چهاردهم نوامبر روز جهانی دیابت یا بیماری شکر است. با آن که مشخص نیست چه تعداد از مردم در حال حاضر در افغانستان به این بیماری مبتلا اند، اما آمار فدراسیون بین‌المللی دیابت نشان داده که بیش از ۱.۶ میلیون بزرگسال در سال ۲۰۲۱ در افغانستان مبتلا به دیابت یا بیماری شکر بوده اند.
به گفتۀ این فدراسیون، ۵۳۷ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت اند که ۷۳ میلیون نفر آنها در شرق میانه و شمال افریقا زندگی می‌کنند.
برخی از افراد مبتلا به بیماری شکر در افغانستان خواهان فراهم شدن سهولت‌های بیشتر برای کنترل و تداوی این بیماری اند.
صبریۀ ۵۴ ساله و باشنده ولایت کندز که نزدیک به ۵ سال است از بیماری شکر رنج می‌برد به رادیو آزادی گفت:
"شکرام که گاهی بلند می‌رود چشم‌هایم تاریک می‌شوند، سرم زیاد درد میکند از طرف شب تشناب زیاد می‌روم، پای‌دردی برایم پیدا شده، خیلی زیاد تشنه می‌شوم، شکر بسیار یک مرض خطرناک است، من از دولت {حکومت طالبان} خواهش دارم برای کسانی که این مرض را دارند معاینات خون را رایگان بسازد."
محمد الله ۵۸ ساله و باشندۀ ولایت کنر که از ده سال به اینسو به بیماری شکر مبتلا است، همچنان در مورد چنین می‌گوید:
"مرا بسیار لاغر ساخته، وقت و ناوقت احساس ضعف می‌کنم، علایم‌اش این است که کف پاهایم می‌سوزد، موهایم می‌ریزد از بیماری شکر بسیار رنج می‌برم. این جا تداوی ما نمی‌شود، مجبور هستم پاکستان بروم."
خواستیم در مورد ارقام مبتلایان به بیماری شکر و تعداد مراکز فعال برای کنترل و تداوی آن در افغانستان از وزارت صحت عامه، حکومت طالبان بپرسیم، اما شرافت زمان سخنگوی این وزارت حاضر به پاسخگویی در این باره نشد.
اما داکتر سید حبیب اروال، مسئول کنترل امراض غیرساری وزارت صحت عامه در نظام جمهوری پیشین و پژوهشگر طبی در پوهنتون هارورد امریکا به رادیو آزادی گفت که بر اساس معلومات قبلی، از هر سه نفر در افغانستان یک نفر به بیماری شکر مبتلا است.
او همچنان گفت که در سال‌های گذشته مراکزی برای تشخیص و تداوی بیماری شکر در مرکز و شماری از ولایت‌های افغانستان وجود داشت و از روز جهانی شکر به هدف رسانیدن پیام جلوگیری، وقایه، کنترل و تداوی این بیماری تجلیل می‌شد:
"در هرسه نفر در افغانستان یکی آنها حتما به یک نوع دیابت مبتلا است حتی از دو نفر ممکن یکی آن مبتلا به دیابت باشد اما خبر نداشته باشد که به این مرض مبتلا است، چون علایم ابتدایی آن زیاد بارز نیست و هم ممکن است که فقر و عدم آگاهی از عوامل عمدۀ این بی‌خبری باشد."
درعین حال داکتر فضل احمدزی، متخصص امراض داخله و مسئول یک مرکز تخصصی تشخیص، تداوی و کنترل مرض شکر در کابل به رادیو آزادی گفت، اگر سطح آگاهی افراد نسبت به بیماری شکر بلند برده شود، می‌تواند در جلوگیری، کنترل و تداوی بهتر آن موثر باشد.
به گفتۀ او، اگر افراد مبتلا به مرض شکر بی‌تفاوتی اختیار کنند، تشدید اختلالات این بیماری سبب سکته و حملۀ قلبی، مشکلات گرده و اعصاب شده و در نهایت باعث مرگ خواهد شد:
"مریض‌های شکر هر روز باید از ۸ تا ۱۰ هزار قدم بزنند، دوم پرهیز مرض شکر است این مریض‌ها از غذا‌هایی که در ترکیب خود مقدار زیاد شکر دارد باید پرهیز کنند، سوم تداوی مرض شکر دوا است که مربوط داکتر می‌شود."
از سوی هم داکترفریدون زدران متخصص داخلۀ عمومی می‌گوید بسیاری مردم افغانستان در ساحاتی بسر می‌برند که به مرکز صحی و داکتر دسترسی ندارند و نمی‌توانند از علایم بیماری شکر خود آگاه شوند و یا آن را کنترل کنند.
او در صحبت با رادیوآزادی خواهان توجۀ جدی در بخش ایجاد مراکز برای آگاهی دهی، کنترل و تداوی مرض شکر در افغانستان شد:
"افرادی هستند زمانی که مراجعه می‌کنند شکر باعث خرابی سیستم حیاتی‌شان شده که در آن صورت کنترلش ناممکن است، باز هم امکانات در این بخش در افغانستان ناچیز و کم است در زیادتر ولایت‌های افغانستان به اندازۀ امکاناتی که در کابل وجود دارد، ممکن این امکانات را نداشته باشند، به این خاطر نیاز است تا توجه و اقدامات جدی در این بخش صورت بگیرد تا مرض شکر باعث مرگ برخی از هموطنان گرامی ما نگردد."
سازمان جهانی صحت (دبلیو اچ او) در سال۱۹۹۱ با توجه به رشد روزافزون دیابت در تمامی جوامع بشری ۱۴ نوامبر را روز جهانی دیابت نامگذاری کرد.
دبلیو اچ او این روز را فرصتی برای افزایش آگاهی در مورد این بیماری به عنوان یک موضوع بهداشت عمومی جهانی و آنچه که باید به صورت جمعی و فردی برای پیشگیری، تشخیص و مدیریت بهتر آن انجام شود، فراهم میکند.
این سازمان در روز جهانی دیابت امسال بر نیاز به دسترسی عادلانه به مراقبت‌های ضروری، از جمله افزایش آگاهی در مورد راه‌هایی که افراد مبتلا به دیابت بتوانند خطر عوارض آن را به حداقل برسانند، تأکید کرده است.
در ویب سایت این سازمان آمده که شکر یا دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست. دیابت نوع ۲ اغلب از طریق رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن طبیعی بدن و اجتناب از مصرف دخانیات قابل پیشگیری است.
دیابت یک مرض مزمن بوده که در نتیجۀ عدم افراز یا افراز ناکافی انسولین که بدن بصورت درست انسولین افراز شده را نتواند استفاده کند در شخص بروز میکند.
دیابت را می‌توان با تشخیص و درمان منظم درمان کرد و از عوارض آن جلوگیری کرد یا آن را به تأخیر انداخت.
