باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین امریکا، در دوم می ۲۰۱۱ مرگ اسامه بن لادن، اولین رهبر و بنیانگذار شبکه القاعده را اعلام کرد.
اوباما در آن زمان گفت، شکی نیست که القاعده به حملات خود علیه امریکایی ها ادامه خواهد داد و او افزود که امریکایی ها باید به سطح ملی و بین المللی مراقب باشند.
تقریباً ده سال پس از حملات تروریستی بر قلمرو ایالات متحده در ۱۱ سپتمبر سال ۲۰۰۱، نیروهای امریکایی بن لادن، طراح اصلی این حمله را کشت و او را قاتل نزدیک به ۳۰۰۰ امریکایی خواند.
علی احمد جلالی استاد پوهنتون دفاع ملی امریکا در واشنگتن، می گوید که شبکه القاعده با کشته شدن بن لادن، ضعیف شده است:
«در گروه های تروریستی مؤسیس خیلی مهم است. وقتی بنیادگذار از بین می رود، جانشینان آن فقط نقش سمبولیک دارد، مانند ظواهری. در نتیجه، فعالیت این شبکه در منطقه ضعیف شد، اما آنها سعی کردند که از طریق دوستان شان فعالیت خود را در شرق میانه و افریقا دوام دهند.»
ایالات متحده در ۷ اکتوبر ۲۰۰۱ ، به انتقام حمله ۱۱ سپتمبر ، به رهبری یک ائتلاف نظامی بین المللی به افغانستان، حمله کرد. زیرا بن لادن در آن زمان در افغانستان تحت حاکمیت نخست طالبان در این کشور بود.
در دهمین سال این مأموریت نظامی، اسامه بن لادن، رهبر شبکه القاعده در ایبت آباد، یکی از امن ترین مناطق نزدیک پایتخت پاکستان، کشته شد.
ایالات متحده به مأموریت نظامی نزدیک به ۲۰ سال خود در افغانستان در پایان ماه آگست ۲۰۲۱ خاتمه داد.
اما یگانه انتقاد تحلیلگران و سیاستمداران بر ایالات متحده امریکا این است که پس از خروج نیروهای امریکا از افغانستان بازهم به تهدیدات تروریستی در منطقه پایان داده نشد.
آقای جلالی می گوید که القاعده در حال حاضر هم مکان های امنی در افغانستان دارد، اما به گفته او، فعالیت های آن قابل توجه نیست،به این دلیل که نمی خواهد برای طالبان در سطح بین المللی دردسر ایجاد کند:
«القاعده در حال حاضر با روی کار آمدن طالبان در افغانستان جا های امن دارد و طالبان به آنها اجازه فعالیت داده اند. مگر القاعده در افغانستان در یک سکوت استراتژیک به سر می برد. نمی خواهد برای طالبان درد سر ایجاد کند. فقط خرسند است که فعالیت دارند و طالبان به آنها مکان امن داده اند. اما تلاش می کند تا قدرت خود را نظم دهد و تقویت کند. گروه های استخباراتی در سازمان ملل و جاهای دیگر می گویند که القاعده برای تنظیم خود در حال گذر از مرحله ای می باشد. »
اجمل عمر شینواری، سخنگوی نیروهای مسلح پیشین افغانستان و ناظر امور نظامی می گوید که القاعده با وجود ضعف، همچنان در راس گروه های تروریستی بین المللی قرار دارد و به گفته او ، سایر گروه های تروریستی نیز در حال مدیریت یک حمله هستند:
«القاعده در افغانستان، پاکستان، ایران، شرق میانه و شمال افریقا حضور فزیکی دارد و توانایی های عملیاتی یا استخباراتی آن این است که همچنان کنترول گروه های تروریستی را در سطح جهان، و یا چند کشور، در اختیار دارند. شبکه القاعده همچنان در راس گروه های تروریستی جهان قرار دارد.»
پس از اسامه بن لادن، ایمن الظواهری رهبر شبکه القاعده شد.
الظواهری، به دنبال بیش از یازده سال فعالیت به عنوان رهبر القاعده در ۳۰ جولای سال ۲۰۲۲ در نتیجه حمله طیاره های بدون سرنشین امریکا در کابل، کشته شد.
طالبان که در آن زمان هنوز یک سال از حاکمیت شان نمی گذشت، کشته شدن الظواهری را ادعا خواندند و آن را تایید نکردند.
اگرچه شبکه القاعده پس از اعلام مرگ الظواهری رسماً نگفته است که چه کسی این گروه را رهبری می کند، اما سازمان ملل در ماه فبروری سال ۲۰۲۳ اعلام کرد که سیف العدل یک رهبر شبکه القاعده است که رقیب ندارد.
وزارت امور خارجه امریکا می گوید که سیف العدل شهروند مصری هم اکنون در ایران مخفی شده و ۱۰ میلیون دالر نیز بر سر او جایزه گذاشته شده است.
حکمت اعظمی یکی دیگر از محققین امور امنیتی نیز می گوید که ایران و چند کشور دیگر رقیب امریکا به سیف العدل پناه داده و او را کمک می کنند.
«القاعده به ویژه تحت رهبری سیف العدل با تعدادی از کشورها مانند ایران روابط قوی دارد، تعدادی دیگر از کشورهایی که با امریکا درگیر اند از القاعده به عنوان ابزار استفاده خواهند کرد. "
در این حال، در گفتگوی از یکی از مقام های ارشد حکومت طالبان در باره حضور و فعالیت القاعده در افغانستان پرسیدیم.
او به شرط افشأ نشدن نام خود به رادیو آزادی گفت که در حال حاضر نیازی به حضور القاعده در افغانستان نیست و افزود که اعضای القاعده که قبلا در افغانستان بودند، اکنون متواری و به سمت کشورها خود رفته اند.
این مقام طالبان می گوید که در حال حاضر با القاعده رابطه ندارند.
با این حال، شورای امنیت سازمان ملل متحد در پایان ماه فبروری گفت که شبکه القاعده هشت مرکز آموزشی در افغانستان ایجاد کرده و مقامات ارشد این شبکه هنوز در این کشور حضور دارند. شورای امنیت سازمان ملل متحد، حکومت طالبان در افغانستان را به روابط نزدیک با شبکه القاعده متهم کرده و در گزارشی مدعی شده است که این شبکه در چندین ولایت افغانستان مراکز و امکانات آموزشی ساخته است.
غزنی، لغمان، پروان، ارزگان ولایت هایی اند که بر اساس این گزارش شبکه القاعده ، چهار مرکز آموزشی در آنجا ساخته است .
شورای امنیت گفت که شبکه القاعده در پنجشیر انبار های سلاح و همچنین در کابل، هلمند و فراه تأسیسات ساخته است.
حکومت طالبان این گزارش شورای امنیت سازمان ملل متحد را رد کرده است.
