шудани ӯро бо барқ нашр карданд.
"Ӯ ба мисли як муҳоҷири одӣ рафтор дошт ва касе ба ӯ шубҳа надошт. Мо хабарро шунида, дар ҳолати шок афтодем. Як гунҷишкро кушта наметавонист ва хеле тарсончак буд," – илова кард ҳамсуҳбати мо.
Фаридуни Шамсиддин соли 2022 издивоҷ карда, як писари ҳаштмоҳа дорад. Ҳамсуҳбати мо мегӯяд, ин ҳодиса пайвандони ӯро дар ҳолати бисёр бад гузоштааст.
“Ҳоло ҳамсар, падару модар ва хушдоманашро ба Душанбе барои бозпурсӣ бурданд. Дар Маскав дар хонаи хоҳараш номнавис шуда буд. Язнааш талоқи хоҳарашро додааст. Мақомоти Русия ӯро субҳи ҳамин рӯз ба далели дар хонааш номнавис кардани Фаридун бо се кӯдакаш аз Русия ихроҷ карданд. Хоҳараш, Маҳбуба Заргарова, шоми имрӯз бояд ба Тоҷикистон бирасад,” -- гуфт ӯ.
Ба нақли ин хешованди Фаридуни Шамсиддин, ӯ то Русия рафтан дар як нонвойхонаи шаҳри Ҳисор кор мекард ва "на намоз мехонд, на рӯза медошт".
Ба иттилои дарёфтии Радиои Озодӣ, ӯ пештар ба иттиҳоми озори ҷинсӣ дар Тоҷикистон аз озодӣ маҳрум шуда, соли 2020 озод гардидааст. Ба хидмати ҳарбӣ низ нарафтааст.
Мақомоти Тоҷикистон дар бораи ин шаҳрванди худ ва иттиҳоми эълоншуда нисбат ба ӯ ҳарфе нагуфтаанд. Дар ҳоле ки Вазорати корҳои дохилӣ рӯзи 23-юми март ба нашри маълумот дар бораи чор гумонбари ҳамла аз Тоҷикистон зуд вокуниш кард ва даст доштани се нафари онҳоро дар ин қазия рад намуд.
Видеоро дар инҷо бинед:
Ҳамла ба толори мусиқии “Crocus City Hall" дар наздикии шаҳри Маскав шоми 22-юми март сурат гирифт. 137 нафар кушта ва беш аз 180 тани дигар маҷрӯҳ шудаанд.
Мақомоти Русия гуфтанд, 11 нафарро дастгир карданд. Додгоҳи Басманнии шаҳри Маскав шаби 24-уми март чаҳор зодаи Тоҷикистонро ба гумони даст доштан дар ҳамла ба ҳабси пешакӣ гирифт.
Навори бозпурсии онҳо, ки бо шикнаҷа сурат гирифтааст, суолҳоро дар бораи то куҷо воқеӣ будани иқрори онҳо доғ кардааст. Сарнавишти гумонбарони дигар феълан маълум нест.
Гуфтугӯ