Sjedinjene Američke Države uvele su 21. juna sankcije za 12 rukovodilaca ruske kompanije Kaspersky Lab, navodeći rizike u vezi sa sajber bezbednošću.
Odluka o sankcijama dolazi dan što je administracija američkog predsednika Joe Bidena najavila zabranu prodaje antivirusnog softvera ove kompanije.
Ministarstvo finansija SAD nije uvrstilo Kaspersky Lab, njegove matične ili podružne kompanije, niti generalnog direktora Jevgenija Kasperskog u sankcije.
Sankcije su usmerene na rukovodstvo kompanije, uključujući glavnog direktora za poslovni razvoj, glavnog operativnog direktora, pravnog direktora, šefa korporativnih komunikacija i druge.
Dan ranije, SAD su najavile kako planiraju da zabrane prodaju antivirusnog softvera Kaspersky zbog veza te kompanije sa Moskvom.
Sekretarka za trgovinu Gina Raimondo rekla je 20. juna da uticaj Rusije na kompaniju predstavlja značajan bezbednosni rizik.
"Rusija je pokazala da ima kapacitet i nameru da eksploatiše ruske kompanije poput Kasperskog za prikupljanje ličnih podataka Amerikanaca i zato smo primorani da preduzmemo akciju koju danas preduzimamo", rekla je Raimondo na brifingu sa novinarima.
Kompanija je najavila kako namerava da iskoristi sve zakonski dostupne opcije u borbi protiv zabrane i negirala da je uključena u bilo kakvu aktivnost koja je pretila sigurnosti SAD-a.
Kremlj je saopštio da je američka odluka o zabrani softvera Kaspersky "tipičan potez Vašingtona da ošteti kompaniju koja konkuriše američkim firmama".
Portparol Kremlja Dmitrij Peskov izjavio je da je Kaspersky "vrlo konkurentna" kompanija na međunarodnim tržištima.
Najnoviji potez pokazuje da Bidenova administracija pokušava da suzbije sve rizike ruskih sajber napada koji proizilaze iz softvera Kaspersky i nastavlja da pritiska Moskvu zbog njene invazije na Ukrajinu, piše Reuters.
To takođe pokazuje da američka administracija koristi mogućnosti zabrane ili ograničenja transakcija između američkih i tehnoloških kompanija "stranih protivnika" kao što su Rusija i Kina.
Rusko poslovanje kompanije Kaspersky već je podložno ograničenjima izvoza zbog invazije Moskve na Ukrajinu. Ali njenoj jedinici sa sedištem u Velikoj Britaniji sada će biti praktično zabranjeno da prima robu od američkih dobavljača.
Kaspersky je dugo bio meta američkih regulatora.
U 2017. godini, zabranjen je njihov vodeći antivirusni proizvod na saveznim mrežama uz navode o povezanosti sa ruskim obaveštajnim službama.
Kaspersky je osnovan u Moskvi 1997. godine.
Na svom sajtu navode da su bazirani u Velikoj Britaniji, te da ih koristi više od 400 miliona korisnika i 240 hiljada kompanija širom sveta.
Ko na Zapadnom Balkanu koristi 'Kasperski'?
Kompanija koja je na "crnim listima" u mnogim državama svjeta stara se o bezbjednosti računara u državnim institucijama Bosne i Hercegovine (BiH), uključujući i Predsjedništvo.
Antivirusni program ruskog proizvođača "Kasperski" (Kaspersky) koristi više od 50 bh. institucija. Među njima su, osim pomenutog Predsjedništva BiH, Savjet ministara, Oružane snage i Državna agencija za istrage i zaštitu (SIPA), potvrđeno je za RSE iz Generalnog sekretarijata Savjeta ministara BiH.
Do kraja 2022. godine od ruskog proizvođača je kupljeno 1.300 licenci Kasperski antivirusa. Tada je kupljeno dodatnih 200, kada je Sekretarijat sklopio ugovor sa banjalučkom firmom "Prointer", vrijedan nešto manje od 18 hiljada evra.
Prema podacima sa Portala javnih nabavki, u Srbiji je Kaspersky u prethodne više od dvije godine nabavilo 14 institucija, koje se finansiraju iz republičkog budžeta. Ukupna vrijednost zaključenih ugovora za nabavku Kaspersky sistema od početka 2021. zaključno sa 30. martom 2023. iznosi više od 870.000 evra.
Među institucijama koje su nabavile ruske sisteme su između ostalih MUP, medijski javni servis RTS, javna preduzeća Srbijagas i Infrastruktura Železnice Srbije.
Kaspersky nema registrovano predstavništvo u Srbiji. Njihove proizvode u Srbiji prodaju i instaliraju druge kompanije. Postoji registrovan sajt Kaspersky.rs na kome se nalaze informacije o proizvodima na srpskom jeziku.
U Crnoj Gori, Ministarstvo javne uprave je nadležno za zaštitu računara od virusa. Iz ove institucije kažu za RSE da iz bezbjednosnih razloga ne mogu navesti šta koriste, ali da se ne radi o ruskom proizvodu.
Kaspersky se ne koristi ni u institucijama Kosova, potvrđeno je za RSE iz tamošnjeg MUP-a.
U novembru 2020. godine, prebacili su servere sa podacima svojih korisnika iz Rusije u Švajcarsku.
Navode da kao privatna kompanija, nemaju političke veze ni sa jednom vladom, ali da sarađuju sa vlastima raznih država i međunarodnim agencijama za provođenje zakona u borbi protiv sajber kriminala.
Direktor i suosnivač firme je Jevgenij Kasperski, ruski ekspert za sajber bezbednost.
On je tokom osamdesetih diplomirao na Tehničkom fakultetu više škole KGB-a, koja je školovala buduće obaveštajce, a kasnije je radio u sovjetskoj vojnoj obavještajnoj službi.
Jevgenij Kasperski je u javnim nastupima i obraćanjima na stranici kompanije poricao bilo kakve veze sa ruskim vlastima.
