با فرا رسیدن فصل برداشت حاصلات میوه در افغانستان، انواع میوهها از جمله خربوزه هم به رنگینی بازارهای میوه افغاستان، افزوده است.
بوی خوش خربوزههای رنگارنگ که در زمینهای زراعتی ولایات فاریاب، سرپل، جوزجان ، بغلان، بلخ، کندز و برخی ولایتهای دیگر کشت میشوند، هر رهگذری را به خریدن این میوۀ شیرین وا میدارد.
برخی خربوزه فروشان میگویند، بیش از ۳۰ نوع خربوزه در ولایتهای شمالی افغانستان کشت میشود که معروفترین آنها آق نبات، گرگک، جوجه بُورُون ، خربوزۀ امیری، عسقلان، الهپوچاق، ارکانی، چیتری، یازی، زنبورچه و دانیاری میباشد.
سیفالدین، یکی از دهقانها که در بازار آقچه خربوزه میفروشد، به رادیو آزادی گفت، امسال حاصلات خربوزه در ولایات شمال خوب است، اما نبود بازار دهقانان را با مشکلات مواجه ساخته است:
"یک دانه خربوزه را ما به پانزده تا بیست افغانی بفروشیم ما آن را از پالیز کنده کرده تا به بازار میآوریم خیلی مصرف دارد و برای ما چیزی فایده نمیماند. ما از حکومت میخواهیم حاصلات میوۀ ما را به خارج از کشور صادر کنند تا اقتصاد ما مردم خوبتر شود."
نعمت الله یکی دیگر از دهقانان ولسوالی آقچه سر پرستی یک خانواده هشت نفری را به عهده دارد می گوید که حدود یازده سال می شود مصروف کشت خربوزه است.
این دهقان از نبود سرد خانه و کاهش نرخ محصولات زراعتی شکایت دارد:
« از بزرگان امارت می خواهیم که در قسمت اعمار سرد خانه باما مردم کمک کند، در آن صورت خیلی مشکل ما حل خواهد شد و حاصلات ما خراب نمی شود .»
دهقانان ولایت جوزجان می گویند ، همه ساله محصولات زراعتی از جمله خربوزهً شان را به دلیل نداشتن سرد خانه به قیمت ناچیز به فروش می رسانند. بگفته آنان، ساخت سرد خانه ها می تواند مشکلات آنان را کاهش دهد.
اما شماری از خریداران از افزایش حاصلات خربوزه در بازارها و پائین بودن بهای آن استقبال میکنند.
آنان میگویند که در سالهای گذشته یک دانه خربوزه را ۱۰۰ افغانی میخریدند، اما امسال خربوزه به بازارها زیاد آمده است و حالا یک دانه خربوزه را تا ده افغانی هم خریداری میکنند.
فرید الله، باشندۀ شهر شبرغان که برای خرید خربوزه به شهر آمده است، به رادیو آزادی گفت:
" امسال خربوزه در ولایت جوزجان به حدی فراوان است و به حدی ارزان است که تا می توانی خربوزه بخور، هر طرف که می نگری در شهر خربوزه است. آنقدر شکم سیر خربوزه خوردیم که دیگر بس است. "
مسئولان ریاست زراعت، آبیاری و مالداری حکومت طالبان با تأیید مشکلات دهقانان میگویند که امسال حاصلات خربوزه و تربوز ۵۰ درصد افزایش یافته است.
خربوزههای محصول ولایتهای شمالی افغانستان از شهرت زیادی برخورد دار هستند.
خربوزه در ولایت جوزجان به ویژه در ولسوالی آقچۀ این ولایت در دو فصل آبی و للمی کشت میشود.
صادرات خربوزۀ شمال افغانستان یکی از منابع عایداتی کشور است و این محصول شیرین قبلا به بازار های بین المللی مانند آسیا و اروپا صادر میشد.
اما اخیراً روند صادرات میوۀ تازه و سبزیجات افغانستان به علتهای مختلف از جمله افزایش تعرفۀ گمرگی از سوی پاکستان با مشکلات زیادی روبهرو شده است.
نبود سردخانههای معیاری و بزرگ و صادر نشدن خربوزه و برخی میوههای تازۀ دیگر به بیرون از کشور، همه ساله سبب وارد شدن زیانهای مالی به دهقانان میشود.