دهها تن از فعالان و نهادهای برجسته مدافع حقوق بشر و زنان از سراسر جهان در نامه سرگشادهای از کشورهای عضو سازمان ملل متحد خواسته اند تا آپارتاید جنسیتی را در پیشنویس کنوانسیون جنایت علیه بشریت بیفزایند.
این نامه روز پنجشنبه به سازمان ملل متحد فرستاده شده و هیلری کلینتن وزیر پیشین خارجه امریکا، ملاله یوسفزی و شیرین عبادی برندهگان جایزه صلح نوبل، برخی زنان معترض افغان، سیاستمداران، دیپلوماتها و نهادهای شناخته شده حقوق بشر و زنان در آن امضا کردهاند.
این فعالان و نهادها در این نامه از "ظلم عمیق و نهادینه شده طالبان بر زنان و دختران افغان" بهعنوان نمونهای از آپارتاید جنسیتی در جهان نام برده و گفته اند که جنایت شمردن آپارتاید جنسیتی میتواند گام مهمی برای پایان دادن به آپارتاید علیه زنان باشد.
شهرزاد اکبر رئیس سازمان حقوق بشری رواداری که او نیز این نامه را امضا کرده روز جمعه به رادیو آزادی گفت، با توجه به وضعیت زنان در افغانستان نیاز است تا آپارتاید جنسیتی در نظام حقوقی بینالمللی جرم تعریف شود:
"این نامه و این خلاصه حقوقی بر مبنای این فهم تنظیم شده که یک خلا در نظام حقوق بینالملل وجود دارد که اجازه نمیدهد تا تبعیض گسترده و نظاممند بر مبنای جنسیت، آنچه که فعلاً در افغانستان جریان دارد در نظام حقوق بهعنوان یک جرم تعریف شود و طبعاً عواقب و میکانیزمهای حسابدهی مشخص داشته باشد."
در عین حال فوزیه کوفی از فعالان سیاسی که او نیز این نامه را امضا کرده به رادیو آزادی میگوید که محروم شدن زنان از حقوقشان به شکل سیستماتیک در افغانستان آپارتاید جنسیتی است و عاملین آن باید پاسخگو قرار داده شوند:
"اصطلاح آپارتاید جنسیتی که متأسفانه در قاموس سازمانهای بینالمللی به حیث یک پدیده که پیامدهای حقوقی داشته باشد شناخته نشده است، ما تقاضا کردیم که این اصطلاح شامل قاموس حقوق سازمان ملل شود، مثل جنایت جنگی یعنی هرگاه کسی مرتکب آپارتاید جنسیتی شود محکوم به مجازات شود."
امضا کنندهگان این نامۀ سرگشاده درج نشدن آپارتاید جنسیتی در پیشنویس کنوانسیون منع و مجازات جنایت علیه بشریت را که قرار است در ۱۱م و ۱۲م اکتوبر سال روان در مجمع عمومی سازمان ملل به بحث گرفته شود، یک کاستی دانسته میگویند که افزودن آن به قربانیان و بازماندگان کمک خواهد کرد تا مجرمان را در قبال مجموع جنایات ارتکابی مورد بازخواست قرار دهند.
به گفته آنها، این فرصت مهمی برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد است تا اقدام کنند و تبعیض جنسیتی نهادینه شده را به حیث آپارتاید جنسیتی به رسمیت بشناسند.
پیش از این برخی از نمایندهگان بلندپایه سازمان ملل متحد از جمله انتونیو گوترش سرمنشی این سازمان، وضعیت در افغانستان را "آپارتاید مبتنی بر جنسیت" نامیدهاند، اما تا کنون این اصطلاح در میان بدترین جنایات بینالمللی به رسمیت شناخته نشده است.
این درحالیست که ۸۰ کشور عضو و ناظر سازمان ملل متحد به روز چهارشنبه در یک بیانیه مشترک فرمانهای حکومت طالبان علیه زنان را شدیدترین نوع تبعیض سیستماتیک، سرکوبکننده و خشونتبار خوانده از حکومت طالبان خواستند تا مطابق آموزههای اسلامی و قوانین بینالمللی مشارکت کامل، برابر و معنیدار زنان و دختران را در زندگی عمومی و سیاسی افغانستان تضمین کند.
حکومت طالبان تا کنون به چنین خواستهها توجه نکرده، اما همواره تأکید کرده که حقوق زنان در چهارچوب شریعت اسلام محفوظ است.
طالبان پس از حاکمیت دوبارهشان در افغانستان در اگست ۲۰۲۱، به دختران بالاتر از صنف ششم اجازه رفتن به مکتب را ندادند، همچنان مانع رفتن دختران و زنان به پوهنتون شدهاند.
زنان در بیشتر ادارههای دولتی و تمامی ادارههای غیر دولتی اجازه کار را ندارند و فعالیت آنان در آرایشگاهها نیز ممنوع است.
طالبان رفتن زنان به محلات تفریحی، ورزشگاهها، حمامهای زنانه و سفر در مسیرهای طولانی بدون محرم را نیز منع کردهاند.