د کډوالو د لویې کمیشنیرۍ UNHCR پر اساس، پاکستان د ۲۰۲۳ کال د سپټمبر میاشتې له پنځلسمې راهیسې د غیرقانوني کډوالو د بیرته ستنولو د پلان له مخې ۸۲۵ زره او ۶۰۰ افغان کډوال له خپلې خاورې ایستلي او افغانستان ته یې ستانه کړي دي.
دې ادارې په یوه راپور کې چې د جمعې په ورځ په ریلیف ویبپاڼه کې خپور شوی، ویلي چې ۳۹ زره او ۴۰۰ کسان ډیپورټ شوي چې د ټولو ایستل شویو پنځوس سلنه یې ښځې او ۵۹ سلنه یې هم ماشومان جوړوي.
د م.م. د کډوالو د لویې کمیشنرۍ په وینا یوازې په تیره جنوري میاشت کې ۱۸ زره ۳۰۰ کسان افغانستان ته ستانه شوي چې شاوخوا زر تنه یې په زوره له هغه هیواده ایستل شوي دي.
پر موږ ډیره سختي راوستې. افغانان ډیر سخت ځوروي، که پي او آر کارټ لري او که ای سي سي کارټ، بالکل تنګول یې راخیستي. په کورنو باندې چاپې وهي
د ملګروملتونو د کډوالو لویې کمیشنیرۍ همدارنګه ویلي چې په دې وروستیو کې په اسلام آباد او راولپنډۍ ښارونو کې د افغانانو نیونې د پام وړ زیاتې شوې دي.
د راپورله مخې د ښځو او ماشومانو په ګډون د مختلفو اسنادو لرونکي افغانان نیول شوي او د جبري ستنول شویو زرو افغانانو له ډلې یوازې شاوخوا اته سوه یې له اسلام آباد او راولپنډۍ څخه ډیپورټ شوي دي.
په اسلام آباد کې دیره یوشمیرافغان کډوالو هم په دې وروستیو کې له ازادي راډیو سره په خبرو کې د پاکستاني پولیسو د نیونو د زیاتوالي خبره کړې ده.
بلال خان، چې په اسلام آباد کې اوسي، تیره شپه (جمعه، د سلواغې ۱۹ مه) ازادي راډیو د پاکستاني پولیسو له بد سلوک څخه شکایت وکړ، ویې ویل:
«په اسلام آباد کې یې پر موږ ډیره سختي راوستې. افغانان ډیر سخت ځوروي، که پي او آر کارټ لري او که ای سي سي کارټ، بالکل تنګول یې راخیستي. په کورنو باندې چاپې وهي، زنانه هم وړي او سړیان هم، غونډ یې له مخې روان کړي، نه کارټ ته ګوري او نه بې کارټ ته.»
د ملګروملتونو د کډوالو لویې کمیشنرۍ همدارنګه ویلي په جنوري میاشت کې شاوخوا ۱۲۴۵ افغان کډوال نیول شوي یا توقیف شوي چې دا د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ میاشتې پرتله لوړه شمیره ده.
د راپورونو له مخې د پاکستان حکومت پریکړه کړې چې له دې هیواده د افغان کډوالو د ایستلو پلان به په دوو پړاوونو کې عملي کوي.
په لومړي پړاو کې د اې سي سي کارټ لرونکي او نور بې اسناده کډوال ایستل کیږي او په دوهم پړاو کې به د پي او آر کارټ لرونکي افغان کډوال ایستل کیږي.
د پاکستان حکومت همدارنګه ګواښ کړی چې که د امریکا په ګډون لویدیځ هیوادونه هغه افغان کډوال، چې د هغو د منلو ژمنې یې کړې وې او اوس په پاکستان کې درېیمو هیوادونو ته د تلو انتظار باسي، د مارچ میاشتې تر پایه له دې هیواده ونه باسي نو به یې دوی له خپلې خاورې وباسي.
پر پاکستان سربیره په ایران کې هم په دې وروستیو کې ایراني چارواکو پر افغان کډوالو د فشارونو کړۍ تنګه کړې ده. د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې د ایران د کورنیو چارو وزیر سکندر مومني ویلي چې حکومت په پام کې لري د کار مارکټ د سمون لپاره د غیرقانوني کډوالو په وړاندې لا سخت مقرارت وضع کړي.
هغه ویلي چې دغه اقدام ته ځکه اړتیا ده چې غیرقانوني کډوالو، چې زیاتره یې افغانان دي، د ایراني اتباعو کاري فرصتونه محدود کړي دي.
د ایراند کورنیو چارو وزیر وايي، غیرقانوني کډوالو، چې زیاتره یې افغانان دي، د ایراني اتباعو کاري فرصتونه محدود کړي دي
له دې مخکې هم د ایران په ډیرو ښارونو کې هغه افغان کډوال چې په ایران کې د اوسیدو قانوني اسناد لري، له ډیرو کارونو منع شوي دي. ایراني چارواکو دغه راز په دې وروستیو کې د افغان کډوالو نیولو او ډیپورټ کولو ته زور ورکړی.
حکمیې مهدوي چې په ایران کې د کډوالۍ ژوند تیروي، تیره شپه ازادي راډیو ته وویل چې ایراني چارواکي ان هغه افغانان هم نیسي او افغانستان ته یې بیرته استوي چې په ویزې ایران ته راغلي دي:
«په جریان کې یوو، زیات شمیر خپلوان او دوستان مو چې په ویزې راغلي، هغوی هم نه شي کولای چې آزادانه تګ راتګ وکړي. ډیرو یې له کمپونو موږ ته ټیلفونه کړي او راسره تماس یې نیولی چې که موږ وکولای شو ورسره مرسته وکړو. خو له بده مرغه زموږ هم په وس کې څه نشته چې د هغوی لپاره یو څه وکړو. په خواشینۍ سره داسې یو وضعیت دی، ان هغه کسان چې په قانوني وېزو راځي هغوی هم ډیپورټ کیږي. په ټوله کې پر موږ بدمرغه افغانانو یې بده ورځ راوستې، افغانان چې نیسي او کمپونو کې یې اچوي، ورڅخه پیسې هم اخیستل کیږي.»
په ایران او پاکستان کې پر افغان کډوالو فشارونه داسې مهال زیات شوي چې لاهم له افغانستان څخه د خلکو د کډوالۍ بهیر نه دی دریدلی او په دې هیواد کې له وروستیو سیاسي بدلونونو سره یو زیات شمیر افغانان د اقتصادي او نورو ناخوالو له کبله دې ته زړه ښه کوي چې له قاچاقي لارو ګاونډیو او له هغې ورهاخوا لویدیځو هیوادونو ته ته ځان ورسوي.
