ده ها دختر بازمانده از آموزش در شهر هرات برای دور زدن محدودیت های طالبان، یک صنف مخفی کتابخوانی راه اندازی کرده اند.
آنان کتاب های مورد علاقه شان را از بازار می خرند و کنار هم مطالعه می کنند.
فعال شدن این صنف کتابخوانی، خاطرات کورس سوزن طلایی در دور اول سلطه طالبان بر افغانستان را تازه کرده است.
طالبان با تسلط به قدرت دروازه های دانش را به روی صدهاهزار دختر دانش آموز بالاتر از صنف ششم و دانشجویان نهادهای تحصیلات عالی در افغانستان بسته اند.
اما روزنه امید در دل ها و ذهن های دختران همچنان باز است. در شهر هرات در غرب افغانستان، صدها دختر عزم شان را برای فراگیری دانش جزم کرده اند.
مریم سلطانی یکی از آنها است.
بانوی که ما از وی با اسم مستعار مریم یاد می کنیم ۲۷ ساله است و در اوج محدودیت های گسترده طالبان بر آموزش و کار زنان، دل به دریا زده و صنف مخفی کتابخوانی راه اندازی کرده جایی که ده ها دختر و زن به طور منظم حضور به هم می رسانند.
وی درباره ابتکارش به رادیو آزادی بیشتر می گوید:
" هرچند محدودیت ها و مشکلات زیاد بود، تلاش کردم که کتابخوانی را در یک کورس خیاطی فعال بسازم تا زنان در کنار خیاطی که می کنند، کتاب هم بخوانند. در روزگاری که پوهنتون ها و مکتب ها به روی خانم ها و دختران بسته است، آنان می توانند به این انجمن بیایند و کتاب بخوانند."
اشتراک کنندگان کتاب های گوناگون در رشته های مانند روانشناسی، فلسفه، داستان، سبک زندگی، تاریخ و دیگر عرصه ها مطالعه می کنند.
زینب نام مستعار دانش آموزش ۲۰ ساله محصل فاکولته کمپیوتر ساینس پوهنتون هرات یکی از این دختران است. وی میگوید:
" این انجمن برای همه دختران فرصت خیلی خوبی است که بیایند مطالعه کنند و همان حس را داشته باشند که می توانند بیاموزند. ما می خواهیم که کنار هم مطالعه کنیم و از همدیگر بیاموزیم و در آینده بتوانیم از آن استفاده کنیم و به هدف اصلی خود برسیم."
شهر هرات مکانی است که صدها سال قبل زنی از دودمان تیموریان نماد قدرت و هنر بود.
دختران دانش آموز در مورد گوهرشاد خوانده اند، همسر شاهرخ که پایتخت تیموریان را از سمرقند به هرات منتقل کرده بود.
در کنار آن یک چیز دیگر هم به صنف مخفی کتابخوانی دختران در هرات انگیزه می بخشد.
صنف مخفی کتابخوانی شان در قرن بیست و یکم، یاد کورس مخفی سوزن طلایی را در آخرهای قرن بیستم تازه کرده است.
آن دوره کتابخوانی مخفی در رژیم اول طالبان در سالهای دهه نود میلادی شکل گرفته بود.
نزدیک به بیست دختر در کورس سوزن طلایی درس می خواندند. دختران در کورس سوزن طلایی به دلیل ترس از طالبان ماشین های خیاطی گذاشته شده بودند؛ اما در آنجا به جای خیاطی داستان نویسی، شعر، روزنامه نگاری،فنون ادبی و فلسفه می آموختند.
سلطه اول طالبان بر افغانستان در سال ۲۰۰۱ سرنگون شد؛ اما امیدواری دانش آموزان دختر برای ادامه فراگیری دانش همچنان اوج گرفت به طوری که زنان توانمندی از کورس سوزن طلایی سر بیرون کردند. بسیاری از آنان به نهادهای تحصیلات عالی راه یافتند.
خالده خرسند، نویسنده وروزنامه نگاریکی از آنان است.
او که سال هاست بیرون از افغانستان زندگی می کند، می گوید که با گذشت بیش از دو دهه و بازگشت طالبان به قدرت، تاریخ بر زنان ودختران افغانستان تکرار شده است.
از او پرسیدم که بسیاری از زنان مانند او به این باور بودند که زنان به عقب بر نخواهند گشت، اما چرا چنین شد؟
او در صحبت با رادیو آزادی اینگونه پاسخ می دهد:
"شعار ما به عقب برنمی گردیم در واقع در یک مطالبه بود، یک خواسته زنان بود و زنان می خواستند با این شعار بگویند که مایل نیستند و یا نمی خواهند که به عقب برگردند. این صدا باید حمایت می شد، این مطالبه باید از طرف جامعه جهانی و کشورهای دخیل در امور سیاسی و اجتماعی افغانستان حمایت می شد تا واقعا زنان و دختران به عقب بر نمی گشتند."
اما خالده خرسند اقدام فعلی دختران دانش آموز هرات را شجاعانه می خواند و می گوید که دختران با کتابخوانی آینده بهتری را برای شان رقم می زنند:
"من که بیشتر از دو دهه قبل در وضعیت مشابه این دختران قرار داشتم و با رفیقان و دوستان و خواهر خوانده ها و دیگر زنان و دختران تلاش می کردیم که مشقی از شجاعت و دانایی و مقاومت داشته باشیم، ادامه آن راه برای من احساس افتخار می آفریند. اگرچه ظاهرا یک حرکت ناکافی به نظر برسد؛ اما بذر این شجاعت و ایستادگی و آگاهی، چون درخت تنومند در آینده افغانستان و سرنوشت زنان به بار خواهد نشست."
ظاهرا موضع طالبان در برابر آموزش و تحصیل زنان و دختران افغان همانند دهه ۱۹۹۰ میلادی است.
در آن زمان نیز همانند اوضاع کنونی، حکومت طالبان آموزش و تحصیل دختران را ممنوع کرده بودند.
خالده خرسند می گوید، موضع سخت گیرانه طالبان در قبال آموزش و تحصیل زنان و دختران، نشانه ترس این گروه از زنان تحصیل کرده و با سواد است.
به باور او، افزایش زنان تحصیل کرده و با دانش در افغانستان، یک بار دیگر سقوط حکومت طالبان را رقم خواهد زد.
شاهپورصابر
