در اوائل ماه حمل امسال، دو رویداد پرتلفات خبرساز شد: یکی در قندهار، پایگاه قدرت طالبان، و دیگری در حومه مسکو، پایتخت روسیه. گروه تندرو دولت اسلامی، داعش، مسئولیت هر دو رویداد را به عهده گرفت.
در حمله دوم حمل به شعبۀ نوی کابل بانک در قندهار به گفته منابع محلی ۲۱ نفر کشته و ۵۱ تن دیگر زخمی شدند.
در حمله یک روز بعد، بر یک سالون کنسرت در نزدیکی مسکو حداقل ۱۴۴ تن کشته شدند. مقام های امریکایی گفتند که بر بنیاد اطلاعات آنان شاخه خراسان داعش که در افغانستان زیر حاکمیت طالبان فعالیت دارد، در حمله مسکو دست داشته است.
چندی پس از این رویدادها، گزارش هایی از پرواز طیاره های بدون سرنشین بر فراز چند منطقه در افغانستان تحت حاکمیت طالبان از جمله ولایات قندهار، نیمروز و بدخشان منتشر شد.
این خبر واکنش ها و نگرانی هایی را به همراه داشته است.
واکنش طالبان
طلوع نیوز در یازدهم حمل گزارش داد که ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان در صحبت با این شبکه خبری خصوصی، این طیاره های بی سرنشین را بی آنکه شواهدی پیشکش کند امریکایی خوانده و افزوده است که بر فراز ولایات قندهار و نیمروز گشت زنی کردند.
ذبیح الله مجاهد پرواز این طیاره ها را نقض حریم هوایی افغانستان خوانده محکوم کرد .
حمدالله فطرت معاون سخنگوی حکومت طالبان هم در مصاحبه با تلویزیون ملی زیر کنترول طالبان حرف های مجاهد را به نحوی تکرار کرد:
«ما پرواز طیاره‌های بی‌سرنشین امریکایی را در حریم هوایی خود تجاوز خوانده و آن را با شدت تقبیح می‌کنیم و از امریکا خواهان حرمت به حریم هوایی خود هستیم و از کشورهایی‌که اجازه می‌دهند تا از حریم هوایی افغانستان استفاده شود، می‌خواهیم که اجازه ندهند که از طریق آنان، فضای افغانستان اشغال شود.»
محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع حکومت طالبان سال گذشته گفته بود که این طیاره های بدون سرنشین از پاکستان پرواز می کنند؛ اما حکومت پاکستان آن زمان این ادعا را رد کرده بود.
در این حال، به اساس گزارش ها، گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان، که به تازگی مناسباتش با حکومت طالبان تنش آلود شده، در پیام عیدی خود ادعا کرده گفت که مردم فکر می کنند که طالبان حریم هوایی افغانستان را به گفته او در بدل بسته های دالری در اختیار ایالات متحده گذاشته اند.
اما هنوز مشخص نیست که این طیاره های بی سرنشین از کدام کشور اند و از کجا در حریم هوایی افغانستان به پرواز درآمده اند.
وزارت دفاع امریکا تا تهیه این گزارش به پرسش های رادیو آزادی در این مورد اظهار نظر نکرده؛ اما قبلا گفته است که برای نظارت بر گروه های هراس افگنی مانند شاخه ولایت خراسان داعش نیاز است که راهکار موسوم به عملیات «بر فراز افق» فعال نگه داشته شود. در این عملیات نظامی عمدتا از طیاره های بی سرنشین کار گرفته می شود.
یک باشنده کابل: پرواز طیاره های بدون سرنشین نگرانی ایجاد میکند
تقریباً دو سال پیش، وزارت دفاع امریکا در بیانیه ای گفته بود که ایمن الظواهری، یکی از رهبران القاعده، در چنین عملیاتی به وسیله طیاره بی سرنشین در مرکز شهر کابل کشته شد.
نگرانی مردم عادی
گردش طیاره های بی سرنشین در مناطق مختلف افغانستان سوال ها و نگرانی هایی را در میان مردم عادی هم برانگیخته است.
یک باشنده کابل که نخواست نامش در گزارش ذکر شود به رادیو آزادی گفت که پرواز این طیاره ها بر فراز مناطق مسکونی نزد مردم خصوصا هنگام تجمّعات در عروسی ها و مراسم عزاداری نگرانی ایجاد می کند.
او در ادامه به رادیو آزادی می گوید که به تازگی طیاره بی سرنشین را دیده است:
"حوالی ساعت دوازده شب بود که از خانه خارج شدم صدایش مانند درون های قبلی بود. چیزی شبیه دو لیزر هم داشت. نیم ساعت گزمه کرد و بعد رفت به استقامت قبله به سوی کندهار حرکت کرد."
در قندهار، یک باشنده محل به رادیو آزادی می گوید که چندی قبل صدای طیاره بی سرنشین را شنیده است.
«ما در شهر قندهار، چند بار در روزه صدای طیاره بی سرنشین را شنیده ایم، حتی پیش از روزه هم.»
یک باشنده ولایت نیمروز می گوید که چند روز قبل از عید فطر طیاره بی سرنشین را بر فراز شهر زرنج دیده است.
او از مسئولان محلی طالبان می خواهد که در این مورد توضیح بدهند.
«ما نمی دانیم که هدف اینها چیست و اینکه چرا اینجا می آیند و می گردند؟ چونکه ما مردم عادی هستیم. از مسئولان می خواهیم که بررسی کنند که اینها برای چه می آیند. و در این مورد هم بگویند که از کدام کشور می آیند. ممکن است از امریکایی ها باشند یا هم از ایران، احتمالش زیاد است چونکه نیمروز به ایران هم بسیار نزدیک است.»
تمیم عاصی: در حریم هوایی افغانستان چهار کشور طیاره های بی پیلوت را به پرواز درمی آورند که روسیه ، ایران ، پاکستان و امریکا هستند
داعش در ماه جدی سال گذشته به مراسم چهارمین سالروز یادبود جنرال قاسم سلیمانی از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در کرمان حمله مرگباری کرد که منجر به کشته شدن حداقل ۹۵ نفر شد.
آیا حریم هوایی افغانستان در کنترول طالبان است؟
تمیم عاصی پژوهشگر ارشد در کالج سلطنتی لندن به این باور است که طیاره های بی پیلوت چندین کشور در حریم هوایی افغانستان ظاهر می شوند.
"حریم فضایی افغانستان در کنترل رژیم طالبان نیست. فعلا در حریم هوایی افغانستان چهار کشور پهباد یا طیاره های بی پیلوت را به پرواز درمی آورند که روسیه ، ایران ، پاکستان و امریکا هستند. اکثریت پرواز های که فعلا جریان دارد، پروازهای ایران و روسیه و امریکا است. پرواز های درون ها و طیاره های بی پیلوت که از امریکا می باشد عمدتا از پاکستان و قطر پرواز می کنند و در حریم افغانستان کار ترصدی و کشفی را انجام می دهند؛ اما افزایش پرواز های طیاره های بی پیلوت در فضای افغانستان بعد از حملات مسکو زیادتر از درون های ایران و روسیه است که باز این را اتهام می بندند که گویا از امریکا است. دلیلش هم جملاتی بود که داعش ، شاخه خراسان در مسکو انجام داد . "
آقای عاصی می افزاید که برخی از این طیاره ها حتی حملاتی را هم انجام می دهند اما طالبان به گفته او برخی از این حملات را گزارش نمی دهند.
محمد رادمنش سخنگوی سابق وزارت دفاع نظام جمهوری مخلوع افغانستان است. او می گوید که در آن زمان هم سیستم رادار افغانستان در کنترل نیروهای افغان نبود، اما تلاش های برای خودکفایی نیروهای افغان جریان داشت.
او در مورد وضعیت فعلی در افغانستان به رادیو آزادی بیشتر می گوید:
« اکنون هم نه تنها رادار برای قوت های افغانستان وجود ندارد بلکه وسایل و ترتیبات مدافعه هوایی هم در سطح استراتژیک برای مقابله با همه انواع پروازهای فضای افغانستان در دسترس نیست.»
گام بعدی چیست؟
حکومت طالبان بارها گفته که گروه داعش را در افغانستان سرکوب کرده، ولی انستیتوت مطالعات استراتیژیک استرالیا در این اواخر گفت که توانایی این گروه نه تنها در افغانستان افزایش یافته بلکه می تواند اهداف بین المللی را نیز مورد حمله قرار دهد.
این انستیتوت در گزارش خود به تاریخ نهم ماه حمل نشر کرد گفت که "شاخه ولایت خراسان گروه داعش با وجود رقابت خونین با طالبان هنوز هم قوی است."
جنرال مایکل کوریلا فرمانده قوماندانی مرکزی ایالات متحده، سنتکام، چند روز پیش از حملات داعش در قندهار و مسکو در اوائل مارچ به سناتوران امریکایی هشدار داده بود که شاخه ولایت خراسان داعش ممکن است در کمتر از شش ماه به منافع ایالات متحده و غرب در بیرون از افغانستان حمله کند.
علی احمد جلالی استاد در پوهنتون دفاع ملی ایالات متحده در واشنگتن دی سی به این باور است که اگر چنین شود، ممکن است امریکا از راه دور به اهدافی در افغانستان حمله کند. او به رادیو آزادی چنین می گوید:
«وقتی که تهدیدی متوجه منافع امریکا می شود، ممکن است آن را توسط امکاناتی که دارند از راه دور بزنند و از بین ببرند. مثلی که ایمن الظواهری را در کابل از بین بردند.»
