نن د اکتوبر ۱۶مه د خوړو نړیواله ورځ ده او داسې مهال راځي، چې په افغانستان کې تر ۱۹ میلیونو ډېر کسان کافي خواړه نه لري او ۶ میلیونه یې د قحطۍ له خطر سره مخامخ دي.
ملګرو ملتونو په افغانستان کې د خوړو د نه خوندیتوب په باب یو وار بیا اندېښنه ښوولې ده او وايي غذايي مرستو ته د اړو کسانو شمېر په زیاتېدو دی.
د عثمان په نوم زلمکی، چې د خوست ولایت په کوڅو کې پلاستیکي بوتلونه ټولوي، وايي د دوی کورنۍ زیات وخت درې وخته خواړه نه شي خوړلی.
نوموړی وايي: "غرمه خو بېخي مړۍ نه خورو، سهار د خوا چې ډوډۍ وخورو بیا یې ماښام خورو. کله کله د ماښام له خوا هم څه د خوړلو لپاره نه وي، دغسې وږي ویده کېږو. د خوړلو لپاره څه نه شته، څه وخورو؟"
د کافي خوړو د نشتوالي ستونزه، یوازې د خوست ولایت د دغه اوسېدونکي په کور پورې نه منحصره کېږي.
د روغتیا د نړیوال سازمان په وینا په نړۍ کې هرکال په هرو لسو کسانو کې یو تن د ناکافي خوړو له امله په ناروغیو اخته کېږي او ناکافي خواړه کولای شي ډېرې ناروغۍ رامنځته کړي.
په افغانستان کې هم په میلیونونو کسان کافي خواړه نه لري او د خوارځواکۍ په څېر د ناروغیو تر څنګ له ګڼو کړاوونو کړېږي او حتی ځینې کسان اړ شوي چې د خپلو اولادونو د پلورلو اقدام وکړي.
د ملګروملتونو د بشري مرستو د همغږۍ اداره یا اوچا وايي په افغانستان کې تر نیمايي زیات وګړي کافي خواړه نه لري.
دغه اداره زیاتوي: "په افغانستان کې «۲۴ ملیونه وګړي د ژوندي پاتې کېدو لپاره بشري مرستو ته اړ دي، ۲۵ میلیونه وګړي یې په بې وزلۍ کې ژوند کوي او ۱۹ میلیون وګړي د خوړو خوندیتوب نهلري."
بس بي بي د غزني له ګیرو ولسوالۍ څخه د دغه ولایت مرکز ته په کډې کولو مجبوره شوې ده.
هغه وايي: "په کور کې څه شی نه شته. مېړه مې پوډري و، کله به په کور کې و، کله به نه و. بازار بیا لږ ښه دی، چې خلک یې د زړو کالیو او نورو مرستو په برخه کې رحم لري. پرون هم دلته واده و، وریجې یې راولېږلې. بېګاه مو هغه وخوړلې. ښار ته د دې لپاره راغلو چې خلک مهرباني راباندې وکړي."
د اکتوبر میاشتې ۱۶مه، د خوړو نړیواله ورځ ده او هر کال په نړۍ کې د دې لپاره نمانځل کېږي، څو هغو کسانو ته پام وشي چې خوړو ته اړ دي او د هغوی د لاسنیوي لپاره د نړیوالو پام واړوي.
د ۲۰۲۲م کال لپاره د دې ورځې نمانځنې ته دا شعار غوره شوی: "هېڅوک تر شا مه پرېږدئ."
خو داسې ښکاري چې افغانستان کې میلیونونه وګړي وږي او تر شا پرېښوول شوي، د نړیوالو هغه مالي مرستې هم د پخوا په څېر ورسره روانې نه دي.
ملګرو ملتونو خبرداری ورکړی، چې ۲۲ میلیونه او ۸ لکه کسان په افغانستان کې کافي خواړه نهلري.
په افغانستان کې د خوړو نړیوال پروګرام د شنبې په ورځ وویل، چې په افغانستان کې دوی روان میلادي کال له څه باندې ۲۱ میلیونو هغو کسانو سره د خوړو مرسته کړې چې زیانګالي او خوړو ته محتاج ګڼل کېږي.
افغانستان کې د خوړو نړیوال پروګرام ویاند وحید الله اماني ازادۍ راډیو ته وویل، په ملیونونو کسان د خوړو په برخه کې مرستو ته اړ دي.
اماني وايي: "زموږ د وروستیو شمېرو له مخې دا مهال په افغانستان کې ۱۸ ملیونه او ۹ لکه کسان د خوړو له اړخه خوندي نه دي. له دې ډلې ۶ میلیونه یې په داسې حالت کې دي، چې د قحطۍ له کچې یو ګام شا ته دي، چې عاجلو بشري مرستو ته اړتیا لري."
د ملګرو ملتونو د بشري مرستو د همغږۍ ادارې په افغانستان کې روان کال د بشري اړتیاو لپاره د ۴،۴ ملیارډ ډالرو مرستې غوښتنه کړې چې په وینا یې تر اوسه یوازې ۱،۹ میلیارد ډالره ترلاسه شوي دي.
د ازادۍ راډیو مینه وال هره ورځ په پیغام ثبتوونکي ماشین کې خپل پیغامونه ثبتوي او وايي د دوی په نوم راغلې د خوړو مرستې دوی ته په منصفانه ډول نه ورکول کېږي.
طالبان وايي، د خوړو هغه مرستې چې د دوی له خوا وېشل کېږي تر ډېره اړو کسانو ته رسول کېږي، خو د نړیوالو موسسو له خوا د مرستو پر وېش دوی کنټرول نه لري او د شفافیت ضمانت یې نه شي کولی.
د غزني د اوسېدونکې بس بي بي غوندې په میلیونونو کسان په افغانستان کې له لوږې او قحطۍ کړېږي او د لاسنیوي په تمه دي.
هغه وايي: "په کور کې د خوړلو لپاره هېڅ هم نه لرو. تاسو خپله ولیدل. په وچه ډوډۍ ګوزاره کوو. دا دسترخوان مې هم له پوزي جوړ کړی، چې د یوه دسترخوان د جوړولو وس لا نه لرو."
په افغانستان کې د خوړو نړیوال پروګرام ویاند وحید الله اماني وايي، دوی توانېدلي روان میلادي کال تر ۲۲ میلیونو کسانو سره د خوړو مرسته وکړي.
اماني زیاتوي: "تر اوسه پورې تر ۲۲ میلیونو کسانو سره په ټول افغانستان کې مرسته شوې ده. پلان لرو چې د راتلونکي ژمي لپاره هره میاشت تر ۱۵ میلیونو کسانو ته د خوراکي توکو مرستې ورسوو."
افغانستان د لوږې د نړیوال شاخص په درجه بندۍ کې له ۱۲۱ هېوادونو په ۱۰۹م ځای کې راغلی دی.
دا شاخص چې تېره جمعه خپور شوی په راغلي، افغانستان یو له هغو هېوادونو دی چې وګړي یې د خوړو د کموالي له خورا بد وضعیت سره مخ دي.
د دې راپور پر بنسټ، که څه هم افغانستان په سیمه کې یوازینی هېواد دی چې ډېر خلک یې د خوراک لپاره څه نهلري، خو له افغانستان وړاندې په افریقا کې ۱۲ نور هېوادونه هم شته د افغانستان پرتله یې حالت څو چنده خراب دی.
د دې راپور د اورېدو لپاره لاندې لېنک کېکاږئ:
