زمستان است و بازار لباس های دست دوم که به لیلامی معروف است، در ولایت هرات پررونق شده است.
شمار زیادی از مردم می گویند که به دلیل افزایش فقر و بیکاری توان خرید لباس های نو را ندارند.
جلیل احمد ۴۲ ساله باشنده شهر هرات در غرب افغانستان برای خریدن لباس های دست دوم زمستانی به شش فرزند و همسرش به بازار لیلامی آمده است.
جلیل احمد تا پیش از برگشت طالبان به قدرت در افغانستان در حدود دو نیم سال گذشته در یک اداره دولتی کار می کرد؛ اما او ادعا می کند که مقام های محلی طالبان یک عضو این گروه را به جایش استخدام کرده اند.
او با از دست دادن وظیفه اش فقیرتر شده و به کارگری با دستمزد روزانه روی آورده است.
او مشکلات زندگی اش را به رادیو آزادی اینگونه بیان می کند:
" قبلا که روزگار خوب بود و پول داشتم، برای خود و فامیل خود از مارکت لباس نو می خریدم. اما حالا کار و غریبی نیست و با رسیدن زمستان و سرد شدن هوا به جاده لیلامی کنار مسجد جامع شریف آمده ام تا برای کودکان خود از این لباس های لیلامی بخرم. کار و غریبی نیست و اگر پول می داشتم به کودکان خود لباس نو می خریدم. چانه می زنم تا یک لباس مناسب را که ارزان باشد بخرم و به زن و فرزندانم ببرم."
جاده لیلامی در جوار مسجد جامع بزرگ در مرکز شهر هرات است، جاده مزدحم که در دو طرف آن بساط های لیلامی گذاشته شده است.
انواع مختلف پیراهن، پطلون٬ جاکت و دیگر لباس های زنانه و مردانه برای فروش به روی بساط ها آویزان شده است.
صدها تن از زنان و مردان برای خریدن این لباس های کهنه، در جاده لیلامی دیده می شوند.
قیمت لباس های دست دوم درجاده لیلامی نسبت به لباس های نو در فروشگاه ها بسیار پایین است.
یک جاکت نو در مارکیت از ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ افغانی قیمت دارد اما بهای جاکت لیلامی کمتر از ۲۰۰ افغانی است. قیمت لباس، پطلون و کفش نیز اینگونه است.
در بیشتر از دو سال گذشته با افزایش بیکاری و مشکلات اقتصادی، این بازار بزرگ تر شده و کار و بار کهنه فروشان رونق یافته است.
برخی از باشندگان هرات می گویند که حتی توان مالی برای خریدن لباس دست دوم را هم ندارند.
بسم الله ۴۵ ساله دهقان محلی در ولسوالی گذره است. او سرپرست خانواده یازده نفره را به عهده دارد.
بسم الله به رادیو آزادی می گوید که حیران است که با پنجصد افغانی ای که در جیب دارد، برای اعضای خانواده اش چه بخرد:
"همین لباس ده افغانی قیمت دارد؛ اما بازهم چانه می زنم که بلکه ارزان تر بدهد چون پول ندارم. وقتی که پول نباشد خرید لباس مشکل است و خودم هم بیکار هستم. مجبور هستیم که با این لباس های کهنه زندگی خود را پیش ببریم. همین لباس ها را هم به مشکل خریداری می کنم و لباسی که به ده افغانی است، چانه می زنم که بلکه به پنج افغانی بدهد. به خاطری که یک لباس بیشتر بتوانم بخرم."
محمد نعیم ۴۵ ساله در جاده لیلامی کهنه فروشی دارد.
او می گوید که با سرد شدن هوا مشتریانش نسبت به گذشته چند برابر شده است.
مشتریان او هم از ولسوالی ها و هم از شهر هرات هستند:
"مردم زیاد مشکلات دارند و اگر لباس ارزان نباشد نمی خرند. خیلی از مشتریان یک بار به مارکت می روند و دوباره می آیند و از این لباس لیلامی می خرند. مردم بسیار چانه می زنند و اگر مفت بدهم که زیاد خوشحال می شوند. مشتریان که می آیند از مشکلات اقتصادی و ناداری بسیار شکایت دارند و می گویند که پول نداریم. هر بار که لباس می خرند پنج افغانی کمتر می دهند و قسم می خورند که دیگر پول ندارند. من هم پول را به آنان می بخشم."
به تازگی کمیته روابط خارجی مجلس سنای ایالات متحده امریکا در یک گزارش گفته است که بیشتر از ۱۲ میلیون تن در افغانستان با فقر شدید مواجه هستند.
همچنان دفتر هماهنگی کمک های بشردوستانه ملل متحد یا اوچا در گزارش تازه خود اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۴ بیشتر از نیمی از جمعیت افغانستان به کمک های بشردوستانه نیاز خواهند داشت.
جلیل احمد می گوید که خرید لباس گرم برای فرزندانش دغدغه کوچک او در زمستان است، دغدغه اصلی نان است که پیدا کردن آن به علت بیکاری در هوای سرد بسیار دشوار است.
شاهپور صابر
