حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجۀ ایران روز دوشنبه در توییتی نوشته که در دیدار با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجۀ حکومت طالبان در حاشیۀ نشست سمرقند در بارۀ منابع آبی "دریای هیرمند" مورد مناقشه ایران و افغانستان گفت‌وگو کرده است.
وزیر خارجۀ ایران نوشته است که کشورش از حقابۀ خود کوتاه نخواهد آمد و مقام‌های طالبان هم بر پابندی خود به حقابۀ ایران تأکید کرده اند.
او ادعا کرده که آنان روی انجام اقدامات فوری نیز توافق کرده اند.
اخیراً در نشست هفتۀ گذشته در سمرقند که با اشتراک روسیه، چین، ایران و پاکستان و به میزبانی ازبیکستان برگزار شده بود، وزیر خارجۀ ایران با سرپرست وزارت خارجۀ حکومت طالبان دیدار و در مورد مسایل مختلف صحبت کرده بود.
رادیو آزادی تلاش کرد تا نظر حکومت طالبان را در این مورد داشته باشد، اما حافظ ضیا احمد تکل، معاون سخنگوی وزارت خارجۀ حکومت طالبان و ذبیح الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان به پرسش‌ها در این باره پاسخ ندادند.
مقام‌های ایران بارها گفته اند که از حقابۀ دریای هیرمند (هلمند) نخواهند گذشت.
به‌گفتۀ مقام‌های ایرانی، جریان آب دریای هیرمند به ایران با ساختن بند کمال خان در زمان نظام پیشین جمهوریت تقریباً خشک شده است.
با افتتاح این بند جریان آب بالای ایران قطع شد و در نتیجه ایالت‌های سیستان و بلوچستان ایران با کمبود آب روبه‌رو شدند؛ تا جایی که این مسئله واکنش تند مقام‌های ایرانی را در همان زمان هم به همراه داشت.
به تاریخ ۲۸ جدی سال ۱۴۰۰ رسانه‌های ایرانی به نقل از مقام‌های این کشور گزارش دادند که آب بند کمال خان دوباره به ایران واریز شده است. چیزی که واکنش تند افغان‌ها و مقام‌های دولت پیشین افغانستان را به همراه شد.
اما مقام‌های وزارت انرژی و آب حکومت طالبان خبر آزادسازی آب بند کمال خان به ایران را رد کردند و گفته بودند که پس از تقاضاهای مکرر دهقانان در ولایت نیمروز آب این بند را برای آبیاری زمین‌ها در داخل افغانستان جاری کردند.
مقام‌های وزارت انرژی و آب حکومت طالبان بارها گفته اند که می‌خواهند با در نظر گرفتن منافع ملی کشور مشکل موجود را از راه تفاهم حل کنند، اما در مورد جزئیات این تفاهم چیزی نگفته اند.
تنش‌ها بر سر آب از چندین دهه میان افغانستان و کشورهای همسایه به ویژه ایران وجود داشته و تا هنوز حل نشده است.
نجیب آقا فهیم، یکی از محققین آب‌های افغانستان به رادیو آزادی گفت که ایران در این زمینه با افغانستان صادق نیست و می‌خواهد از وضعیت موجود افغانستان که حکومت مشروع ندارد، استفاده کند:
"آنها می‌خواهند این ضعف‌ها و ناتوانی‌ها را دست مایه قرار داده و تمام خواست‌های خود را بالای اداره موجوده تحمیل نمایند. آنها در چهل سال گذشته بر استناد مدارک و منابع خودشان از آب دریای هلمند دو چند آن چیزی که در معاهده پیش بینی شده به صورت یکجانبه استفاده کرده و می‌خواهند که بر این استفاده‌های یک جانبۀ خود یک مبنای حقوقی فراهم بکنند بناءً با این نگاه مذاکره متاسفانه در گذشته هم بی‌نتیجه بوده و حال هم به نتیجه نمی‌رسد."
او راه حل این مشکل را مراجعه به معاهدۀ سال ۱۳۵۱ می‌داند.
افغانستان و ایران در ماه حوت سال ۱۳۵۱ خورشیدی معاهدۀ حقوقی آب هیرمند را امضا کردند که به اساس این معاهده افغانستان باید سالانه نزدیک به ۸۱۷ میلیون متریک مکعب آب دریای هلمند را به ایران بدهد.
در آن زمان هم در پیوند به این معاهده مخالفت‌های صورت گرفت و بنا بر تغییر رژیم و افزایش مشکلات و جنگ‌های داخلی در افغانستان، این معاهده عملی نشد.
هیرمند یا هلمند نام دریایست که از ولایت هلمند سرچشمه و به دریاچۀ مشترک هامون میان افغانستان و ایران می‌ریزد، طول آن یک هزار و یکصد کیلومتر است و سالانه در آن میلیاردها متر مکعب آب جریان پیدا می‌کند.
