ملل متحد: کشت کوکنار در افغانستان ۲۰ درصد کاهش یافته است

با وصف کاهش کشت کوکنار و تولید تریاک در افغانستان، دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد در این گزارش خود در مورد افزایش تولید مواد مخدر ترکیبی کیمیاوی در افغانستان ابراز نگرانی کرده است.

این مواد در لابراتوارها با استفاده از گیاهان طبیعی تولید می‌شوند، پروسۀ تولید آنها ساده است، شناسایی آنها برای پولیس دشوار بوده و تولید آنها تحت تأثیر تغییرات اقلیمی قرار نمی‌گیرد.

عبدالله، ساکن یک قریۀ دورافتادۀ ولسوالی درایم در ولایت بدخشان است. او بطور مخفیانه، یک مقدار کم کوکنار در زمین خود کشت کرده است.

عبدالله که نام واقعی را افشا نکرده، می گوید که کمپاین محو کوکنار در قریۀ او تا هنوز آغاز نشده و نمی‌داند چه اتفاقی با مزارع کوکنار او خواهد افتاد.

به گفته عبدالله، افرادی که در نزدیکی سرک‌ها زندگی می‌کنند، به دلیل ترس از طالبان، بیشتر محصولات دیگر را به جای کوکنار، کشت کرده اند:

"در مناطقی که تحت کنترل دولت(طالبان) است، مردم اصلاً کوکنار کشت نکرده‌اند و آن را کشت نمی‌کنند. مردم محصولات جایگزین را کشت می‌کنند، به حیث مثال، در منطقه ما، مردم گندم، جو، نخود و چیزهای دیگر کشت می‌کنند. مردم نگران فقر هستند. بیکاری، فقر و مشکلات دیگر وجود دارد. مردم با مشکلات اقتصادی جدی روبرو هستند."

یک دهقان دیگر از ولایت بادغیس نیز که از افشای نامش خودداری کرده، به رادیو آزادی گفت که پس از فرمان طالبان، کشت کوکنار در آن ولایت ممنوع شده، اما شماری از دهاقین بطور مخفیانه در مزارع دوردست، کوکنار کشت کرده‌اند.

هر قدر فاصله با مناطق کشت سنتی کشت کوکنار در ولایات هلمند، قندهار و فراه نزدیک‌تر باشد، ممنوعیت کشت کوکنار هم شدیدتر می‌شود.

از زمانی که ملا هیبت‌الله آخوندزاده، رهبر طالبان، در سال ۲۰۲۲ طی فرمانی کشت کوکنار، تولید و قاچاق تریاک را غیرقانونی اعلام کرد، کشت کوکنار در افغانستان کاهش یافته است. در آن زمان، کشت کوکنار در حدود ۲۳۲ هزار هکتار زمین صورت می گرفت، اما یک سال بعد یعنی در سال ۲۰۲۳، کاهش قابل توجهی یافت.

یک بررسی ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۴ میلادی ۱۲۸۰۰ هکتار از زمین‌های افغانستان، کوکنار کشت شده بود، اما این میزان در سال جاری به ۱۰۲۰۰ هکتار کاهش یافته که براساس این بررسی، ۲۰ درصد کاهش نسبت به سال قبل را نشان می‌دهد.

حاجی ظاهر، ساکن ولسوالی چهار برجک ولایت نیمروز، به رادیو آزادی گفت که مجازات کشت کوکنار در منطقه آنها شدید است، بنابراین مردم به کشت پنبه و سایر محصولات جایگزین روی آورده‌اند.

آقای ظاهر اشاره می‌کند که آن منطقه فاقد آب است:

"نیمروز، به ویژه ولسوالی چاربرجک، بزرگترین و بهترین زمین های زراعتی را دارد. اما حتی مناطقی وجود دارد که زمین های آن در صد سال گذشته کشت نشده، زیرا آب به آنجا نمی‌رسد. این منطقه دارای زمین های بسیار خوب و حاصلخیز است و زمین آن سنگ ندارد. تنها چیزی که اینجا کم دارد، آب است."

نیمروز در منطقه جنوب غربی افغانستان واقع شده که به شدت تحت تأثیر خشکسالی قرار دارد.

ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) می گوید که بعد از ممنوعیت کشت کوکنار توسط طالبان، دهاقین افغان به کشت گندم و سایر محصولات روی آوردند، اما به دلیل تغییرات اقلیمی، خشکسالی و کمبود آب، بیش از ۴۰ درصد زمین‌های زراعتی افغانستان بایر شده است.

هدایت الله عمرخیل، کارشناس امور زراعت نیز می گوید، بخشی از زمین‌هایکه در مناطق جنوب غرب افغانستان به طور سنتی در آنها کوکنار کشت می‌شد، بایر شده‌اند، اما به گفتۀ او دلیل گسترش زمین‌های بایر، ممنوعیت کشت کوکنار نه، بلکه خشکسالی است.

آقای عمرخیل به رادیو آزادی گفت، برعکس مناطقی حاصلخیز از غزنی تا هرات در حال گسترش است:

"در افغانستان زمین زمانی بایر می شود که آب به آن نرسد، شش هفت ماه می شود که در حوزۀ جنوبغرب باران نشده، این خود باعث بایر شدن زمین ها شده، در مناطق که کوکنار کشت می شود، زمین دو فصله است. در یک فصل اگر کوکنار کشت می شد، فصل دوم کشت نمی شد، به هر حال زمین بایر می بود. طور مثال، ولسوالی نوزاد به شدت تحت تأثیر خشکسالی قرار گرفته، متأسفانه بسیاری از کشت ها نابود‌ و باعث شده که زمین بایر شود. من فکر می‌کنم تغییرات آب و هوا و کمبود آب نقش بیشتر نسبت به عدم کشت کوکنار دارد."

اداره ملی احصائیه افغانستان که کنترل طالبان قرار دارد در گزارشی اخیراً اعلام کرده که محصولات گندم در افغانستان کاهش یافته و محصولات آن در سالجاری صرف چهار و نیم میلیون تن بوده است.

این اداره اعلام کرده که این گندم بیشتر در ولایات هلمند، قندوز، هرات، قندهار، فراه و بادغیس به دست آمده و به دلیل عوامل مختلف از جمله خشکسالی، حاصلات زمین های آبی در مقایسه با سال گذشته ۴ درصد و زمین ها للمی ۲۴ درصد کاهش یافته است.

هدایت الله عمرخیل، کارشناس امور زراعت، معتقد است که میزان زمین‌های زراعتی در افغانستان محدود نشده، با آنکه مقدار آب موجود در افغانستان کمتر از گذشته است، ولی مساحت زمین‌های زراعتی به دلیل استفاده از سیستم آبیاری قطره‌ای که افغان‌ها در سال‌های اخیر با آن آشنا شده‌اند، گسترش یافته است:

"زمین های زراعتی در افغانستان زیاد شده، دشت ها از غزنی تا هرات به زمین های حاصلخیز تبدیل شده اند. در حال حاضر تعدادی از باشندگان ولایات وردک، لوگر و حتی کابل از سیستم جدید قطره ای، استفاده می کنند که یک گام مثبت است و می توان با آب کم، زمین های زیاد را آبیاری کرد. با آنکه یکی از عوامل منفی این است که آب موجود در زمین تخلیه شده، دوباره تغذیه نمی‌شود، ولی با آن، زمین حاصلخیز شده است."

در گزارش ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد نیز گفته شده که عواید دهاقین افغان از تجارت کوکنار و تریاک تقریباً به نصف آن کاهش یافته، این درآمد در سال ۲۰۲۴ میلادی ۲۶۰ میلیون دالر بود، در حالی که درآمد آنها در سال جاری به ۱۳۴ میلیون دالر می رسد.

دوست محمد احمدزی استاد پوهنتون کابل در صحبت با رادیو آزادی این نکته را زیان بزرگ برای اقتصاد افغانستان خوانده، گفت:

"از زمانیکه کار و بار کوکنار و مواد مخدر در افغانستان ممنوع شد، با آنکه عواید آن غیر قانونی بود، ولی مردم افغانستان همه ساله میلیون ها دالر بدست می آوردند. برای جبران آن البته که راه های قانونی وجود دارد، دهاقین می توانند زعفران کشت کنند، باغ های میوه، سبزخانه ها و کارخانه های کوچک لبنیات ایجاد کنند، این ها راه های قانونی اند که از آن می توان به حیث جیران و بدیل استفاده کرد."

سازمان ملل متحد بارها از جامعۀ جهانی خواسته تا در بدل کشت کوکنار، با دهاقین افغان در زمینه معیشت بدیل کمک مالی کند و طالبان نیز بارها این خواست را مطرح کرده اند.

در دور جمهوری مخلوع افغانستان، دهاقین افغان بطور منظم کمک های جامعه جهانی را دریافت می کردند، اما پس از تسلط دوبارۀ طالبان بر افغانستان در اگست 2021 میلادی، نه تنها این کمک ها، بلکه سایر کمک ها نیز به تقریباً هیچ، کاهش یافته است.

دهقانی که از ولایت بدخشان با نام مستعار عبدالله با رادیو آزادی صحبت کرده، می‌گوید که حکومت طالبان در بدل عدم کشت کوکنار هیچ کمکی با دهاقین افغان نکرده و به همین دلیل او در ده جریب زمین خود بطور مخفیانه کوکنار کشت کرده است.